Author: Zakria Rahimi

!اوراکوباب، کورانا، اورا، ګریکوا (ǃOrakobab, Korana, ǃOra, or Griqua) نومونه هم ورته اخیستل کیږي. د مړه کېدو حال کې، د سوېلې افریقا ژبه ده. د خوی مانا ژبی د ویونکو د شمېر په اړه کره مالومات نشته خو دا مالومات شته چې نږدې وخت کې له ورکېدو سره مخ دي. نومونه د خوی مانا "کس" ده او د مانا مانا "ژبه" ده. بل عام نو یې کورانا دی خو په !اوراکوباب، اورا، ګریکوا او په (Xri, Xiri, Xirikwa) نومونو هم یادیږي پام مو وي چې تلفظ د لیکل شو تورو په څېر نه کیږي. په نومونو کې یې کورانا د !اورا نوم منعکس کوي، د همدې قوم خلکو خپل ځان په !اورا نوم نومولی. د !ګورا تلفظ یې ګلورا کیږي !اورا خلکو ته رجوع کوي. ځینې وخت !اورا ته د کېپ خوی نوم اخیستل کیږي خو د کېپ خوی وروسته د توهین یا رټلو لپاره کارول شوی. د نورو ژبو ځینې نومونه لکه د سوېل خوی خوی د ټولو لهجو لپاره کاریږي د کوم لپاره چې ممکن سیمه ایز خلک د کورانا او...

املا یې (Ekoka ǃXuun, Ekoka-ǃXû, ǃKung-Ekoka) هم لیکل کیږي. د !کونګ ژبو د لهجو د خوشې یوه ژبه ده. د نمیبیا او انګولا د پولو ترمنځ، د اوکاوانګو سیند په لوېدیځ اړخ کې او د انګولا له کورنۍ جګړې وروسته په سوېلې افریقا کې پرې خبرې کیږي. په ۲۰۱۳ کې تقریبا ۱۶۵۰۰ کسانو په اېکوا !کونګ لهجې خبرې کولې. اېکوا !کونګ ژبه په ۲۰۱۰ کې (Heine & Honken) د !کونګ ژبو په شمال لوېدیځه څانګه کې ځای کړې وه. په دې ډلبندي کې اېکوکا له لویدیځې لهجې سره مساوي ده. ډلبندي کې لاندې درې ډولونه ښودل شوي : ǃKung لمړۍ څانګه – Northern ǃXun – Western ǃXun دوېمه څانګه – Central ǃXun درېمه څانګه – Southeastern ǃXun اېکوا !کونګ داسې غږونه لري د کوم چې له (Juǀʼhoansi) ژبې سره توپیر نه کیږي. Pulmonic consonants Clicks Bilabial Alveolar Post- alveolar Palatal Velar Glottal Dental Click Alve...

د هند د کېرالا سیمې د زېبو غوییزو نسل دی. د نسل نوم یې د سیمې له کاساراګوډ ولسوالۍ اخیستل شوی. د مخکینیو پښو په وږو کې یې قد تر ۱۰۰ سانتي متره پورې لوړیږي. د غواګانو په شیدو کې یې شحم او منرالونه زیات وي او د شیدو کچه یې هم زیاته وي. ډېری وخت بهر ازاد پرېښودل کیږي، له څرېدو پس له شپونکي پرته خپل کور پیدا کولای شي. هند ټول څلور د لنډیو غوییزو نسلونه لري نور درې یې مالناد جیدا، پونګانور او ویچور غوییز دي.

په هندي ژبه کې یې نوم (कंकरेज) لیکل کیږي. د زیبوین غوییزو نسل دی. نسل یې په ګجرات کې اخیستل شوی. د اوسني پاکستان په سند کې یې هم نسل شته دی. د کار او شیدو لپاره ساتل کیږي. له ۱۸۷۰ کال څخه یې نسل برازیل ته صادر شوی او د ګوزېرا نسل اخیستنې لپاره په برازیل کې کارول شوی.

