Author: Zakria Rahimi

د شیدو او غوښې لپاره د غوییزو نسل دی. نسل یې په ۱۹ پېړۍ کې، په مرکزي اروپا کې اخیستل شوی. سیمه ته چې کوم د سویس سیمېنټال غوییزو وارد شوي د فلېکویای غوییزو رامنځته کولو لپاره کارېدلي. اوسمهال په ټوله نړۍ کې تقریبا تر ۴۱ میلیونه پورې غوییز شته دي. د غویي وزن یې تر ۱۱۰۰–۱۳۰۰ کیلو ګرامه او د غوا تر ۷۰۰–۸۰۰ پورې رسیږي. بې ښکرو او ښکر لرونکي دواړه لري. د نسل اخیستنې سیمه یې د باوریا پاچایي او د اتریش امپراتوري وه. ښه کاري وړتیا هم لري او له همدې امله د سیمې خلکو د درېواړو موخو (کار، غوښه او شیدې) لپاره کارول خو د ټکنالوجي له پرمختګ سره اوسمهال یوازې د غوښې او شیدو لپاره ساتل کیږي....

په سویډني ژبه کې یې نوم (Fjällko or Svensk Fjällras) هم لیکل کیږي. په سویډن کې په طبیعي توګه بې ښکرو د غرنیو غوییزو نسل دی. په ۱۹۷۰ او ۱۹۸۰ کې یې نسل د ورکېدو له خطر سره مخ شو خو په ۱۹۹۵ کې چې کله ورته د نسل اخیستنې ټولنه جوړه شوه بېرته یې نسل زیات شو. د چټکې زیاتېدنې لامل یې کنګل شوي سپرم وو. د مایکرو سټلایټ څېړنې ښي چې له بهوسکولا غوییزو سره تړاو لري. په ۱۲۹۶ کې هم د نسل د مالومات د ثبت لپاره کتاب لره او یاد غوییز پکې بې ښکرو سپین یا سپین خړ غوییز ښودل شوي. په دوېم ځل په کال ۱۹۰۷ کې نسل وګڼل شو....

په سویس کې د اصلاحاتو مشر (په ۱۴۸۴ کال زېږېدلی او په ۱۵۳۱ کال کې مړ شوی).

درې ډوله غوییزو ته رجوع کوي. معمولا د شیدو لپاره ساتل کیږي خو ځینې خلک یې د کورني ژوي په توګه ساتي. د بدن کچه یې وړه ده او په طبیعي توګه بې ښکرو دي خو خپله کې یو بل سره توپیر لري په شکل او تولید کې توپیر لري. کوم نسل یې چې په لوېدیځ کې دی رنګ یې سور دی او تر نورو دوه ډولونو غټ دی، کوم نسل یې چې په شمال کې دی رنګ یې سپین دی، کوم نسل یې چې ختیځ کې دی رنګ یې سور او سپین دی. د نورو نسلونو په پرتله د فنلنډ له اقلیم سره ښه بلد دي. په ډېره اسانۍ د ځنګلونو په څر ځایونو کې ساتل کېدای شي. اوږد عمر لري او نسل زیاتولو کې هم ښه دي. د شیدو په پرتله ډېر د غوښې لپاره کاریږي....

په فنلنډ کې د شیدو لپاره د غوییزو اخیستل نسل دی. کوم غوییز چې له ۱۸۴۷ څخه تر ۱۹۲۳ پورې د انګلستان له اېرشېر فنلنډ ته صادر شوي وو له همدې غوییزو یې نسل رامنځته شوی. په فنلنډ کې د شیدو د غوییزو پادو کې تقریبا ۶۱% همدا غوییز دي. په ۱۹۰۱ کې یې د نسل د مالوماتو د ثبت لپاره ټولنه جوړه شوه. په ۱۹۷۰ لسیزه کې یې سپرم انګلستان هم په خپلو اېرشېر غوییزو کې وکارول تر څو یې نسل کې ښه والی رامنځته کړي. له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې تر ۸۵۷۱ کیلو ګرامه پورې شیدې کوي، په شیدو کې یې د شحمو کچه ۴.۲۸% وي....

