ټولې لیکنې

افغانستان لس چورلکې لري او د مخدره موادو د قاچاقبرانو او د کشف لپاره یې کاروي. د متحده ایالتونو نظامي د ټرانسپورټ چورلکه ده، وسله لرونکي ډولونه هم لري، د څرخ دوه پرې لري او ټوربو شفټ ماشین پکې نصب ده. په ۱۹۵۲ کال کې د (Bell Helicopter) شرکت د دې لپاره جوړه کړې وه چې د متحده ایالتونو د پوځ په طبي مرستو رسولو کې اړتیا پوره کړي. لمړۍ الوتنه یې په ۱۹۵۶کې کړې او په ۱۹۶۰ کې د متحده ایالتونو دپوځ لپاره تولید شوې له هماغه وخته تر اوسه ۱۶۰۰۰ چورلکې تولید شوي. په لمړي ځل تر ۷۰۰۰ پورې چورلکې د ویتنام په جګړه کې وکارېدې   جوړونکی شرکت یې (Bell Helicopter) ده، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۵۶ کال د اکتوبر په ۲۰ نېټه کړې، کارونه یې په ۱۹۵۹ کال کې پیل شوې، تر اوسه پورې کاریږي، اساسي کارونکي یې (United States Army, Japan Ground Self-Defense Force, Australian Army ) دي، د ۱۹۵۶–۱۹۸۷ کلونو ترمنځ تولید ش...

هند له افغانستان سره د درې الوتکو مرسته کړې د فرانسې وړه چورلکه ده، په زیاته تودوخه کې د لوړې الوتنې وړتیا لري. یادې الوتکې د هند هوایي ځواک د نظامي چورلکې په توګه کاروي. یاده چورلکه د (Aérospatiale Alouette II) چورلکې له تنې او د (Alouette III) چورلکې له پرزو او ماشین جوړه شوې ده. د ۱۹۷۲ کال د جون په ۲۱ نېټه یادې چورلکې تر ۴۰۸۱۴ فټه پورې لوړه الوتنه وکړه او تر ۲۰۱۷ کال پورې بلې کومې چورلکې دومره لوړه الوتنه نده کړې.   په هندې کې یادې چورلکې د (Hindustan Aeronautics Limited) شرکت د جواز لاندې تولیدوي او دا چورلکې د چیتا (Cheetah) په نامه یادیږي، وروسته پکې تر پخوا ځواکمن (Turbomeca TM 333-2M2 engine) ماشین وکارېده او د تولید دا ډول یې د چیتل (Cheetal) په نامه پېژندل کیږي. د تولید یو بل ډول یې هند تولید کړی کوم چې لینسر (Lancer) په نامه یادیږي او په دې ډول کې وسله هم کارېدل...

افغانستان ۱۸ (PC-12 NG) د کشف الوتکې لري. د افغانستان الوتکې د الوتنې د تفتیش وړتیا لري، د امبولانس په توګه کارېدلای شي، له هوا څخه د کشف لپاره انځورونه اخیستلای شي، له هوا څخه هر ډول څارنه کولای شي، له هوا څخه د دوېمې دروازې له لارې توکي او سپرلۍ په پراشوټ کې غورزوالای شي، د نیمه نظامي الوتکې په توګه په نظامې ځانګړي ماموریت کې کارېدلای شي. په هر ډول هواره ځمکه ناسته او له هر ډول هوارې ځمکې الوتنه کولای شي. د ټوربو پروپ یوه ماشین لرونکې د کشف، ټرانسپورټ او سپرلۍ الوتکه ده چې د سوېزرلنډ (Pilatus Aircraft) شرکت طرحه کړې او جوړه کړې، کارونه یې سوداګر او سیمه ایزې هوایي کرښې کوي له دې پرته د کشف او نورو موخو لپاره هم کاریږي. کومې الوتکې چې د متحده ایالتونو هوایي ځواک کاروي د ډول نوم یې (U-28A) ده.   جوړونکی شرکت یې (Pilatus Aircraft) ده، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۹۱ کال د مې میاشت په...

