د کال تر ټولو ګرم موس ده. د پسرلي او مني تر منځ راځي. په شمالي نیمه کره کې د (summer solstice) چې د کال ترټولو اوږدې ورځې دي (د جون له ۲۱ یا ۲۲ څخه) تر د (autumnal equinox) په کوم کې وخت کې چې ورځ او شپه په اوږدوالي کې سره برابر دي… read more »
لمریزه انرژي چې د فضا سر ته راورسیږي په منځۍ توګه ۴۶% د ځمکې سطحه جذب کوي خو دا نرخ په هر ځای کې توپیر کوي چې توپیر ېې د هر وخت د ورېځې شتون، د ځمکې د سطحې هواروالي او لوړوالي سره تړاو لري. که چېرې داسې سیمه وي چې هر وخت ورېځي وي… read more »
تعریف په اوس وخت کې ېې ډېر خلک د سي وي (CV) په نامه پېژني چې د (curriculum vitae) لاتیني اصطلاح لنډیز ده او معنی ېې علمي, پوهنیزه تاریخچه یا کارمخینه ده. په کاناډا او امریکا کې ورته ریزومي (Resume) وایي خو له سي وي سره ېې محتوا کوم توپیر نلري. د سي وي محتوا:… read more »
انګېزه یا هڅه او په ځان باور په سوداګریزه نړۍ کې په ډېرو بحث شوو او څېړل شوو موضوع ګانو کې یوه موضوع هڅه او انګېزه ده. هغه څه چې خلک کوي ولې ېې کوي او څرنګه مونږ خلک دې ته اړ اېستلای شو چې هغه څه وکړي کوم چې مونږ په سوداګریز ځای کې… read more »
په هوا پېژندنه کې غرونه دوه اړخونه لري او هر اړخ ېې جلا نوم لري. یو هغه اړخ په کوم کې چې د غره له لمنې د غره د څوکې په لور باد لږیږي، دا اړخ د (winward slope) په نامه یادیږي. بل اړخ چې د غره له څوکې دغه باد د غره د لمنې… read more »
د اګسټ په ۲۲ نېټه، کال ۱۸۳۴، د متحده ایالتونو د ماس په روګزبري سیمه کې زېږېدلی او د فیبروري په ۲۷ نېټه، کال ۱۹۰۶، د اېس سي په اېکن سیمه کې مړ شوی. د امریکا د ستور پوهنې د فزیک متخصص (astrophysicist) وو. هغه یوه داسې اله جوړه کړه د کومې په ذریعه چې… read more »
سیمه ایز د شپې لخوا د ځمکې له سطحې د اوبو په لور لږېدونکی باد ده. همداسې د ورځې د سمندر لخوا د ځمکې په لور باد لږیږي چې د سمندر د سبا باد ورته وایي. دواړه بادونه د سمندر او د اوبو په سطحه کې د تودوخې د کموالي له امله رامنځته کیږي. د… read more »
په شمالي افریقا او عربي ټاپو وزمه (Arabian Peninsula) کې ګرم، وچ او له دوړو ډک باد ده چې د پسرلي په پېل او ژمي کې د جنوب لخوا د جنوب شرق لور ته لږیږي. تودوخه تر ۴۰° Cپورې رسوي او تر درې یا څلور ورځو پورې پر له پسې لږیږي. له دې باد وروسته… read more »
په انګریزۍ کا ورته (downslope wind, or gravity wind) نومونه هم اخلي. هغه باد ده چې د یو پیچومي له پاسه خوا د لاندې په لور د جاذبې په وجه لږيږي. د شپې لخوا رامنځته کیږي او وجه ېې د شپې لخوا هغه تودوخه سړېدل دي چې لوړو ځمکو د ورځې لخوا له وړانګو جذب… read more »
د اوږد، نري او د تېز باد سیمه چې معمولا په منځني ټروپو سفېر (troposphere) او یا لاندې سټراټوسفېر (stratosphere) کې د لرې شمال، شرق او لرې جنوب په لور لږيږي. د تېزو بادونو د سیمو ځانګړتیا د بادونو حرکت ده کوم چې عمودي پرې کوونکی یا قطع کوونکی عمل کوي. او ګمان کیږي چې… read more »
