Month: فبروري 2019

نولیان د سکیوریډای کورنۍ (family Sciuridae) غړي دي. د نولي په کورنۍ کې د ونې نولیان ، ځمکني نولیان، برګ یا کوچني ځمکني نولیان، غټ ځمکني نولیان، الوت کوونکي نولیان او دښتي سپیان شامل دي. د نولي اصلي ځای امریکا، اوراسیا او افریقا ده خو انسانانو یې نسل استرالیا ته هم انتقال کړی. تر ټولو پخوانی پېژندل شوی نولی د ایوسین دورې ده کوم چې په ژمي کې د خوب کوونکو مږو او غرني د اوبو کوچنډي سره نږدې تړاو لري.   د انګرېزۍ ژبې (Squirrel) نوم کارونه په ۱۳۲۷ کې تصدیق شوې او د نورمان انګلو ژبې له (esquirel) کلیمې اخیستل شوی نوم ده. د نورمان انګلو کلیمه د پخوانۍ فرانسوۍ له (escurel) کلیمې اخیستل شوې او د فرانسوۍ ژبې یاده کلیمه د لاتینۍ ژبې له (sciurus) کلیمې اخیستل شوې کوم چې د نولي ببرې لکۍ ته رجوع کوي. نولي ته پخوانیو انګرېزانو خپل ځایي نوم (aquerne) لره خو په ۱۳۲۷ کې یې دا نوم (Squirrel) ته بدل...

په اپلودونتي ایدای کورنۍ (family Aplodontiidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول دی. په اپلودونسیا نسل (genus Aplodontia) کې یوازینی ډول دی. په شمالي امریکا کې پیدا کیږي او د شمالي امریکا او اوراسیا له ریښتینو د اوبو کوچنډیانو سره کوم نږدې تړاو نلري. خړ یا نسواري رنګ کې وي او یاد رنګونه یې سوروالی یا توروالی لري.   لنډه لکۍ لري، وزن یې له ۵۰۰ تر ۸۰۰ ګرامه پورې رسیږي. د سر او تنې اوږدوالی یې له ۲۶ تر ۴۶ سانتي متره پورې رسیږي او لکۍ یې تر ۴ سانتي متره پورې وي. په لوند ځای کې ژوند کول خوښوي. خواړه یې د ونو تخمونه دي. خپلو خوړو پسې تر څو متره ونو ته خیژي او یا هم د ځمکې په سر هغه خواړه خوري چې د نورو ژو لپاره زهرجن دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله سکیورومورفا کورنۍ اپلودونتي ایدای ...

په دې کورنۍ کې یوازینی په اوسمهال کې ژوندی غړی غرنی د اوبو کوچنډی ده. په اسیا کې یې فوسیلي ډولونه له اولیګوسین تر میوسین پورې پیدا شوي. د اولیګوسین دورې فوسیل یې په اروپا کې او له اولیګوسین دورې تر اوسه پورې شمالي امریکا کې موجود دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله سکیورومورفا کورنۍ اپلودونتي ایدای په اپلودونتي ایدای کورنۍ کې یوازې یو نسل اوس مهال یو ژوندی غړی لري نور ټول نسلونه یې له منځه تللي Genus Aplodontia Mountain beaver, Aplodontia rufa Altasciurus Ameniscomys Ansomys Dakotallomys Disallomys Ephemeromys Haplomys Leptoromys Liodontia Meniscomys Niglarodon Ninamys Oligopetes Paracitellus Paransomys Proansomys P...

د سکیورومورفا مانا " نولي ته ورته " ده. د شخوند وهونکو یو کلېډ ده او د شخوند وهونکو مختلفې کورنۍ پکې شاملې دي. د نولیانو د سکیوریدای کورنۍ ټول غړي او د غرني د اوبو د کوچنډي ټول ډولونه پکې شامل دي. په ۲۰۰۵ کې (Carleton and Musser) دواړو د شخوند وهونکو د ډلې فرعي ډلې د مالیکولي او مورفولوجیکي مالوماتو پر بنسټ بیا ځلې تعریف کړې او سکیورومورفا فرعي ډله کې یی درې (Sciuridae, Aplodontiidae, and Gliridae) کورنۍ شاملې کړې. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله سکیورومورفا په دې فرعي ډله کې لاندې کورنۍ شاملې دي Allomyidae Aplodontiidae Mylagaulidae Sciuridae Reithroparamyidae Gliridae...

