ټولې لیکنې

ډو ایو غوییز سوداګریز نه دي او یوازې په مذهبي مراسمو کې کاریږي. کله چې یو کس مړ شي نو جنازه کې یې یاد غوییز حلالیږي او پوستکي کې یې کس پوښل کیږي. د کامېرون په شمال کې اخیستل شوی د غوییزو نسل دی. د اتلانتیکا غرونو په لمنو کې یې نسل د ډو ایو په نوم قوم ساتي. ډو ایو غوییز د ساوانا بې ښکرو غوییز یا هم بې کوبي او بې ښکرو غوییز ګڼل کیږي. د سیمې خلک یې په (Namji, Namchi, Namshi, Poli, Donayo, or M'Bougi) نومونو هم پېژني. لنډ قد لري او مخکینیو پښو په ولیو کې یې قد له ۹۷ تر ۱۱۰ سانتي متره پورې لوړیږي. رنګ یې تور، تور او سپین او یا د تور رنګ خاپونه لري. په درې کلنۍ کې بلاربېدای شي او هر یو کال پس بیا خسکی زېږولی شي....

د هند او پاکستان په پنجاب کې پیدا کېدونکی د غوییزو نسل دی. تر ډېره په اټک، چکوال، فتح جنګ، تحصیل کوټ فتح خان سیمو کې ساتل کیږي. مخکې د کاري موخې لپاره کارېدل. د منځنۍ کچې تنه لري، ملا کې یې لوړوالی او ژوروالی نه وي، غټ کوبی لري، غوږونه یې تل خوځښت کې او هر لور ته له پام سره لوری بدلونکي وي. په مختلفو رنګونو کې پیدا کیږي او په خپل رنګ کې د تور، سور او نسواري رنګ خالونه لري. غویی یې تر ۴۰۰ کیلوګرامه او غوا یې تر ۳۰۰ کیلو ګرامه پورې وزن کوي. اوسمهال د منډې د سیالۍ لپاره هم کاریږي، د منډې کټونکی یې تر نورو پنځه ځله په لوړ قیمت پلورل کیږي. غوا یې له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې له ۱۰۰۰ تر ۱۲۰۰ لیترو پورې شیدې کوي. د رنګ له مخې یې په پنجابۍ ژبه کې نومونه - که چېرې یې رنګ سپین وي او په سپین رنګ کې تور خالونه ولري نو د چیټابورګا په نوم یې یادوي - که چېرې یې رنګ تور وي او په تور رنګ کې سپین خا...

د نسل ځینې غړي یې د کونډروډیس پلېزیا لپاره جېن لري (نیمه مرګونی جېن) کوم چې د لنډیتوب یو شکل رامنځته کوي او تر نورو یې پښې لنډې وي - نیمه مرګونی جېن په الېل یا کروموزوم کې بې نظمي په ګوته کوي کوم چې د هوموزیګوس په توازن کې ستونزه پیدا کوي - هوموزیګوس د یوه ځانګړي جېن یا جېنونو د ورته دوه الېل لرنې ته وایي. کوم چې په کونډروډیس پلېزیا اخته وي ۲۵% امکان لري چې له خپلې مودې مخکې پیدا شي. د کونډروډیس پلېزیا د تشخیص لپاره یې د لکۍ د وېښتو د ډي اېن اې ازموینه کیږي. ګمان کیږي چې لنډي پیدا شوي یې هېټېروزیګوس دي. په ایرلنډ کې د وړو غوییزو نسل دی. په اتلسمه پېړۍ کې یې د ایرلنډ په سوېل لویدیځ کې، په کېري سیمه کې نسل اخیستل شوی. د نسل نوم یې د فیوډال سیستم د وخت د یوه خان نوم دی څوک چې په والاېنشیا ټاپو کې اوسېده. د نولسمې پېړۍ تر نیمایي پورې د کیري نسل یو ډول ګڼل کېده خو وروسته جلا نسل وګڼل شو. د ...

