اسم – Le nom

Les propriétés du nom

د اسم ځانګړنې

• Le nom peut être – simple : chien, homme, loup

اسم کولای شي ساده واوسي: سپی، سړی، لیوه
– ou composé : loup-garou, essuie-glace

او یا ترکیب شوی واوسي: سړی نه جوړ شوی لیوه، د واورې پاکونکی
• Le nom peut être le centre d’un groupe appelé groupe nominal.
اسم کولای شي د کلیمو د یوې ډلې مرکز واوسي چې نوملړ ډله ورته وېل کیږي.
Les nouveaux jouets de Paul lui ont été apportés par saint Nicolas.

د پال د لوبو نوي وساېل سنټ نیکولا راوړي
groupe nominal > Les nouveaux (jouets) de Paul

• Le nom peut occuper dans la phrase des fonctions différentes.

اسم کولای شي په جمله کې د مختلفو دندو ځای ونیسي
Il peut être : – sujet : La pluie tombe.

کولای شي چې فاعل شي: باران وریږي
– complément d’un autre nom : La table du salon est trop basse.

اسم کولای شي د بل اسم بشپړونکې کلیمه واوسي: د صالون مېز ډېر ټیټ ده

Commun

عام اسم

Le nom commun est précédé d’un déterminant.

له عام اسم نه مخکې تل یو ټاکونکی موجود وي
une idée, la table, …

یو لید یا نظر، مېز

Propre

خاص اسم

Le nom propre n’est généralement pas précédé d’un déterminant. Il commence par une majuscule.

له خاص اسم څخه مخکې معمولا ټاکونکی نه وي موجود . په یو غټ توري پېل کیږي
Pierre, la Belgique, les Alpes, …

پییر، بلجیم، د الپ غرونه

Animé

خوځېدونکي (هغه څه چې ژوند ورکړل شوی وي)

Le nom animé désigne une personne ou un animal.

خوځېدونکی اسم یو انسان یا حیوان په ګوته کوي یا ښي
le boulanger, le chat, …

نانبای، پیشو

Non animé

بې خوځښته

Le nom non animé désigne des choses.

بې خوځښته اسم توکي په ګوته کوي یا ښي
le meuble, le tableau, …

فرنیچر، جدول یا د جدول مېز

Humain

انساني اسم

Le nom humain désigne des êtres humains.

انساني اسم انسان ټاکي

un homme, une fille, un vieillard, …

یو سړی، یوه انجلۍ، بوډا سړی

Non humain

غېرې انساني اسم

Le nom non humain désigne des animaux, des choses, des idées.

غېرې انساني اسم حیوانات، توکي او نظرونه ښي.
la table, les nuages, le bénéfice, la bonté, …

مېز، ورېزې، ګټه، نیکي،…

Concret

لمس کېدونکي

Le nom concret désigne des êtres ou des choses qu’on peut toucher et/ou voir.

لمس کېدونکی اسم شتون ښي یا هغه توکي ښي چې لمس کولای  او/یا  لیدلای یې شو
la chaise, un meuble, …

چوکۍ، یو فرنیچر

Abstrait

نه لمس کېدونکی

Le nom abstrait désigne des attitudes, des qualités, des actions, des sentiments.

نه لمس کېدونکی اسم چلند، نوعیت یا ډول، عملونه، احساسات ښي.
l’amour, le bonheur, la colère, une idée, …

مینه، خوښي، غصه، یونظر

Comptable

د شمېر وړ

Le nom comptable désigne ce qu’on peut compter.

د شمېر وړ اسم هغه څه ښي چې شمېرلای یې شو.
deux télévisions, trois tableaux, …

دوه ټیلیویزونه،درې جدولونه

Non comptable

نه شمېرل کېدونکی

Le nom non comptable désigne des choses que l’on ne peut compter,

هغه توکي ښي چې مونږ نشو کولای شمار یې کړو
indivisibles.
le riz, le beurre, le chocolat, …

وریجې، کوچ، چاکلیټ

Collectif

جمعي یا ډله ایز

Le nom collectif, même employé au singulier, évoque une idée de quantité.

جمعي یا ډله ایز اسم که مفرد هم کارول شوی وي د یو مقدار نظر ښي (وایي)
une bande de malfaiteurs : une bande évoque une idée de pluriel.

د ظالمانو (مجرمانو) یوه ډله: یوه ډله جمع نظر ښي (وایي)
une collection de timbres : une collection comporte plusieurs timbres.

د مهرنو یوه ټولګه: یوه ټولګه کې ډېر مهرونه شامل دي
un troupeau de moutons : dans un troupeau, il y a plusieurs bêtes.

د مېږو یوه رمه: په یوه رمه کې ډېر حیوانات موجود دي

Non collectif

غېرې ډله ایز اسم

Le nom non collectif, au singulier, représente un seul être, une seule chose à la fois.

غېرې ډله ایز اسم چې مفرد وي، یو شتون ښي، په یو وخت کې یو شی ښي
le garagiste (une seule personne)

مستري (یوازې یو کس)
le chat (un seul animal)

پیشو (یوازې یو حیوان)

Le genre et le nombre du nom

د اسم جنسیت او شمېر

• Il est de genre – masculin : garçon, écureuil

اسم ډول یا جنسیت لري – مذکر : هلک، د ونې نولی
– ou féminin : fille, vache

یا – مونث: انجلۍ، غوا

Selon le contexte, certains mots peuvent être soit l’un soit l’autre.

د متن له مخې ځینې وخت یو اسم کله مونث او کله مذکر کېدای شي
mémoire : perdre la mémoire

حافظه یا یاد: د یاد یا حافظې له لاسه ورکول (دلته یاد مونث ده)
un mémoire d’étudiant

د زدکړیال یاد یا حافظه (دلته حافظه مذکر ده)

• Le nom possède un nombre précis : singulier : sac, vache ou pluriel : sacs, vaches

اسم یو ټاکل شوی یا مشخص شمار یا تعداد لري: مفرد: کڅوړه، غوا یا جمع : کڅوړې، غواګانې