د ډول علمي نوم یې (Pedetes capensis) ده. له سوی سره کوم نږدې تړاو نلري خو تنه یې کانګرو ته او سر یې سوی ته ورته والی لري. په پېدې تیدای کورنۍ (family Pedetidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول ده. په سوېلې افریقا کې پیدا کیږي. د تېښتې پر وخت تر دوه متره پورې ټوپ وهلای شي. له خپلو غارونو بهر په وروستیو پښو تګ کوي. د شپې لخوا فعالیت کوونکی ده. د بدن رنګ یې له سور رنګه نسواري تر کم رنګه زېړ پورې وي. خواړه یې د بوټو شنې برخې، ریښې او حشرې دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله انومالیورومورفا کورنۍ پېدې تیدای نسل پېدېتس...

د ډول علمي نوم یې (Pedetes surdaster) ده. له سوی سره کوم نږدې تړاو نلري. په پېدې تیدای کورنۍ (family Pedetidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول ده. په ۱۹۹۷ کې ماتي او روبینسن د سوېلې افریقا له کنګرو څخه د مورفولوجیکي، جنتیک او ایتولوجیکي مالوماتو پر بنسټ جلا ډول وګڼه. په ۲۰۰۵ کې (Dieterlen) هم تصدیق کړ. په کینیا تانزانیا او یوګاندا کې پیدا کیږي. تنه یې کانګرو ته او سر یې سوی ته ورته والی لري. لک غوږونه لري او په خپلو وروستیو پښو تر دوه متره پورې ټوپ وهلای شي. د شپې لخوا فعالیت کوونکی ده او ورځ په خپلو سمڅو کې تېروي. خواړه یې د بوټو شنې برخې، ریښې او ډېر کم وخت حشرې دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله انومالیورومورفا کورنۍ پېدې تیدای نسل پېدېتس...

په پېدې تیدای کورنۍ (family Pedetidae) کې د شخوند وهونکو نسل ده. درې ډولونه لري خو یوازې دوه ډولونه یې په اوسمهال کې ژوندي غړي لري. یو ډول یې په ختیځه افریقا کې او بل ډول یې د افریقا په سوېل کې پیدا کیږي. دواړه ډولونه د شپې لخوا فعالیت کوونکي دي او د ورځې لخوا ارام کوي. خواړه یې پاڼې، ریښې او واښه دي خو کله کله په ارتروپوډ هم ځان تغذیه کوي. له خپلو غارونو بهر په وروستیو دوه پښو ټوپونه وهي. د ښکار او ځنګل وهنې له امله یې نسل کم شوی وو خو اوس بېرته زیات شوی. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله انومالیورومورفا کورنۍ پېدې تیدای نسل پېدېتس په پېدېتس نسل کې لاندې دوه ډولونه شامل دي South African springhare, Pedetes  capensis East African springhare, Pedetes  surdaster...

د شخوند وهونکو په ډله کې د تی لرونکو کورنۍ ده. د (springhares) دوه په اوس مهال کې ژوندي ډولونه او ډېر فوسیلي ډولونه چې اوسمهال کې ژوندي غړي نلري پکې شامل دي. دوه په اوسمهال کې ژوندي ډولونه یې په کینیا، تانزانیا، یوګاندا او سوېلې افریقا کې پیدا کیږي. فوسیلي ډولونه یې په ترکیه کې موندل شوي. پېد ېتیدای او انومالیور دواړه انومالیورومورفا فرعي ډله جوړوي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله انومالیورومورفا کورنۍ پېدېتیدای په پېدېتیدای کورنۍ کې په اوسمهال کې ژوندي لاندې دوه ډولونه شامل دي Genus Pedetes South African springhare, Pedetes  capensis East African springhare, Pedetes  surdaster...