وړه د څو موخو لپاره نظامي چورلکه ده د کومې چې د طرحې بنسټ له دوه نورو چورلکو (MD 500 light utility helicopter and OH-6 Cayuse Light Observation Helicopter) اخیستل شوی.   جوړونکي شرکتونه یې درې (Hughes Helicopters, McDonnell Douglas Helicopter Systems and MD Helicopters) دي، لمړۍ الوتنه یې په ۱۹۷۶ کال کې کړې، اساسي کارونکي یې اسرایل، فلپیاین، عراق، افغانستان او سویله کوریا دي، د ټولو تولید شوو چورلکو شمېر ۴۷۱ ده.   د سپکې برید کوونکې په توګه د اېم ډي چورلکو لمړنی ډول (OH-6 Cayuse helicopter) د ویتنام په جګړه کې ګټور ثابت شوی. وروسته د (Hughes) شرکت په دې وپوهیده چې یادې چورلکې په مارکیټ کې هم پیرودونکي لري خو د پلور لپاره یې باید وسلې او ټکنالوجۍ کې اضافه وکړي. له څېړنو مطالعو وروسته یې (Model 500MD Defender) ډول طرحه او جوړ کړ کوم چې لمړۍ الوتنه په ۱۹۷۶ کال کې کړې. په...

افغانستان د ۲۰۱۸ کال تر جنورۍ پورې ۸ چورلکې تر لاسه کړې وې. د څلورو څرخونو او دوه ماشینونو لرونکې چورلکه ده، په منځنۍ کچه بار لکه، د اور مړه کولو لپاره اوبه، د پوځ لپاره د مهماتو او خوړو بار وړلای شي کومې چې سیکروسکي اېرکرفت (Sikorsky Aircraft) شرکت طرحه کړي او جوړې کړي. په ۱۹۷۲ کال کې د دوه شرکتونو ترمنځ سیالي روانه وه او دواړو هڅه کوله چې د امریکا پوڅ یې چورلکې د پېرلو لپاره خوښې کړي. په دې وخت کې د امریکا د پوځ د کارونې لپاره یو تکتیکي سیستم لرونکې چورلکه پکار وه او سیالي بلک هاوک (Black Hawk) او د بوینګ وېرټول (Boeing Vertol YUH-61) ترمنځ وه بلاخره په کال ۱۹۷۶ کې پوځ بلک هاوک چورلکې خوښې کړې او له شرکت سره یې تړون لاسلیک کړ. ولسمشر غني چې کله د بلک هاوک لمړۍ جوپه تر لاسه کوله نو بلک هاوک یې تور بازان ګڼلي په انګرېزۍ کې هاوک باښې ته ورته د باز ډول ده بلک هاوک د تور باز مانا ل...

بلک هاوک د امریکا په (Sauk) کې، په ۱۷۶۷ کې زېږېدلی او په ۱۸۳۸ کې د اکتوبر په ۳ نېټه مړ شوی. د یوې ډلې مشر او د امریکا د سوک د هندیانو جګړه مار وو یاده سیمه اوس د متحده ایالتونو منځنۍ لویدیځه سیمه ده. بلک هاوک له ځان سره (medicine bundle) لرل کوم چې د امریکا هندیانو په خپلو دودیزو لمانځنو کې کارول او یاد توکي ورته له خپل پلار څخه پاتې وو. په کال ۱۸۳۲ کې د بلک هاوک جګړه پیل شوه او بلک هاوک د جګړې ځوان مشر وو. په جګړه کې یې د متحده ایالتونو د خلکو ضد له انګرېزانو سره ملګری وو او غوښتل یې د سوک له سیمې سپین امریکایان وباسي. وروسته د فاکس او سوک ډلو مشر شو دواړه ډلې د (British Band) په نامه یادېدلې او په اروپایي امریکایانو یې برید وکړ. له جګړې وروسته د متحده ایالتونو پوځ ژوندی ونیوه او د متحده ایالتونو ختیځ ته یې انتقال کړ. بلک هاوک او څو نور مشران یې څو ښارونو ته د سیلانیانو په توګه بوتلل تر څ...