په انګلستان کې د غوښې لپاره د غوییزو نسل دی. د نسل نوم یې د سیمې نوم دی. سور رنګ کې وي او په (Devon Ruby, Ruby red or Red Ruby) نومونو هم یادیږي. همدې ته ورته سره غوییز د سوېل ډیون په نامه هم شته کوم چې خپله کې توپیر لري. په ۱۸۵۰ کې د جان ټېنر ډیوي په نامه کس یې د نسل لپاره کتاب جوړ کړی او په ۱۸۸۴ کې یې د نسل لپاره ټولنه جوړه شوه. په شلمه پېړۍ کې یې نسل د انګلستان په مختلفو سیمو کې پیدا کېده او په ۱۹۰۸ کې یې شمېر ۵۰۰۰۰۰ غوییزو ته رسېده. په دې وخت کې یوازې بې ښکرو غوییز ترې ډېر وو. کوم نسل یې چې امریکا ته انتقال شوی د امریکا شیدې کوونکی ډیون نوم ورته اخلي. استرالیا ته هم انتقال شوي او هلته تر ډېره له ځنګلونو پرې لرګي راوړل کېدل.   ...

په هند کې اخیستل شوی د کاري غوییزو نسل دی. د نسل نوم یې د هند په ماهاراشترا ایالت کې د سیمې نوم دی. نسل یې یوازې د ماهاراشترا ایالت د مارتوانډا سیمې په ناندېد، عثمان اباد، پارباني او بیدار ولسوالیو کې د کار لپاره کاریږي.

په انګرېزۍ کې ورته (Red Dane) نوم هم اخلي. د اروپا په شمال کې د شیدو لپاره د غوییزو ساتل کېدونکی نسل دی. کله چې نورې شیدې نه کوي نو د غوښې لپاره کاریږي. نسل یې د دنمارک له سیمه ایزو غوییزو او انجلن غوییزو اخیستل شوی. دواړه انجلن او د دنمارک سره غوییزو د نړۍ نورو هیوادونو هم صادر کړي تر څو د خپلو سیمه ایزو غوییزو نسلونو کې ښه والی پرې رامنځته کړي لکه د لیتوانیا سره غوییز، د ایستونیا سره غوییز، د پولنډ سره غوییز، د بېلاروس سره غوییز، د روسې سره غوییز، د بلغاریا سره غوییز، ... د سره رنګ له امله د استوایي سیمه هیوادونو هم وارد کړي او سور زیبو، ساهیوال، سور سندی او بوتانا غوییزو نسلونه یې رامنځته کړي. د شیدو لپاره مناسب غوییز دي او له هولسټاین فریژن غوییزو یې په شیدو کې د کوچو د شحمو او پروتینو کچه لوړه وي. ...

له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې تر ۷۳۵۹ کیلو ګرامه شیدې کوي، په شیدو کې یې ۵.۹۰% شحم او ۴.۱۴% پروتین وي. د شیدو لپاره د نورو غوییزو له نسلونو په تنه کې واړه دي. له ۱۸۹۶ څخه تر ۱۹۰۹ پورې له جېرزي ټاپو څخه ۵۲۰۰ غوییز دنمارک ته صادر شوي او هلته یې د نسل اخیستنې ته تر اوسه ادامه ورکړل شوې. په ټوله اروپا کې د جېرزي غوییزو تر ټولو زیات شمېر په دنمارک کې دي او د دنمارک تقریبا ۱۳% د شیدو د غوییزو پاده جوړوي. د مخکینیو پښو په ولیو کې یې قد له ۱۱۵ تر ۱۲۰ سانتي متره پورې لوړیږي. د ټول بدن رنګ یې له روښانه خړ تر تور رنګه خړ پورې وي او په یاد رنګ کې سپین نښانونه لري. د پښو، غوږونو او د لکۍ د څوکې رنګ یې ډېر توروالی لري. د غوا وزن یې له ۳۵۰ تر ۴۲۵ کیلو ګرامه پورې وي او د غویي وزن یې له ۵۰۰ تر ۶۰۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. د غویي رنګ کې یې توروالی زیات وي. ...

په ماراټي ژبه کې یې نوم (डांगी) لیکل کیږي. د هند د غوییزو نسل دی. نسل یې په ډنګ غرنۍ سیمه کې اخیستل شوی، یاده سیمه د ماهاراشترا ایالت په نسیک او احمدنګر ولسوالیو کې ده. له داسې سیمو سره ډېر ژر بلدتیا پیدا کوي چېرې چې درانده بارانونه وریږي. په تنه کې له منځنۍ کچې نیولې تر غټو پورې شته دي. د کار لپاره مناسب نسل ګڼل کیږي. پوستکی یې غوړ ترشح کوي او له همدې امله باراني سیمو کې په اسانۍ ژوند کولای شي.

