د اغیزمنو خبرو اترو اړتیا

د خبرو اترو وړتیا لرل تاسې کې هره ورځ د پوهې د زیاتېدو لامل کیږي، د نورو پېژندلو کې تاسې سره مرسته کوي، د همکارانو ترمنځ مناسبې مسلکي اړیکې جوړوي. د اړیکې جوړونې او ساتنې لپاره خبرې اترې تر ټولو اړینې دي. له کورنۍ او همکارانو سره د باور فضا او د باور وړ اړیکې رامنځته کوي.

خبرې کول د خبرو اترو تر ټولو عامه طریقه ګڼل کیږي خو د خبرو اترو لویه برخه بې غږه وي د بېلګې په توګه په مخ اشاره، مسکا، د غږ څرنګوالی، د وږو پورته کول، د سر خوځول، د لاسونو ښورول، لاسونه تخرګونو کې نیول، پښې د یو بل له پاسه کېښودل له خبرو زیات څه وایي. یاد هر یو یې یوه وینا او غبرګون دی او په اړه یې پوهاوی او کارول یې د خبرو اترو وړتیا زده کول دي. که چېرې یادو ته پام ونشي او یا هم له سترګو پنا وي نو خبرې اترې کول په ستونزمنې چارې بدلیږي د بېلګې په توګه ټیلیفون او یا ایمیل کې خبرې اترې.

لاندې د خبرو اترو د طریقو لنډیز ته کتنه وکړئ :
– لفظي خبرې اترې : ستاسې د غږ څرنګوالی، د هغې لړزې کیفیت کومه چې ستاسې غږ تولیدوي، د غږ لوړوالی او ټیټوالی درېواړه د پیغام د لېږنې په څرنګوالي خپل اغیز لري. په لفظي خبرو کې هڅه وکړئ چې د یوې رشتې اړوند مسلکي کلیمې، اصطلاح ګانې او لنډیزونه ونه کاروئ. داسې مناسبه ژبه وکاروئ چې ټول اورېدونکي پرې پوه شي.
– د اشارو ژبه : هر هیواد کې هره اشاره جلا مانا لري لکه په ګوتو د کمې اندازې ښودل، په لاس د راغورزېدو ښودل، په دواړو لاسونو ډېره اندازه ښودل. د امریکا د اشارو ژبې ته (american sign language ASL) او د انګلستان ته (British sign language BSL) وایي.
– مکاټون : د اشارو او سمبولونو ژبه ده. د معیوبینو او کڼو لپاره کاریږي.
– برېل : برېل ژبه کې توري په داسې ټکو لیکل شوي وي کوم چې بهر ته وتلي وي او ړانده یې د لاس په لمس کولو لولي. لمس کوونکی یې لوستلی او لیکلی شي.
– فزیکي ژبه : د غیرې لفظي خبرو اترو له طریقو یوه طریقه ده. فزیکي ژبه مختلف اړخونه لري لکه په مخ اشارې، د سترګو اړیکه، په ولاړه او ناسته د بدن د نیولو طریقه او د لاسونو او پښو خوځښت. هر یو یې مقابل لوري ته مالومات او پیغامونه لېږي. ډېری وخت فزیکي ژبه بې اختیاره خوځښت وي او له ارادې پرته بل ستاسې له فکر او زهن څخه خبروي.
– په لاسونو اشارې د خبرو بدیل ګڼل کیږي او یا هم ویل شوې خبر په اشاري ډول بیا ځلې بیانیږي.
– په مخ اشارې : د مخ اشارې ډېری وخت د انسان داخل کې له فکره جوړ شوی احساس بیانوي لکه د اورېدونکي یا خبرې کوونکي غسه، خوښي، نا هیلي، هوکړه یا رد کول او داسې نور ډېر، …
– د سترګو اړیکه : د سترګو مناسبه اړیکه دا ښي چې تاسې خبرې کوونکي ته غوږ یاستئ. که چېرې مناسب وخت کې د سترګو اړیکه پرې کړئ او بیا د سترګو اړیکه ونیسئ نو ښه به وي.
– د ځان نیول : زمونږ د ولاړې او ناستې طریقه او په دواړو حالتونو کې د لاسونو نیول نورو ته زمونږ فکر زمونږ پیغام بیانوي، که چېرې تاسې لاسونه موټي حالت کې ونیسئ مقابل لوري ته د غسې بیان کوي. د ناستې او ولاړې طریقه مو نورو ته چلند، احساس او احساسات ور په ګوته کوي.
– د لیک په بڼه خبرې اترې : د خبرو اترو دا طریقه له مختلفو لارو د پیغام لیږلو لپاره کاریږي لکه ایمیل، کتاب، مجله، اعلانونه، خبرتیا او داسې نور، همداسې د یادون ساتنې او شواهدو لپاره هم کاریږي.

کار کوونکي له ډېرو خلکو سره کار ځای کې اړیکې جوړوي، ځینې اړیکې یې ممکن رسمي او ځینې غیرې رسمي بڼه ولري. په دواړو حالتونو کې دوه اړخیزه بریالۍ اړیکې اړینې دي. اړیکې که چېرې لنډمهاله وي او که اوږدمهاله خو د باور او درک پر بنسټ وي نو پایله یې د یو بل ملاتړ او پام کول یا خیال ساتنه وي. که چېرې د باور او درک پر بنسټ نه وي نو دواړو لوریو کې د نا ارامتیا او ناسم پوهاوي لامل کیږي.