افغانستان له ۱۹۷۵کال څخه د ملکي موخې لپاره ۶ الوتکې تر لاسه کړې وې. په روسۍ ژبه کې یې نوم (Антонов Ан-24) لیکل کیږي، ناټو یې د (Coke) په نامه پېژني، د دوه ماشینو لرونکې او د ۴۴ سپرلېو لپاره الوتکه ده کومه چې په ۱۹۵۷ کې د انتوانوف شرکت طرحه کړې او (Kiev, Irkutsk and Ulan-Ude Aviation Factories) شرکتونو په ګډه جوړه کړې. لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۵۹کال داکتوبر په ۲۹ نېټه کړې، کارونه یې په ۱۹۶۲ کې پیل شوې تر اوسه پورې کاریږي، اساسي کارونکي یې (Aeroflot, Soviet Air Force and PLA Air Force) دي، د ۱۹۵۹–۱۹۷۹ کلونو ترمنځ تولید شوي، د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۱۳۶۷ ده.   شمالي کوریا، روسې، یوکراین، افغانستان، انګولا، الجیریا، ارمنستان، ازربایجان، بنګله دېش، بلغاریا، کمبوډیا، چین، کونګو، کیوبا، د چک جمهوریت، جرمني، مصر، جورجیا، هنګري، ایران، عراق، قزاقستان، لاووس، لیتوانیا، مالي، موډووا، مزمبق، ...

د افغانستان هوایي ځواک له ۱۹۸۵ کال څخه دولس انتوانوف اې اېن - ۱۴ لرلې. په روسۍ ژبه کې ورته (Пчелка) نوم اخلي او مانا یې د شاتو وړه مچۍ ده، ناټو یې د (Clod) په نامه پېژني، د شوروي اتحاد د دواړو ملکي او پوځي موخو لپاره الوتکه ده. په ۱۹۶۶ کال کې یې تولید پیل شو او تر ۱۹۷۲ کال پورې ټولې ۳۳۲ الوتکې تولید شوې وې. د دې الوتکو ځای وروسته (Antonov An-28) الوتکو ونیوه کومې چې تر اوسه په (PZL Mielec factories in Poland) کې تولیدیږي. که د هرې الوتکې پیلوټ ته څو ساعته روزنه ورکړل شي نو انتوانوف اې اېن - ۱۴ الوتکه الوزولی شي په ټوله نړۍ کې یو څو انتوانوف تر اوسه په ښه حالت کې پاتي او کاریږي.   جوړونکی شرکت یې (Antonov) ده، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۵۸ کال د مارچ په ۱۵ نېټه کړې، کارونه یې په ۱۹۶۶ کې پیل شوې، اساسي کارونکي یې (Soviet Air Force, Aeroflot, Afghan Air Force and East German Air Force) وو،...

افغانستان په ۱۹۸۱ کال کې ۱۲ الوتکې تر لاسه کړې یوه یې د حزب اسلامي یوه غړي چې د خلق او پرچم په نامه د افغانستان هوایي ځواک ته ننوتلی وو پاکستان ته وتښتوله او له ناستې وروسته په کراچۍ کې د پاکستان د هوایي ځواک میوزیم ته انتقال شوه او تر اوسه په یاد میوزیم کې ولاړه ده. نورې لمړۍ په افغانستان کې مجاهدینو او ټالیبانو وېجاړې او بیا د کباړ په توګه پاکستان ته انتقال کړې.   نوم یې په روسۍ ژبه (Антонов Ан-12) لیکل کیږي، ناټو یې د (Cub) په نامه پېژني، څلور ماشینه لرونکې د ټرانسپورټ الوتکه ده. مختلف ډولونه لري او د شوروي اتحاد په وخت کې جوړې شوي.   جوړونکی شرکت یې (Antonov) ده، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۵۷ کال د ډسمبر میاشتې په ۱۶ نېټه کړې، کارونه یې په ۱۹۵۹ کال کې پیل شوې، تر اوسه پورې کاریږي، اساسي کارونکي یې (Belarus Air Force, Aeroflot and PLA Air Force) دي، د ۱۹۵۷–۱۹۷۳ کلونو ترمنځ...