په روسي ژبه کې یې نوم (Калмыцкая) لیکل کیږي. د پخواني شوروي اتحاد د وخت نسل دی اوسمهال په روسې، قزاقستان او تاجکستان کې پیدا کیږي. ګمان کیږي چې نسل یې د چین له دزوګاریا سرچینه اخیستې وي او د چین له یادې سیمې د کلمایک په نامه کډوالو په ۱۷ پېړۍ کې روسې ته انتقال کړی وي. تنه کې واړه دي. غویی یې تر ۷۲۰ او غوا تر ۴۳۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. د بدن رنګ یې له خیره تر روښانه پورې سور رنګ کې وي. د مخکینیو پښو په ولیو کې یې قد له ۱۲۶ تر ۱۳۵ سانتي متره پورې لوړیږي. لنډ ښکرونه لري. په ۱۹۸۰ لسیزه کې یې شمېر تر ۳۸۱۰۰۰ پورې وو....

د هند په تمیل نادو ایالت کې د کاري غوییزو نسل دی. د نسل نوم یې د (Kangeyam) په نامه د ښار له نوم څخه اخیستل شوی. په کانګاناد او کونګو (Kanganad or Kongu) نومونو هم یادیږي. په خپل طبیعت کې زیار کښه دي، وړه سپورتي تنه لري. د مخکینیو پښو په ولیو کې یې قد له ۱۲۵ تر ۱۴۰ سانتي متره پورې لوړیږي او وزن یې له ۳۴۰ تر ۵۲۵ کیلو ګرامه پورې رسیږي. نسل یې دوه ډولونه لري کوم چې د بدن په کچه کې توپیر سره لري. غویی یې د غوا په پرتله غټ کوبی لري. برازیل ته هم صادر شوي چېرې چې د (Cangaian) په نامه یادیږي. خسکیان یې سور رنګ لري خو کله چې دوه کلنۍ ته ورسیږي رنګ یې خړ ته بدلیږي. د غویي رنګ یې د غوا په پرتله خیره وي او ممکن سر او د تنې مخکې برخه یې تور رنګ ولري. کله چې زاړه شي رنګ یې بېرته روښانه کیږي او زړه غوا یې ممکن بشپړ سپین رنګ واخلي. غوا یې له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې له ۳۴۲ تر ۱۴۵۵ کیلو ګرامه پورې ...

املا یې (ǃXun or Ju) هم لیکل کیږي. کونګ ژبې د لهجو لړۍ ده. په نمیبیا، بوتسوانا او انګولا کې پرې کونګ خلک خبرې کوي. د ǂʼ امکوی ژبې په شمول !کونګ ژبې د ( Kxʼa) ژبو کورنۍ جوړوي. مخکې ګمان کېده چې !کونګ ژبې د کوی سن د ژبو د کورنۍ یوه څانګه جوړوي او یادې څانګې ته د شمالي کوی سن نوم اخیستل کېده، خو په دې ښودنه کې، کوی سن خپل یووالی ونه ښوده او اوسمهال دا ادعا ناسمه ګڼل کیږي خو له دې سره سره بیا هم د کوی سن انتروپولوجیکي کلیمه د چترۍ په توګه د کلیک ژبو لپاره کاریږي. د ویونکو شمېرنه یې په درېواړو هیوادونو کې ستونزمنه چاره ده ځکه چې د کرنې لپاره سره تیت پرک شوي خو د اټکل له مخې په ۲۰۱۵ کال کې ۷۷۰۰۰ کسان ګڼل شوي وو. !کونګ ژبې د ډېرو کلیکونو له امله په ټوله نړۍ کې نامتو دي د بېلګې په توګه ! نوم یې. همداسې په ټوله نړۍ کې، ډېر پېچلي بې غږه او غږ لرونکي توري لري. ځینې غږونه یې پوزه کې تولیدیږي. د (ǃXuu...

تلفظ یې (/ˈkweɪtən tə ˈkɛn/ KWAY-tən tə KEN) دی. په کټ کوپ غرونو کې له ناپېژندل شوې ژبې زېږېدلی نوم دی. همدې نوم ته راشېل یا ګریټ (Rachel or Griet) هم ویل کیږي. په سوېلې افریقا کې د سن خلکو د کلنۍ مجلې لیکواله وه. د (Specimens of Bushman Folklore) کتاب لیکلو کې یې هم ونډه اخیستې او په یاد کتاب کې یې د ښځې له نظره دسن خلکو عبادت، باورونه او ژوند بیان کړی. د ۱۸۷۴ په جون کې یې د سوېلې افریقا کېپ ښار ته له خپلې کورنۍ سره سفر وکړ او د ۱۸۷۵ کال تر جنوري پورې هلته پاتې شوه، په یاده موده کې یې له ویلهېم بلیک او لوسي لویډ سره مرکې کړي، دواړه د پورته یاد شوي کتاب لیکوالان دي....

