Trigeminal Nerve
د سر په کوپړۍ کې ۱۲ عصاب موجود دي پنځم یې (Trigeminal) عصب دی. د سر د کوپړۍ عصاب تل جوړه وي او مغز د بدن له نورو برخو سره وصل کوي. ځینې یې مغز ته حسي مالومات لېږدوي چې په دې کې بوي، خوند، لید او غږ هم شامل دي. نور یې د عضلاتو خوځښت او د ځینو مرغړیو فعالیت کنټرول کوي. کوم چې حسي مالومات مغز ته لېږدوي دندې ته یې (sensory functions) وېل کیږي او کوم چې عضلات او د مرغړیو فعالیت کنټرول کوي دندې ته یې (motor functions) نوم اخیستل کیږي. په دې عصابو کې ځینې دواړه دندې پر مخ وړي. د سر د کوپړۍ عصاب د موقیعت له مخې په رومي اعدادو ښودل شوي. د سر د کوپړۍ په عصابو کې (Trigeminal) عصب ته په انګرېزۍ کې (cranial nerve V) نوم هم اخلي.
د (Trigeminal) عصب د سر د کوپړۍ په عصابو کې تر ټولو غټ عصب دی. عمومي دنده یې پوستکي ته، سینوسونو او مخاطي غشاګانو ته په مخ کې حسي مالومات لېږدونه ده. د زنې عضلاتو کې کې هم خوځښت تحریکوي.
درې وېشونه لري هر وېش یې جلا فعالیت ترسره کوي لاندې درېواړه وګورئ :
Ophthalmic division
دا وېش له لاندې یادو شو څخه مغز ته حسي مالومات لېږدوي :
– د سر پوستکی
– ټنډه
– د سینوس له پاسه برخې
– له پاسنیو لېمو او اړوند مخاطي غشاګانې
– د سترګو قرنیه
– د پوز د هډوکي څخه پاسه برخه
Maxillary division
دا وېش هم حسي جز لري له لاندې یادو شوو څخه مغز ته حسي مالومات لېږدوي :
– د سترګو لاندیني لېمه
– د سینوس منځنۍ برخه
– د پوزې له منځ او د سپږمو له جوف
– اننګي
– پاسه شونډه
– د پاسه ژامې ځینې غاښونه او ورسره تړاو لرونکې مخاطي غشاګانې
– په خوله کې پاسه تالو
Mandibular division
دا وېش دواړه (sensory and motor functions) ډوله فعالیت کوي. له لاندې یادو شوو برخو څخه حسي مالومات لېږدوي :
– د غوږ بهرنۍ برخه
– د خولې لاندې برخه او اړوند مخاطي غشاګانې
– د ژبې مخکینۍ او منځنۍ برخه
– د لاندینۍ ژامې غاښونه او ورسره تړاو لرونکې غشاګانې
– لاندینۍ شونډه
– زنه
د غوږ په داخل کې او د لاندینۍ ژامې عضلې د خوځښت لپاره تحریکوي.
په ځینو خلکو کې دا عصب د درد سخته سرچینه ګرزېدلی شي. په دې عصب کې درد له (trigeminal neuralgia) حالت څخه پیدا کیږي. که چېرې په دې عصب د ورید یا شریان فشار وارد شي په بدن کې درد پیدا کولای شي. کوم خلک چې له ۵۰ کلونو زیات عمر لري دا حالت پکې عام وي.
له (trigeminal neuralgia) حالت څخه چې کوم درد پیدا کیږي امکان لري چې ډېر شدید وي. د درد ډول یې لکه په یو څه سوري کولو ته ورته وي او له څو ثانیو تر څو ساعتو پورې دوام کولای شي. په ځینو خلکو کې یې درد سوزېدنې ته ورته والی لري. مختلف فعالیتونه یې درد تحریک کولای شي لکه مخ لمس کول، ګیره خرول، خبرې کول، خوراک کول، اوسېلی کول. درد یې د مخ یو یا دواړه اړخونو کې وي. د دې حالت درد د ډېپرېشن ضد درملو، د عضلو ارامونکو درملو باندې ارامیږي. که ستونزه اوږدمهاله وي ممکن د فشار وارېدونکي لرې کولو لپاره جراحي ته اړتیا پیدا شي خو په ځینو حالتونو کې بې حسه کوونکی تذریق کافي دی.
لاندې یاد شوي په دې عصب کې درد پیدا کولای شي :
– ضربه
– د مخ ټپي کېدنه
– په مغز کې تومور
– اروایي حالتونه لکه (multiple sclerosis)
Comments
So empty here ... leave a comment!