دافغانستان هوایي ځواک په کال ۱۹۵۷ کې تر ۱۲ زیاتې الوتکې د ټرانسپورټ لپاره پېرلې وې. په روسۍ ژبه کې د (Annushka or kukuruznik) په نومونو هم یادیږي، ناټو یې د (Colt) په نامه پېژني. د شوروي اتحاد الوتکې دي او د تولید موخه یې په زراعت، صنعت او ټرانسپورت کې کارونه وه. تولید یې (Antonov) شرکت په ۱۹۴۶ کې پیل کړی وو. په هر ډول ځمکې د ناستې او الوتنې وړتیا یې لرله، د کارونې عمر یې ډېر اوږد او ځواکمن ماشین یې لره. ډېرو ملکي خلکو او پوځونو تر ډېرې اوږدې مودې کارولي.   د یادو الوتکو مختلف ډولونه تولید شوي او هر ډول یې د مختلفې موخې لپاره کارېدلی لکه د اتوموسفېر د نمونې اخیستنې لپاره ساینسي کارونه، همداسې په بزګرۍ کې د کیمیاوي توکو شیندلو لپاره، په ځنګلونو کې د اور لګېدنې پر وخت د اوبو شیندلو لپاره، د امبولانس په توګه د کارېدنې لپاره ډول، سمندري ډول کومې چې د سمندر له سطحې د الوتنې وړتی...

افغانستان د (USAF) د تړون له مخې شپاړس الوتکې ترلاسه کړې (د ۲۰ الوتکو لپاره تړون لاسلیک شوی وو) او د ټکنالوجۍ لپاره یې د اوسمهالیزه کېدو چارې د (Alenia) شرکت ترسره کړې وې، افغانستان ته یې صادرول په ۲۰۰۹ کې پیل شوو، د ۲۰۱۲ کال تر ډسمبر پورې ۱۶ الوتکې افغان هوایي ځواک تر لاسه کړې وې خو د شرکت لخوا د بیا رغونېیا ترمیم نشتون له امله تړون لغوه شوو او د پنجشیر بهادرو لنډه غرو مقاومتي مجایدینو د ۲۰۱۴ کال په اوړي کې یادې الوکې ټوټه ټوټه کړې او کیلو یې په ۱۲ افغانۍ د پاکستان په کباړیانو وپلورلې. د جوړونکي شرکت نوم یې پخوا (Fiat Aviazione) او اوسمهال (Alenia Aeronautica) ده. د منځنۍ کچه ټرانسپورټي الوتکې دي کومې چې په لنډه هوايي کرښه کې د ناستې او الوتنې وړتیا لري. یادې الوتکې د ناټو د اړتیا پوره کولو لپاره جوړې شوې وې خو له تولید وروسته یوازې ایټالیا خپله کارونې ته غوره کړې او یو څو الوتکې متحده...

برید کوونکې الوتکې ته په انګرېزۍ کې (strike aircraft, or attack bomber) نومونه هم اخلي. یوه تکتیکي نظامي الوتکه وي بنسټیزه دنده یې بم غورزونه ده خو د بم غورزونکې الوتکې (bomber aircraft) سره یې بنسټیز توپیر دا دی چې هدف دقیق وېشتلای شي، دوېم توپیر یې دا دی چې د ټیټې کچې له هوایي دفاعي سیستم سره د بم اچولو پر وخت مخ کېدای شي. د الوتکو دا کلاس د ځمکني پوځ د ملاتړ لپاره کاریږي تر څو د ځمکني پوځ سره نږدې د دښمن پوستې یا پټنځایونه او بېړۍ له منځه وېسي. د دښمن نظامي فعالیت ته هم ځواب وایي. کومې الوتکې چې په سمندر کې په بېړیو برید نه کوي د (ground-attack aircraft) نوم هم ورته اخلي. جنګ کوونکې الوتکې (fighter aircraft) هم ډېر وخت د برید کوونکو الوتکو دنده ترسره کوي.  د ۲۰۰۰ او ۲۰۱۰ لسیزې الوتکې الوتکه تولیدونکی هېواد لمړۍ الوتنه د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر CAC/PAC JF-17 Thun...