د شیدو او غوښې لپاره د دنمارک د غوییزو نسل دی. نسل یې د جټ لېنډ د ټاپوزمې له سیمه ایزو غوییزو اخیستل شوی. رنګ یې ممکن روښانه خړ، خړ تور او یا تور سپین وي. د نسل د مالوماتو د ثبت کولو لپاره لمړی کتاب یې په ۱۸۸۱ کې جوړ شوی. نسل یې دوه ډولونه لري : په تنه کې کوچنی ډول یې د شیدو ډول دی کوم چې له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې له ۸۰۰ تر ۱۰۰۰ کیلو ګرامه پورې شیدې کوي، دوېم ډول یې تنه کې غټ دی او د غوښې لپاره ساتل کیږي. د شلمې پېړۍ پیل کې د جرمني له تور او سپینو غوییزو سره په لویه کچه دوه رګه شول، د دوه رګه کولو موخه یې دشیدو د کچې زیاتونه وه. د دوه رګه شوي نسل نوم یې په ۱۹۴۹ کې د دنمارک تور او سپین غوییز کېښودل شو....

د شیدو لپاره د انګلستان د وړو غوییزو نسل دی. نسل یې د انګلستان د چاینل په ټاپو ګانو کې اخیستل شوی. په دې ټاپو ګانو کې ټول د غوییزو درې نسلونهاخیستل شوي له کومو چې یو جېرزي غوییز دي، نور دوه یې الډرني کوم چې اوسمهال له منځه تللی او ګېرنزي نسل دی. په شیدو کې یې د شحمو کچه لوړه وي او زېړ رنګ لري. له مختلف ډوله اقلیمونو سره په اسانۍ بلدتیا پیدا کوي. که چېرې تودو سیمو ته یوړل شي له تودوخې سره هم مقاومت پیدا کوي. د نړۍ ګڼ شمېر هیوادونو ته انتقال شوي په متحده ایالتونه، دنمارک، نیوزلنډ او فرانسې کې په مستقل نسل بدل شوي. په نیپال کې د کار لپاره ساتل کیږي. د جیرزي غواګانو په شیدو کې د هولسټاین غواګانو له شیدو ۱۸ % پروتین، ۲۰ % کلسیم او ۲۹ % شحم زیات وي. جېرزي کوچنۍ تنه لري. د غوا وزن یې له ۳۵۰ تر ۴۰۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. د مخکینیو پښو په وږو کې یې قد له ۱۱۵ تر ۱۲۰ سانتي متره پورې رسیږي. د غویي وز...

په کاناډا ژبه کې یې نوم (ಜವಾರಿ) لیکل کیږي. په هند کې د کالیانا کارناټاکا سیمې د غوییزو نسل دی. د شیدو او کار لپاره ساتل کیږي. د منځنۍ کچې تنه لري، ډېر ارام طبیعت لري. له تودوخې او ناروغیو سره مقاومت لرونکي دي. په سیمه کې د خلکو تر ټولو خوښ نسل دی.

د غوښې لپاره د پرتګال د غوییزو نسل دی. دمرکزي پرتګال په سېرا دا ایسترېلا سیمه کې یې نسل اخیستل شوی.