په سویس کې د والې کانټون کې د شیدو لپاره پخوانی د غوییزو اخیستل شوی نسل دی. اوسمهال کې ډېر کم شمېر پاتې دي. په تور سپین او سور سپین رنګ کې پیدا کیږي. د غوښې او شیدو لپاره نسل وو خو د شیدو په پرتله ډېر د غوښې لپاره کارېدل. له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې تر ۳۲۰۰ کیلو ګرامه پورې شېدې کوي. په شیدو کې یې تر ۳.۸% پورې شحم لري. له غرنیو څرځایونو سره بلدتیا لري. تر ۷۰۰ کیلو ګرامه پورې وزن کوي خو غوا یې له غویانو وزن کې کمه وي.

په اېستونیایي ژبه کې یې نوم (Eesti punane) لیکل کیږي. په ۱۸۵۰ لسیزه کې یې نسل له سیمه ایزو غوییزو او د دنمارک له سرو غوییزو، له سلېسویګ غوییزو او انجلن غوییزو اخیستل شوی. سور رنګ کې وي خو په سور سپین او نسواري رنګ کې هم شته دي. نسل یې د شیدو لپاره ساتل کیږي خو اوسمهال یې نسل ډېر کم پاتې دی.

د اتریش د غوییزو نسل دی. نوم یې د اینس سیند له اېنسټال درې اخیستل شوی. نسل یې له زېږېدیز کال څخه ۵۰۰ کاله وړاندې له لاتېن سیمه ایزو غوییزو اخیستل شوی وو. رنګ یې سور او سپین وي. د غوږنو داخل یې جلا رنګ کې وي. ښکرونه، د پوز څوکه، بوټونه یې تقریبا بې رنګه وي. له اتلسمې پېړۍ مخکې د کار او غوښې لپاره ساتل کېدل خو په اتلسمه پېړۍ کې یې ځای موربوډېن، پینزګو، کارینتین بلاندویا غوییزو ونیوه. په دوه کلنۍ کې بشپړ بلوغ ته رسېدلی وي خو څوربوالی نه پیدا کوي. غوښه یې د ښه کیفیت لرونکې ده. ګمان کېده چې تر ټولو وروستۍ دوه غواګانې یې په ۱۹۸۶ کې حلالې شوې وې خو وروسته یې د نسل نور غړي بیا وموندل شول او د نسل ژغورنې چارې یې پیل شوې. په ۲۰۰۴ کې په ۶ فارمونو کې ۶۵ غوییزو موجود وو....

ځانګړنه یې اوږده منحني شوي ښکرونه دي. نسل یې د انګلستان د شمال په لانکا شېر، وېسټ مور لنډ او یارک شېر سیمو کې اخیستل شوی او بیا له دې سیمې مرکزي انګلستان او ایرلنډ ته خپاره شوي. په پیل کې یې نسل د کاري غوییزو په توګه کارېده او غواګانو یې کمه اندازه شیدې کولې خو د شیدو کوچ یا شحم یې زیات وو. په اتلسم پېړۍ کې رابرټ بېکوېل په دې غوییزو کې د بدلون لپاره د نسل اخیستنې خپله طریقه وکاروله او د غوښې لپاره نسل یې ترې جوړ کړ. په ۱۸۷۸ کې یې د نسل د مالوماتو د ثبت لپاره ټولنه جوړه شوه. په مختلفو رنګونو کې شته دي....

د نیوزلنډ په اینډبای ټاپو کې د ۸۰ کلونو لپاره وحشي حالت کې موجود غوییز وو. اوسمهال یوازې اووه غوییز پاتې دي. اوسمهال یې د نسل ژغورنې چاره په بند ځای کې پیل شوې. یاد ټاپو کې په ۱۸۹۰ لسیزه کې هڅه وشوه چې په اینډر بای ټاپو کې فارمونه جوړ شي خو هڅه یې د خراب اقلیم له امله ناکامه شوه او نهه غوییز په سیمه کې ازاد پرېښودل شول.