د پاکستان د کاري غوییزو نسل دی. نسل یې د پنجاب په ډېره غازي خان سیمه کې اخیستل شوی. دجال په ډېره غازي خان کې یوه سیمه ده له کومې چې د نسل نوم اخیستل شوی. په ۱۹ پېړۍ کې سیبي بهاګنري نسل له سیمه ایزو غوییزو سره دوه رګه شو تر څو د سیمه ایزو غوییزو په کیفیت کې ښه والی رامنځته کړي، پایله کې یې دجال نسل رامنځته شو کوم چې سیبي بهاګنري نسل ته ورته دی خو د بهاګنري په څېر تنه کې غټ نه دي. د شلمې پېړۍ په پیل کې د پنجاب په لویدیځ کې ډېری خلکو د کار لپاره ساتل. په ۱۹۴۰ لسیزه کې تر یو میلیون زیات وو خو تر ۱۹۸۶ پورې یې شمېر ۷۲۰۰۰ ته راکم شوی وو. له ۱۹۸۶ تر ۲۰۲۳ پورې یې کره شمېر نامالوم دی. ...

په مغز کې مختلف ډوله ستونزې مختلف لاملونه لري لکه ناروغي، جنتیک او ټپ. د هر لامل خطر، تشخیص او درملنه له یو بل سره توپیر لري. ستاسې مغز ستاسې د بدن د کنټرول مرکز دی. د عصبي سیستم یوه برخه ده، په دې کې شوکي نخاع او د عصابو لویه شبکه او نیورونونه هم شامل دي. عصاب مو د هر څه کنټرول کوي، په بدن کې له ټولو عضلو نیولې تر ټولو حسونو پورې عصاب کنټرول کوي. که چېرې مغز زیان وویني نو د انسان له شخصیت نیولې تر حسونو او حافظې پورې اغیز کوي. ټول هغه حالتونه د مغز بې نظمي ګڼل کیږي کوم چې د مغز په فعالیت اغیز کوي. د مغز ټپي کېدنه د مغز ټپي کېدنه د مغز نسجونو ته، نیورونونو او عصابو ته زیان اړولی شي او له بدن سره یې د اړیکې په وړتیا اغیز کولای شي. د مغز د ټپي کېدنې بېلګې : - د مغز په نسجونو کې د وینې ټینګېدل او له امله یې نسجونو کې پړسوب - د وینې ټیګېدنه - د مغز د نسجونو شینوالی - د سر کوپړۍ کې پړسو...

د غوښې لپاره د اوږدو ښکرونو د غوییزو نسل دی. په برازیل کې یې په (raça Crioula Lageana) نوم هم یادوي. تقریبا ۴۰۰ کاله وړاندې د پرتګال خلکو برازیل ته له ځان سره غوییز انتقال کړي وو، او له یادو غوییزو کریولو لاجېانو غوییزو رامنځته شوي. د نسل تر ټولو لمړني پلرونه یې ۴۰۰۰ کاله وړاندې په مصر کې موجود وو او د افریقا له شمال څخه هسپانیا ته صادر شوي. اوسمهال تر ۷۰۰ پورې غوییز پاتې دي. نسل یې فرانکیرا نسل ته ورته والی لري. د فرانکیرا نسل هم ټول ۵۰۰ پورې غوییز په برازیل کې له بزګرو سره پاتې دي....

کورس یا کورسیکانا نوم هم ورته اخلي. د فرانسې د غوییزو نسل دی، نسل یې په کورسیکا ټاپو کې اخیستل شوی. د کورسیکا ټاپو دودیز غوییز دي او مخکې یوازې بزګرو د کار لپاره ساتل. د فرانسې د کرنې وزارت یې د نسل په توګه پېژني خو د مالوماتو د ثبت لپاره یې کوم رسمي کتاب او ثبت شوي مالومات نه لري. له ۱۹۶۰ لسیزې را په دیخوا له اوبراک، د الپ نسواري او شارولېز غوییزو سره دوه رګه شوي. دوه رګه نسل یې د اصلي نسل شمېر کم کړی. په ۲۰۰۱ کال کې ۲۸۰۰۰ غواګانې او ۱۳۰۰ غویان موجود وو. بدن یې زېړ رنګه نسواري رنګ کې له روښانه زېړ تر تېز غنمو ته ورته رنګ پورې او خړ رنګ لري. د مخکینیو پښو په ولیو کې یې د غوا قد تر ۱.۱۵ متره پورې او د غويي ۱.۲۰ متره پورې لوړیږي، د غوا وزن یې ۲۸۰ کیلو ګرامه او د غویي وزن یې تر ۳۵۰ کیلو ګرامه پورې رسیږي. په کورسیکا ټاپو کې د کرنې د چارو لپاره کارېدل، غواګانو یې کمه اندازه شیدې کولې او کوم...