انومالیورومورفا یوه کلېډ ته ورکړل شوی نوم ده کوم چې (anomalures) له (springhares) سره یوځای کوي. په وروستیو کې (Carleton & Musser 2005) له پنځو فرعي ډلو څخه یوه ګڼلې. خو ځینو په دې وړاندیز نورې څېړنې پیل کړي. په دې فرعي ډله کې ۹ چې په ۴ نسلونو کې ځای شوي او د دوه کورنیو غړي دي شامل دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله انومالیورومورفا په اوس مهال کې ژوندي ډولونه په لاندې دوه کورنیو کې شامل دي Pedetidae Anomaluridae Parapedetidae...

نور نومونه یې (plains vizcacha rat, red viscacha rat, or red vizcacha rat ) دي. د ډول علمي نوم یې (Tympanoctomys barrerae) دی. په اوکتودونتیدای کورنۍ (family Octodontidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول دی. په ارجنټینا کې پیدا کیږي. د سر او تنې اوږدوالی یې تر ۱۳ سانتي متره وي، لکۍ یې له تنې اوږده وي او تر ۱۵ سانتي متره پورې اوږدیږي. تر ۹۰ ګرامه پورې وزن کوي. نر یې له ښځې کمه اندازه غټ وي. د تنې پاسه برخه یې نخودي زېړ او د تنې لاندې برخه یې سپین رنګ کې وي. د شپې لخوا فعالیت کوونکي یوازې ژوند کوونکي دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله هیستریکومورفا کورنۍ اوکتودونتیدای نسل تیمپانوکتومیس...

په اوکتودونتیدای کورنۍ (family Octodontidae) کې د شخوند وهونکو نسل دی. څلور ډولونه پکې شامل دي درې ډولونه یې په اوسمهال کې ژوندي غړي لري او د یوه ډول نسل یې له منځه تللی. ټول ډولونه یې د ارجنټینا د لویدیځ په مرکزي سیمه کې پیدا کیږي. یوازې ژوند کوونکي او د شپې لخوا فعالیت کوونکي ژوي دي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله هیستریکومورفا کورنۍ اوکتودونتیدای نسل تیمپانوکتومیس په تیمپانوکتومیس نسل کې لاندې ډولونه شامل دي Plains viscacha rat, Tympanoctomys barrerae Kirchner's viscacha rat, Tympanoctomys kirchnerorum Chalchalero viscacha rat, Tympanoctomys loschalchalerosorum...

د ډول علمي نوم یې (Octodontomys gliroides) دی. په اوکتودونتیدای کورنۍ (family Octodontidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول دی. په اوکتودونتومیس نسل (genus Octodontomys) کې یوازینی ډول دی. د ارجنټینا، بولیویا او چیل د اند غرونو په لمنو کې پیدا کیږي. د سر او تنې اوږدوالی یې تر ۸ انچه او د لکۍ اوږدوالی تر ۵ انچه پورې وي. له ۱۰۰ تر ۲۰۰ ګرامه پورې وزن کوي. د تنې پاسه برخه یې خړ نسواري او د تنې لاندې برخه یې سپین رنګ لري. د ورځې لخوا فعالیت کوونکی، واښه خوړونکی دی. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله هیستریکومورفا کورنۍ اوکتودونتیدای نسل اوکتودونتومیس...

د ډول علمي نوم یې (Octodon degus) دی. په اوکتودونتیدای کورنۍ (family Octodontidae) کې د شخوند وهونکو یو ډول دی. په مرکزي چیل کې پیدا کیږي. یوازې ډیګو نوم د ټول اوکتودون غړو ته هم کاریږي خو عام ډیګو هم په همدې نوم یادیږي. ډیګو نوم یې د چیل د سیمه ایزې ژبې کلیمه ده او مانا یې مږه ده. عام ډیګو د کورني ژوي په توګه ساتل کیږي. ساینسي ډلبندي کېنګډم ژوي فایلم کورډاټا کلاس تی لرونکي ډله شخوند وهونکي فرعي ډله هیستریکومورفا کورنۍ اوکتودونتیدای نسل اوکتودون...