لکه د سرطان د نورو ډولونو په څېر د نر د هګیو سرطان هم په پړاونو کې ډلبندي شوی. هر پړاو یې تاسې ته دا روښانه کوي چې سرطان خپور شوی او که نه، همداسې د درملنې په اړه له ډاکټر سره مرسته کوي. د نر د هګیو سرطان د نر له هګیو سرچینه اخلي او د بدن نورو غړو ته هم خپرېدلای شي. د نر په هګیو کې سرطان ډېر د درملنې وړ سرطان ګڼل کیږي. د سرطان په ټولو نرانو ناروغانو کې له هرو ۲۵۰ ناروغانو یو د هګیو سرطان لري. په هر عمر کې رامنځته کېدای شي خو تر ډېره په تازه بلوغ ته رسېدلو کې وده کوي. که چېرې یې تشخیص په لمړیو پړاونو کې وشي نو درملنه یې په بریالۍ توګه امکان لري. تشخیص یې د ناروغ د روغتیا په مخینې او اوسنیو علایمو کیږي. په دوېم ګام کې د هګیو فزیکي ازموینه کیږي تر څو غوټه، پړسوب او یا کلکوالی پکې وکتل شي او درېواړو کې هر یو یې د تومور د شتون ښودنه کوي. په درېم ګام کې د هګیو الټراسونډ باندې ازموینه ده، د هګیو...

د درملنې موخه یې د ناروغ په درد کې دومره ارام ساتل دي څومره چې امکان لري. ځینې هیوادونو کې یوازې د ناروغ مړینې ته انتظار کوي او ځینې هیوادونو کې هڅه کوي چې که امکان ولري ژوند یې یو څو ورځې اوږد شي. د سرطان وروستی پړاو او پر مختللی پړاو یو بل سره توپیر لري. لکه د وروستي پړاو په څېر د سرطان پرمختللی پړاو هم د درملنې وړ نه دی خو په پرمختللي پړاو درملنه اغیز کوي او د سرطان وده کې وروالی رامنځته کوي خو د سرطان په وروستي پړاو درملنه کوم اغیز نه لري او د سرطان وده هم نشي ورو کولی او له همدې امله ډاکټران هڅه کوي چې څومره د ناروغ ارام ساتل امکان ولري همدومره یې ارام وساتي. د سرطان وروستی پړاو د انسان ژوند ډېر لنډوي خو د ژوند لنډوالی یې له ځینې فکتورونو سره هم تړاو لري لکه : - د سرطان ډول - د انسان نوره روغتیا - د بل روغتیایي حالت لرل یا نه لرل کله چې ډاکټر د ژوند په اړه خپله وړاندوینه کوي تر ډ...

ټېرا ټوما یا تېراتوم ډېر کم وخت رامنځته کېدونکی تومور دی، په ځان کې کولای شي بشپړ ودې ته رسېدلي نسجونه یا غړي ولري، په دې کې هډوکي، وېښته، غاښونه او عضلې هم شامل دي. تر ټولو زیات د شمزي پای کې د لکۍ په هډوکي کې، د نر په هګیو او د ښځې د هګیو په کیسه کې وده کوي خو له دې پرته د بدن نورو برخو کې هم پیدا کیږي. په تازه پیدا شوو کې، د کم عمر ماشومانو کې او لویانو کې راڅرګندیدای شي. د نرانو په پرتله په ښځو کې ډېر وي. په تازه پیدا شوو ماشومانو کې سرطاني نه وي خو د لرې کولو لپاره یې بیا هم عملیات ته اړتیا وي. د ټېراټوما ډولونه ټېراټوما دوه ډوله تشرېح شوی : یو یې بشپړ ودې ته رسېدلی او بل یې ودې ته نارسېدلی. لاندې د دواړو په اړه لنډه تشرېح ولولئ. - بشپړ ودې ته رسېدلی یې معمولا غیرې سرطاني تومور وي، له عملیات او لرې کولو پس ممکن بیا وده وکړي. - ودې ته نا رسېدلی ټېراټوما ممکن په سرطاني ټېراټوما بدل ...