په امریکا کې د وړو غوییزو نسل دی. په بنسټیزه توګه د روډیو په نامه سپورت کې کاریږي. نسل یې له کریولو مکسیکنو غوییزو رامنځته شوی او خپله کریولو مکسیکنو غوییز د اېبیریا له هغو غوییز رامنځته شوی کوم چې لمړنیو اروپایانو له ځان سره انتقال کړي وو او په شپاړسمه او اوولسمه پېړۍ کې یې د اوسنۍ مکسیکو مختلفو برخو ته انتقال کړي وو. په ۱۹۸۲ کال کې د (the North American Corriente Association) په نامه اداره جوړه شوه تر څو د کوریانټې غوییزو مالومات راجستر کړي.

 وینې د حجرو بې نظمي روغتیایي حالتونه دي او د وینې په سرو او سپینو حجرو کې او یا تر دې هم وړو حجرو کې کومو ته چې قاب یا تخته حجره (Platelet) نوم اخلي ستونزې پیدا کوي - وړې قاب یا تخته حجرې وینه کې د وینې د ټینګېدو یا لخته کېدو لپاره دوران کې وي. د وینې د حجرو درېواړه ډولونه د هډوکي په مغز (bone marrow) کې جوړیږي. سرې حجرې د ټرانسپورټ دنده لري او د بدن ټولو غړو ته اکسیجن او خواړه رسوي، سپینې حجرې مکروب او عفونیت له منځه وړي او وړې قاب حجرې د وینې ټینګېدو کې مرسته کوي. د وینې بې نظمي د یادو حجرو د جوړښت او فعالیت په توازن کې ستونزه رامنځته کوي. د وینې د بې نظمۍ علایم د بې نظمي په هر ډول کې یې علایم توپیر لري. دوینې د سرو حجرو په ټولو بې نظمیو کې عام علایم لاندې یاد شوي : - ستړیا - سا لنډي - په مغز کې د اکسیجن لرونکې وینې د نشتوالي له امله په تمرکز کې ستونزه - د عضلاتو کمزورتیا - ...

په سلوانیایي ژبه کې ورته (Cikasto govedo) نوم اخلي. د لوړو غرونو له څر ځایونو سره بلدتیا لري. په سیمه کې، په دودیزه توګه، د شیدو لپاره ساتل کیږي. نسل یې د سلوانیا په شمال لوېدیځ کې، د لوړو غرونو په سیمه کې اخیستل شوی. نسل یې دوه ډولونه لري یو د ټولمین سیکا او بل یې بوهېنج سیکا په نوم یادیږي. په پیل کې تر ټولو زیات ساتل کېدونکی نسل وو خو په ۱۹۶۴ کې نسل اخیستونکو له بهر نور نسلونه وارد کړل لکه د سویس نسواري غوییز او له همدې امله د سیکا غوییزو نسل دومره کم شوو چې له ورکېدو سره مخ شو. وروسته یې بیا ځلې د نسل اخیستنې پروګرام پیل شو او په ۲۰۲۰ کال کې تر ۵۵۳۰ غوییزو پورې رسېدلي وو. ...

په وېنزوېلا کې د شیدو لپاره اخیستل شوی د غوییزو نسل دی. نسل یې له سیمه ایزو کریولو غواګانو او د نسواري سویس غویانو اخیستل شوی. نوم یې د وېنزوېلا په لارا ایالت کې د کارورا ښار له نوم اخیستل شوی. د نسل اخیستنې چارې یې په ۱۹۳۰ لسیزه کې پیل شوې وې.  