په جاپاني ژبه کې یې نوم (日本短角種) لیکل کیږي. د غوښې لپاره د جاپان د غوییزو نسل دی. جاپان د غوییزو شپږ نسلونه لري. څلور نسلونه یې د واګیو په نامه یادیږي له کومو چې یو د جاپان د لنډښکري غوییز نسل دی او نور درې نسلونه یې د جاپان تور غوییز، د جاپان نسواري غوییز او د جاپان بې ښکروغوییز دي. په ۲۰ پېړۍ کې د جاپان له سیمه ایزو غوییزو سره اروپایي نسلونه دوه رګه شول او پایله کې یې ټول واګیو نسلونه رامنځته شول. د جاپان لنډ ښکري غوییز له اېرشېر او ډیون نسلونو اغیزمن دي. مخینه د وریجو د کرنې پرمهال جاپان ته غوییز له چین څخه په دوېمه پېړۍ کې انتقال شوي، یاد وخت ته جاپان کې د یایو اي دورې نوم اخلي. تر ۱۸۶۸ پورې یا هم دمیجي بیا رغونې پورې یاد غوییز په کانونو، ځنګلونو، کرنه کې، ټرانسپورټ کې د کاري غوییزو په توګه کارېدل. تر دې مودې پورې د شیدو د تولید په اړه مالومات نشته وو. کلتور او مذهب کې یې د غوښې خوړ...

په جاپاني ژبه کې یې نوم (無角和種) لیکل کیږي. په اوسمهال کې ډېر کم پاتې د غوښې لپاره د جاپان د غوییزو نسل دی. جاپان ټول شپږ د غوییزو نسلونه لري له کومو چې یو نسل د جاپان بې ښکرو غوییز دي. څلور نسلونه یې د واګیو په نامه یادیږي له کومو چې یو د جاپان بې ښکرو غوییز دي او نور درې نسلونه یې د جاپان تور غوییز، د جاپان نسواري غوییز او د جاپان لنډ ښکري غوییز دي. په ۲۰ پېړۍ کې د جاپان له سیمه ایزو غوییزو سره اروپایي نسلونه دوه رګه شول او پایله کې یې ټول واګیو نسلونه رامنځته شول. د جاپان د بې ښکرو غوییزو نسل د سکاټلنډ له ابېرډین انګس نسل اغیزمن دی. مخینه د وریجو د کرنې پرمهال جاپان ته غوییز له چین څخه په دوېمه پېړۍ کې انتقال شوي، یاد وخت ته جاپان کې د یایو اي دورې نوم اخلي. تر ۱۸۶۸ پورې یا هم دمیجي بیا رغونې پورې یاد غوییز په کانونو، ځنګلونو، کرنه کې، ټرانسپورټ کې د کاري غوییزو په توګه کارېدل. تر دې ...

په جاپانۍ ژبه کې یې نوم (褐毛和種) لیکل کیږي. د غوښې لپاره د جاپان ساتل کېدونکی نسل دی. جاپان ټول ۶ د غوییزو نسلونه لري. څلور نسلونو ته یې واګیو نوم اخلي او له څلورو یې یو نسل د جاپان نسواري غوییز دي. او نور درې نسلونه یې د جاپان تور غوییز، د جاپان بې ښکرو غوییز او د جاپان لنډ ښکري غوییز دي. په ۲۰ پېړۍ کې د جاپان له سیمه ایزو غوییزو سره اروپایي نسلونه دوه رګه شول او پایله کې یې ټول واګیو نسلونه رامنځته شول.د جاپان د نسواري غوییزو نسل له سیمنټال او د کوریا له وانو نسل اغیزمن دی. د جاپان په کوچي سیمه کې یې رنګ سور رنګه نسواري او په کوماموتو سیمه کې روښانه نسواري دی. مخینه د وریجو د کرنې پرمهال جاپان ته غوییز له چین څخه په دوېمه پېړۍ کې انتقال شوي، یاد وخت ته جاپان کې د یایو اي دورې نوم اخلي. تر ۱۸۶۸ پورې یا هم دمیجي بیا رغونې پورې یاد غوییز په کانونو، ځنګلونو، کرنه کې، ټرانسپورټ کې د کاري غویی...