فشار ته ورته یا د سر نیول کېدو ته ورته درد داسې احساس کیږي لکه ټنډه چې په پټۍ تړل شوې وي. په ډېری خلکو کې ښه کېدونکی او په میاشت کې یو تر دوه ځلو پورې بېرته راګرځېدونکی وي، په ځینو خلکو کې اوږدمهاله وي. په سر، څټ او سترګو یا د سترګو له پاسه د کم، زیات او یا بې کچې زیات درد لامل کېدای شي. تر اوسه نه ده مالومه چې ولې او څرنګه رامنځته کیږي خو څېړونکي ګمان کوي چې ممکن د (hyperexcitable peripheral afferent neurons) فعالېدنه د سر درد لامل کیږي. همداسې امکان لري چې یو کس له درد سره حساس وي او یا د درد د پروسېس کوونکې برخې په مرکز کې ستونزه ولري. د فشار ته ورته سر درد رامنځته کوونکي لاندې یاد شوي : - سټرس - د شپې لخوا د غاښونو چیچل یا په غاښونو کې ستونزه لرل - د سترګو وچوالی - ستړیا - سګرټ څښول - زکام - سینو زیتیس - کافې - احساساتي سټرس - کافي اوبه نه څکل - بې خوبي - د یوه وخت له خ...

ټېنېس موس (tenesmus) یا رفع حاجت ته ناڅاپه اړتیا پیدا کېدنه، ډېری وخت انسان رفع حاجت هم کړی وي خو بیا هم ناڅاپه د رفع حاجت کولو احساس کوي. درملنه او مخنیوی یې د رامنځته کوونکي روغتیایي حالت سره تړاو لري. که چېرې یو کس د هاضمې په کانال کې کومه روغتیایي ستونزه ولري نو ټېنېس موس پکې پیدا کولای شي، د رفع حاجت پر وخت کم غایطه مواد بهر وځي او د انسان زهن نا ارامه کوي. ټېنېس موس ممکن د ځینو ناروغیو علایم وي په دې ناروغیو کې لاندې یاد شوي روغتیايي حالتونه هم شامل دي : - د کرون ناروغي - د غټې کولمې ټپ او پړسوب - قبضیت - پروکټي ټیس - ای بي اې - د مقعد بې ځایه کېدنه - مقعد ته د جنسي اړیکې له لارې انتقال شوې ناروغۍ - په غټه کولمه کې د باکتریا، ویروس او یا پرازیت له امله پیدا شوې ناروغۍ - د مقعدي خوځښت بې نظميانې - د ګېډې مختلف ډوله عملیات - د غټې کولمې سرطان - په مقعد کې دانه د ټېنېس مو...

ټېنډون ډبل، فایبري نسجونه دي او عضلې د بدن له جوړونو یا مفصلونو سره نښلوي. د ټېنډونوسېس املا (Tendonosis or tendinosis) لیکل کیږي او دواړه یې سم دی. اوږدمهاله ناروغي ده او په ټېنډون کې کولاجېن له منځه وړي - کولاجېن په تېنډون کې جوړښتي پروتین دی. د ټېنډونوسېس د رامنځته کېدو لامل د ټېنډون بې کچې زیاته کارونه ده. د بدن د هرې برخې په ټېنډون کې رامنځته کېدای شي خو ډېری وخت په پوندې، مړوند، څنګل، زنګون او وږو کې رامنځته کیږي. د ټېنډونوسېس (Tendonosis) او ټېنډونیټیس (tendonitis) تر منځ توپیر څه دی ؟ ټېنډونوسېس له ټېنډونیټیس سره توپیر لري او همداسې ټېنډونوسېس جدي روغتیايي حالت دی او ټېنډونیټیس په ټېنډون کې بیا لنډمهاله پړسوب دی. ټېنډونیټیس له ارام او مساج سره په څو ورځو کې خپله ښه کیږي، د رامنځته کېدو لامل یې په بدن د ناڅاپه فشار او یا بار له امله کوچنی ټپ وي، د ټپ له امله ټېنډون کې پړسوب رام...