د غوښې لپاره د کاناډا عصري د غوییزو نسل دی. د نسل اخیستنې چارې یې په ۱۹۵۹ کې، د کاناډا په ساسکاچوان ولایت کې پیل شوې وې. نسل یې د انګلستان له ابېرډین انګس او بې ښکرو غوییزو اخیستل شوی. په کال ۱۹۹۵ کې د نسل په توګه وپېژندل شول او د کاناډا حکومت په ۲۰۰۶ کې جلا نسل وګڼه. نسل یې ایرلنډ، استرالیا او انګلستان ته هم صادر شوی.

نسل یې د فرانسې په سوېل کې د رون سیند په سیمه کې اخیستل شوی. د کمرګیز په نوم د منډې په لوبه کې کاریږي. د فرانسې په یاده سیمه کې د غوییزو له دوه نسلونو یو دی کوم چې نیمه وحشي روزل کیږي، دوېم نسل ته یې براوا نوم اخلي او له ۱۹۹۶ څخه د سپورت لپاره روزل کیږي. په سیمه کې یې خلک د راسوا دي بیو (Raço di Biòu) په نامه هم پېژني. په یاده سیمه کې د کوچنیو اسونو نسل هم شته او یاد نسل ته هم د کمرګ اسونه نوم اخلي. د کمرګ غوییز تور رنګ لري، ډېر کم وخت په تېز نسواري رنګ کې هم پیدا کیږي. غټ ښکرونه لري، ښکرونه یې په بېخ کې خړ رنګ لري، په منځ کې کریمي او د ښکرونو څوکې یې تېز رنګ لري. کوم غوییز چې د سپورت لپاره روزل کیږي خصي شوي وي. له لوبې پرته تر ۲۰۰۰ پورې غوییز هر کال د غوښې لپاره پلورل کیږي. ...

د کولمې د پړسوب ناروغي هغو روغتیایي حالتونو ته وایي کوم چې په کولمه کې اوږمهاله پړسوب پیدا کوي. دوه ډولونه لري : - د (Ulcerative colitis UC) ډول یې غټه کولمه باندې اغیز کوي - د (Crohn’s disease) حالت د هاضمې کانال کې، په هره برخه کې پړسوب پیدا کولای شي د کولمې د پړسوب د ناروغي علایم د نورو ناروغیو علایمو ته ورته والی لري او له همدې امله یې تشخیص ستونزمنه چاره ده. علایم یې ګېډه کې درد، نس ناستی، ستړیا، وزن له لاسه ورکول او په غایطه موادو کې وینه لرل دي. ډاکټر په پیل کې ازموینې کوي تر څو د کولمې د پړسوب ناروغي تشخیص کړي خو کله چې تشخیص شي بیا یې د ډول مالومولو هڅه کوي. سم تشخیص یې د علایمو د ارامولو او مدیریت لپاره لمړی بریالی ګام دی. د کرون د ناروغي تشخیص او درملنه ډاکټر مو په لمړي ګام کې د پوښتنو له لارې د روغتیا د مخینې په اړه پوښتنې کوي، له هغې وروسته ممکن فزیکي ازموینه وکړي او له...

کله چې ماشوم په زېلانځ کې وده کوي د ودې پرمهال په ماشوم کې رامنځته شوو روغتیایي نیمګړتیاو ته مورزادي نیمګړتیاوې وایي. مورزادي نیمګړتیاوې ممکن د پام وړ جدي او یا غیرې جدي وي. مورزادي نیمګړتیا په فزیکي جوړښت، د یوه غړي په فعالیت، په فزیکي او زهني ودې اغیز کوي. کله چې مور اومیدواره شي نو زیات شمېر نیمګړتیاوې د اومیدوارۍ تر درې میاشتو تشخیص کېدای شي، تر دې وخته پورې د ماشوم د بدن غړي د شکل اخیستو په حال کې وي. ځینې مورزادي نیمګړتیاوې بې زیانه وي خو ځینې یې اوږدمهاله درملنې او روغتیایي پاملرنې ته اړتیا لري او ځینې وخت د ماشوم د مړینې لامل کیږي. څه د مور زادي نیمګړتیاو لامل کیږي ؟ لمړی لامل یې جنتیک دی، د ژوند طریقه او چلند، درېم ځینې درمل کارول او کیمیاوي توکو ته څرګندتیا ده، شپږم د اومیدوارۍ پر مهال عفونیت او اووم د یادو شوو فکتورونو ترکیب دی. د ځینې مورزادي نیمګړتیاو لاملونه په دقیقه توګه ن...