رسمي اړیکې ممکن کارځای کې د کار کوونکو او مسلکي کسانو سره وي، غیرې رسمي اړیکې تر ډېره له ملګرو او د کورنۍ له غړو سره وي. په دواړو کې د کلیمو او اصطلاح ګانو کارونه او فزیکي ژبه هم توپیر لري. که چېرې تاسې ملګرو سره رسمي اړیکې او ژبه وکاروئ او یا د ملګرتیا طریقه مو مسلکي ځای کې وکاروئ نو پایله یې د لویې ګډوډي رامنځته کېدل امکان وي.

د خبرو اترو پر مهال که تاسې له یو کس پوښتنه وکړئ چې درد احساس کوي ؟ ځواب ممکن نه وي خو د مخ څرنګوالی، ګنجې شوې ټنډه او د بدن خوځښت یې ممکن بل څه بیان کړي کوم چې له “نه” سره توپیر ولري. که چېرې تاسې فزیکي ژبه مطالعه کړئ نو پرته له دې چې خلک تاسې ته ریښتیا ووایي تاسې یې زهن کې په ډېرو پټو ساتلو خبرو پوهېدای شئ. که چېرې تاسې په نا ویل شوي او یا نه ویل کېدونکي پیغام پوه شئ نو د خبرو اترو له لارې ملاتړ کوونکې اړیکه جوړولای شئ. دملاتړ اړیکه مو باور جوړولای شي، باور د پوهاوي لپاره چاپېریال رامنځته کوي او پوهاوی مو اړیکه کې اړتیاوې په ګوته کوي او پوره کوي.

په دې د پوهېدو لپاره چې یو کس څه ته اړتیا لري او څه غواړي تاسې باید له دې کس سره اړیکه کې شئ، د اړیکې لپاره خبرو اترو ته اړتیا ده. له هر کس سره خبرې اترې د وړتیا، د روغتیا او حالت له مخې توپیر کوي او ممکن یو کس تاسې د خبرو له لارې په پیغام پوه نشي کړای، د پوهېدو لپاره تاسې اړ یاستئ چې نورې طریقې وکاروئ او په خبرو ځان ورسره پوه کړئ.

لمس کول یا فزیکي اړیکې باندې خبرې اترې کول، په ځینو اړیکو کې لمس کول هم وینا وي لکه لاس ورکول یا ښکلول، یو محسن یا ناروغ کس ته د مرستې لپاره لاس ورکول. په هر حالت کې د بل لمس کولو کې ډېر پام کوئ. د خبرو اترو اړینه برخه دا هم ده چې تاسې په دې ځان پوه کړئ چې په خبرو اترو مو بل پوه شوی دی او که نه.

د اغیزمنو خبرو اترو مخکې خنډونه
هر هغه څه چې د اغیزمنو خبرو اترو مخنیوی کوي د خبرو اترو خنډ ګڼل کیږي. د اغیزمنو خبرو اترو مخکې خنډونه زیات دي لاندې یې د یو څو یادونه شوې :
– چلند : که چېرې یو کس د خبرو پرمهال بېړه کې وي، کافي سرچینې ونلري او یا منفي مزاج ولري نو مقابل لوري کې غسه را پارولی شي او له خبرو یې لاس په سر کولای شي.
– که چېرې له یو کس سره د خبرو اترو لپاره ټکنالوجي تر ټولو اړینه او غوره طریقه وي، نشتوالی یې د اغیزمنو خبرو اترو مخکې خنډ ګڼل کیږي.
– غیرې مناسب واټن : دېر نږدې کېناستل په مقابل لوري کې نا ارامتیا پیدا کوي، ډېر لرې کېناستل مقابل لوري ته دا پیغام ورکوي چې تاسې علاقه نه پکې لرئ.
– احساسات : احساسات غسې، خپګان، خوښي، ویرې، نا هیلي او داسې نورو ته وایي. له کچې زیات مثبت احساسات او یا منفي احساسات د خبرو اترو مخکې خنډ ګڼل کیږي.
– د وخت کمی : یو کس ته د خبرو لپاره کافي وخت نه ورکول تر څو هغه څه بیان کړي کوم څه چې ویل غواړي.
– کمزورې فزیکي ژبه : لاسونه بند نیول، مخ کې د ناسم جوړښت شکل، پښې یوه د بلې له پاسه کول د اغیزمنو خبرو اترو مخکې خنډ ګڼل کیږي.
– د شخصي حریم احترام نه کول : د خبرو پرمهال باید د شخصي حریم په اړه خبرې ونه شي.
– عام قضاوت : د یو ګروپ، ډلې قوم په اړه عام قضاوت د اغیزمنو خبرو اترو مخکې خنډ ګڼل کیږي.

په ځینې مسلکي ادارو کې د اغیزمنو خبرو اترو لپاره کار کوونکو ته پاسپورټ ورکول کیږي تر څو خنډونو کې کمی رامنځته شي.