ځینې خطرونه او فکتورونه یې انسان نشي بدلولی لکه عمر، جنسیت او جنتیک. تاسې که د جنتیک په اړه په خپل ځان کې کوم بدلون نشئ راوستی خو په خپل جنتیک پوهېدل تاسې سره دا مرسته کوي چې خپلې روغتیا ته پام وکړئ او له بدلون سره سملاسي یې ازموینو او درملنې ته مخه کړئ. همداسې عمر او جنسیت دواړه داسې فکتورونو دي چې بدلون یې امکان نه لري. له ۵۰ کلنۍ پس ښځې د تیانو د سرطان له خطر سره مخ وي، څومره چې د ښځو عمر زیاتیږي همدومره یې د تیانو د سرطآن د ودې خطر زیاتیږي. کومو ښځو کې چې لمړی پیریوډ له ۱۲ کلنۍ مخکې پیل شوی وي او یا تر۵۵ کلنۍ وروسته یې هم پیریوډ ادامه ولري د نورو په پرتله زیاتې د تیانو د سرطان له خطر سره مخ دي، په کم عمر کې د پیریوډ پیل او تر ډېر عمر پورې یې ادامه د ښځو بدن اېسټروجېن هورمون ته څرګندوي. د اولاد نه زېږول او یا له ۳۰ کلنۍ پس د اولاد زېږول هم د تیانو د سرطان خطر زیاتولی شي. تخته څورب، ...

سرطان یو روغتیایي حالت دی او په جېنونو کې د بدلون له امله رامنځته کیږي. جېنونه په خپل ځان کې لارښوونې لري او دا لارښوونې په حجره کې پروتینونو ته وایي چې څرنګه چلند وکړي. په (BRCA1 and BRCA2) جېنونو کې بدلون د تیانو د سرطان د رامنځته کېدو خطر بې کچې زیاتوي. که چېرې کورنۍ کې د تیانو د سرطان مخینه لرئ نو تر ډېره امکان شته چې تاسې ته هم په ارث پاتې شي. ټولو ښځو کې د تیانو سرطان ارثي نه وي او همداسې ټولو ښځو کې هم که چېرې (BRCA1 and BRCA2) جېنونه بدلون پیدا کړي هرو مرو د تیانو په سرطان نه اخته کیږي خو بدلون یې د ژوند په اوږدو کې د تیانو د سرطان د رامنځته کېدو خطر ډېر بې کچې زیات لوړوي. څرنګه یاد جنتیکي بدلون د سرطان په رامنځته کېدو کې ونډه اخلي، څرنګه یو کس پوهېدلای شي چې یاد بدلون پکې رامنځته شوی او څوک باید د یادو جېنونو د بدلون لپاره ازموینې وکړي ؟ یادې پوښتنې په لیکنه کې ځواب شوي. کل...

په اتریش او پولنډ کې د کلي نوم دی. د واګرام جګړه د ۱۸۰۹ کال د جولای په ۵ او ۶ نېټه د جګړې نوم دی او له ویانا ښار لس کیلو متره واټن کې د فرانسویانو د امپراتورۍ د اتریش له امپراتورۍ سره جګړه وه، پای کې ناپلیون جګړه وګټله.

د جرمني کمپوزر، د تیاتیر ډایرېکټر، د اورکسټرا لارښوونکی او پولېمیک وو. د ۱۸۱۳ - ۱۸۸۳ کلونو ترمنځ یې ژوند کړی.