په انګریزۍ کې ورته (equatorial convergence zone) هم وایي. هغه کمربند ده چېرته چې د ټرېډ او پورته کېدونکي بادونه یو بل سره یو ځای کیږي او د استوا کرښې ته نږدې له ځمکې د داېرې په څېر تاویږي. پورته کېدونکي بادونه د ګڼې ورېځ، پر له پسې تالنده او برېښنا او دروند باران لامل… read more »
د نړۍ د موسمي بادونو د سیستم تر ټولو نامتو بادونه دي کوم چې اساسا پر هندوستان او د هندوستان په چار چاپېره اوبو اغیز کوي. په سړو میاشتو کې د لرې شمال څخه د جنوب په لور لږیږي او په ګرمو میاشتو کې برعکس د جنوب لخوا د شمال لور ته لږیږي. دا پروسه… read more »
د کم فشار فضایي مرکز ده چې د ایسلنډ او جنوبي ګرینلنډ ترمنځ تشکیل کیږي. په ژمي کې د شمالي اتلانتيک د سمندر له پاسه د ژمي د سمندري بادونو لامل ګرځي. په ژمي کې سمندر له لویو وچو خورا زېات د پام وړ ګرموالی لري او همدا توپیر دایسلنډ د کم فشار فضایي مرکز… read more »
یوه اله ده چې د هوا پېژندنې په ساینس کې د لوندوالي (رطوبت) او یا هوا ته د تبخیر شوو اوبو مقدار کچه کوي. هایګرو متر ډېر ډولونه لري. (Mechanical hygrometers, Electrical hygrometers, Dew-point hygrometers, The psychrometer )
د اوبو یا یخ هر ډول ذرات که په اتموسفير کې وي او یا د ځمکې په سطحه چې له تبخیر کېدو او یا د تبخیر په اوبو یا یخ بدلېدو رامنځته شوي وي. هغه اوبه یا یخ چې د ځمکې له سطحې تبخیر کیږي د هایدرو میتیور ډله کې راځي چې تر ټولو زېاتې… read more »
په هوا پېژندنه کې د شمالي اتلانتيک، په شمال شرقي ارام سمندر او کارابین سمندر کې د لوی استوایي ګرد باد سیمه ایز نوم ده. ډېر وخت د توپان مترادف هم کارول کیږي.
رطوبت په هوا کې د اوبو مقدار ته وایي. رطوبت یا لوندوالی د اقلیم او هوا عمده فکتورونه یا لاملونه جوړوي. په هوا کې لوندوالی یا تبخیر شوې اوبه د هوا د بدلون اړین فکتور ګڼل کیږي: لوندوالی حرارتي وړانګې (thermal radiation) له دواړو لمر او ځمکې جذب کوي او په دې سره د هوا… read more »
بشپړ نوم ېې (Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander, Freiherr baron von Humboldt) ده. د سپټمبر په ۱۴ نېټه، کال ۱۷۶۹، د جرمني په بیرلین ښار کې زېږېدلی او د مې په ۶ نېټه، کال ۱۸۵۹، په بېرلین کې مړ شوی. د کلاسیک دور په فزیکي او ژون جغرافیه کې نامتو څېره وه اوسمهال دواړه مضامین د… read more »
د دواړو نیمو کرو نیمه استوایي د لوړ فشار د مرکزونو کمربندونه کوم چې په ۳۰°–۳۵° د شمالي نیمې کرې عرض البلد کې او په ۳۰°–۳۵° د جنوبي نیمې کرې په عرض البلد کې له ځمکې د دایرې په څېر تاویږي. د شین اسمان کېدو لامل ګرځي او ورو لږېدونکي بادونه تولیدوي. هغه سیمې چې… read more »
پرخه هغه وخت یخ کیږي چې د هوا تودوخه له ۰° C کمه وي. پرخه په هغه ځایونو پرېوځي او یخ کیږي چې اسمان ته ښکاره وي لکه پاڼې، واښه، بوټي، ښاخونه او داسې نور… د پرخې د یخ کېدو پروسه او د پرخې د پرېوتو پروسه یو بل ته ورته دي یوازینی توپیر ېې… read more »