په جاپاني ژبه کې یې نوم (黒毛和種) لیکل کیږي. د غوښې لپاره د جاپان د غوییزو نسل دی. جاپان د غوییزو شپږ نسلونه لري. ټول نسلونه د جاپان له سیمه ایزو غوییزو سره د واردو شوو غوییزو په دوه رګه کولو ترلاسه کړي، ډېری وارد شوي پکې د اروپا نسلونه دي. د جاپان تورو غوییزو کې د سویس نسواري، ډیون، د لنډو ښکرو، سیمنټال، اېرشېر او هولسټاین غوییز کارېدلي. مخینه د وریجو د کرنې پرمهال جاپان ته غوییز له چین څخه په دوېمه پېړۍ کې انتقال شوي، یاد وخت ته جاپان کې د یایو اي دورې نوم اخلي. تر ۱۸۶۸ پورې یا هم دمیجي بیا رغونې پورې یاد غوییز په کانونو، ځنګلونو، کرنه کې، ټرانسپورټ کې د کاري غوییزو په توګه کارېدل. تر دې مودې پورې د شیدو د تولید په اړه مالومات نشته وو. کلتور او مذهب کې یې د غوښې خوړل بند وو. په دې موده کې غوییزو لوی ارزښت لره او هر بې وزله بزګر نشو اخیستلای. له ۱۶۳۵ کال څخه تر ۱۸۵۴ پورې جاپان له نورې...

د جېرزي - زېبو او مونټ ګومېري په نامه هم یادیږي. د شیدو لپاره د غوییزو ساتل کېدونکی نسل دی. په نسل کې یې د هوپ نوم په جمایکا کې د فارم نوم دی. نسل اخیستنه یې په ۱۹۱۰ کې پیل شوې، د نسل اخیستنې موخه یې د داسې نسل ترلاسه کول وو کوم چې د ټاپو له اقلیم سره د مقاومت وړتیا ولري. له خسکو او شنو پیدا کېدونکو ناروغیو سره، خپله له خسکو او تودې هوا سره مقاومت لرونکي دي. په داسې څر ځایونو کې چېرې چې واښه ډېر کم وي شیدې تولیدولای شي. په خپل جنتیک کې ۸۰ % جېرزي، ۱۵ % زېبو او ۵ % هولسټاین دی. د نسل اخیستنې چارې یې د جمایکا د کرنې مخکښ ډاکټر توماس لیکي ترسره کړي. نسل یې د لاتین امریکا ډېرو هیوادونو ته انتقال شوی. اوسمهال تقریبا د جمایکا ۵۰ % د غوییزو شمېر تشکیلوي. د غویي وزن یې تر ۸۰۰ کیلو ګرامه او د غوا تر ۵۰۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې یا په ۳۰۵ ورځو کې تر ۲۵۰۰ کیلو ګرامه ش...

د روسې په کیروف کې ایسټوبین د سیمه نوم دی له کومې چې د غوییزو د نسل نوم اخیستل شوی. په یاده سیمه کې د پنیر جوړونې لوی شرکت هم جوړ شوی وو. د همدې نسل غواګانو له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې ۳۱۰۷ کیلو ګرامه شیدې کولې، شیدو کې یې ۳.۸۳% شحم موجود وو.

د شیدو او غوښې لپاره د ایرلنډ د غوییزو نسل دی. په ټول ایرلنډ کې شته دي. که چېرې غوا یې ښه وساتل شي نو د بلاربښت موده یې نهه میاشتې وي. او که چېرې پرېمانه خواړه ورکړل شي نو وزن یې بې کچې ډېر زیاتیږي. دواړه غوا او غویی یې په طبیعي توګه بې ښکرو وي. وزن یې تر ۵۵۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. په ایرلنډي ژبه کې مویل ګنجي یا پک ته وایي او د دې غوییزو بې ښکرو سر ته رجوع کوي.

د غوښې لپاره د زیبوین غوییزو نسل دی. د برازیل په تریانګولو مینېرو ایالت کې، د شلمې پېړۍ په پیل کې یې نسل اخیستل شوی. مخکې د اېندوبېرابا په نامه پېژندل کېده. په نسل اخیستنه کې یې د هند کانکرېج او ګیر نسلونه کارېدلي. په یوویشتمه پېړۍ کې یې نسل ډېر کم پاتې دی. له تودوخې او پرازیت سره مقاومت لري. له سپین تر تېز خړ پورې رنګ کې وي. ډېر اوږده غوږونه او لنډ ښکرونه لري او په ملا کې یې کوبی موجود وي. په سیمه کې د غوښې لپاره ساتل کیږي. د غویي وزن له ۹۰۰ تر ۱۲۰۰ کیلو ګرامه او د غوا له ۷۵۰ تر ۹۰۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي....