ټولې لیکنې

د افغانستان هوایي ځواک هم تر لاسه کړې وې. د لوړ فعالیت لپاره د روزنې جیټ الوتکه ده، په چکسلواکیا کې د (Aero Vodochody) شرکت جوړه کړې، طرحه یې په ۱۹۶۰ لسیزه کې شوې او موخه یې د (Aero L-29 Delfín) الوتکو ځای نیونه وه. د روزنې لپاره لمړۍ جیټ الوتکه وه چې توربوفان پاورپلنټ یا ماشین پکې وکارېده. د نړۍ ډېرو هیوادونو د هوایي ځواک د روزنې لپاره صادرې شوي.   وروسته یې د طرحې له بنسټ څخه (L-59 Super Albatros and L-139) الوتکې جوړې شوې په کومو کې چې (Garrett TFE731 engine) ماشین نصب وو. البتروس الوتکې د نړۍ تر ۳۰ هوایي ځواکونو تر لاسه کړې وې. په ۲۰۱۴ کال کې د (Aero Vodochody) شرکت د البتروس اېل ۳۹ الوتکو نوې طرحه جوړه کړه. پخوانۍ الوتکې یې د سپکې برید کوونکې الوتکې په توګه هم کارېدلي.   جوړونکی شرکت یې (Aero Vodochody) دی، طرحه یې (Jan Vlcek) کړې، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۶۸ کال د نوم...

نوم یې په روسۍ ژبه (Сухой Су-35) لیکل کیږي او ناټو یې د (Flanker-E) په نامه پېژني. د دوه الوتکو طرحې دي کومې چې د (Su-27) الوتکې د طرحې پر بنسټ جوړې شوي. د یو پیلوټ لپاره د دوه ماشینونو لرونکې الوتکه ده، طرحه کونکی شرکت یې ( Sukhoi Design Bureau) او جوړونکی شرکت یې (Komsomolsk-on-Amur Aircraft Plant) دی.   لمړی ډول یې په ۱۹۸۰ لسیزه کې جوړ شو کوم چې په (Su-27) الوتکه کې یوه اضافه وه او یاد ډول د (Su-27M) په نامه یادېده. په لمړۍ الوتکه کې له غټو وزرو مخکې وړې وزرې (canards) او د څو فعالیتونو لپاره رادار اضافه شوی وو او الوتکه یې د څو موخو لپاره الوتکې ته بدله کړې وه خو یوازې یوه چاره پکې پاتې وه او هغه دا چې باید له خپل زیات وزن سره یې چټکه الوتنه او مقاومت کړی وای. لمړۍ الوتنه یې په کال ۱۹۸۸ کې وکړه خو په ورته وخت کې د شوروي اتحاد کې بدلون د الوتکې تولید وځنډوه. وروسته د سوخوي شر...

د سوېلې کوریا له غږ چټکې، د روزنې لپاره سپکي جنګي الوتکې دي. د سوېلې کوریا لمړۍ له غږ چټکه الوتکه او د روزنې لپاره په ټوله نړۍ کې د یو څو له غږ چټکو الوتکو یوه ده. د جوړونې چارې یې په ۱۹۹۰ لسیزه کې پیل شوي او تر ۲۰۰۲ پورې یې لمړۍ الوتنې ته چمتو کړې وې، تر ۲۰۰۵ کال یې فعال خدمت ته وړاندې کړې. وروسته پکې د هوا بازۍ وړتیاوې یا هم هوا کې د اکروباتیک خوځښت وړتیاوې زیاتې شوې. ډولونو ته یې (T-50B, TA-50, and FA-50) نومونه کاریږي. په دې ډولونو کې د (F-50) ډول د څو موخو لپاره جنګ کوونکې الوتکه ده. د (T-50B) ډول یې د کوریا په هوایي ځواک کې په هوا کې د اکروباتیک خوځښت لپاره کاریږي، د (TA-50) ډول یې د اندونیزیا لخوا د پېرلو وړاندیز ته جوړې شوي، همداسې فلپاین د (FA-50) ډول ۱۲ الوتکو غوښتنه کرې، تایلنډ هم د (T-50) ډول ۱۲ الوتکو وړاندیز کړی او متحده ایالتونو هم په (T-X trainer program) پروګرام کې د کارون...

د افغانستان هوایي ځواک په ۱۹۷۸ کې ۲۴ الوتکې تر لاسه کړې وې کوم چې تر ۱۹۹۹ پورې بېرته په کباړ بدلې شوې. ناټو یې د مایا (Maya) په نامه پېژني. د روزنې لپاره نظامي الوتکه ده. د چکسلواکیا (Aero Vodochody) شرکت جوړې کړي. د چکسلواکیا لمړۍ الوتکه وه چې خپله یې د هېواد په داخل کې طرحه کړې او جوړه کړې. همداسې د الوتکوجوړولو ځانګړی پروګرام وو چې د شوروي اتحاد له هېوادو بهر هم صادرې شوي.   په هغه وخت کې مختلفو شرقي هېوادونو د روزنې لپاره یوې مناسبې الوتکې ته اړتیا لرله او یاد شرکت هڅه وکړه چې یوه خپله طرحه رامنځته کړي او د یادو هېوادونو اړتیا پرې پوره کړي. د ۱۹۵۹ کال د اپرېل په پنځمه نېټه یې لمړنۍ الوتکه چې د ډول نوم یې (XL-29) وو د لمړۍ الوتنې لپاره چمتو کړه. د وارسا غړیو لرونکو هېوادونو یاده الوتکه په چټکۍ سره د ترلاسه کولو هڅه وکړه او له ۱۹۶۰ لسیزې یې د صادرېدو لړۍ پېل شوه.   ...

اوسنۍ نوم یې (Leonardo SF-260) دی. د ایټالیا سپکې الوتکې دي, د پوځي روزنې او هوا کې د اکروباتیکو الوتنو لپاره پلورل کیږي. جوړونکي شرکتونه یې (SIAI-Marchetti, Aermacchi, Alenia Aermacchi, Leonardo S.p.A.) دي، طرحه کوونکی یې (Stelio Frati) وو، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۶۴ کال د جولای په ۱۵ نېټه کړې، کارونه یې د ۱۹۶۶ کال په اپرېل کې پیل شوې او تر اوسه کارول کیږي. اساسي کارونکي یې (Italian Air Force, Turkish Air Force, Mexican Air Force and Philippine Air Force) دي، په ۲۰۰۵ کال کې تر ۸۷۰ زیاتې تولید شوې وې، په ۱۹۸۴ کې د یوې الوتکې ارزښت ۱۸۵۰۰۰ ډالر وو. د بلجیم، بورکینو فاسو، بوروندي، چاډ، کوموروس، اېتوپیا، اندونیزیا، ایټالیا، لیبیا، موریتانیا، مکسیکو، مراکش، فلپاین، تونس، ترکې، یوګاندا، یوروګوې، وېنزوېلا، زامبیا، زمبابوې، بولیویا، بورني، برما، هایتي، ایرلنډ، نیکاراګوا، روحیدیسیا، سنګاپور، سومالیا، سر...

سپکه د روزنې جیټ الوتکه ده، په ایټالیا کې طرحه شوې، د دوه پیلوټانو او یو پیلوټ لپاره ډولونه هم لري، له دې پرته برید کوونکی ډول یې هم تولید شوی. په خپل ډول کې یوه ترټولو نامتو سوداګریزه الوتکه ګڼل کیږي. تر لسو زیاتو هېوادونو پېرلي او د جواز لاندې په استرالیا، برازیل او سوېلې افریقا کې تولید شوي. په لوړه الوتنه کې نامتو دي او د ۱۹۶۶ کال د مارچ په ۱۸ نېټه یې تر ۵۶۸۰۷ فټه (۱۷۳۱۵ متره) پورې لوړه الوتنه کړې.   جوړونکی شرکت یې (Aermacchi) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۵۷ کال د ډسمبر په ۱۰ نېټه کړې، کارونه یې د ۱۹۶۲ په فېبرورۍ کې پېل شوې، اوسمهال یې کارونه په یو څو هوایي ځواکونو کې محدوده ده. اساسي کارونکي یې (Italian Air Force, South African Air Force, Brazilian Air Force and Royal Australian Air Force) وو، د ۱۹۶۱–۱۹۷۵ کلونو ترمنځ تولید شوي او د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۸۰۰ دی. د ارجنټینا، ...

د رومانیا نظامي الوتکه وه او د روزنې لپاره کارېده. جوړونکی شرکت یې (set) وو، طرحه یې درې کسانو (Grigore Zamfirescu, Dumitru Bazilu and Ștefan Protopopescu[) کړې وه، لمړۍ الوتنه یې په ۱۹۳۱ کې کړې، د ټولو تولید شوو شمېر ۱۲۳ وو.

په دوېمه نړیواله جګړه کې د متحده ایالتونو جنګ کوونکې الوتکه وه. له طرحې وروسته یې مخالفو لورو پروپاګند پیل کړ چې د جرمني له (fork-tailed devil German: der Gabelschwanz-Teufel) الوتکې یې نوم او د طرحې نقل شوی او له جاپاني (2飛行機、1パイロット Ni hikōki, ippairotto) ډیزاین سره ګډ شوی له کومې چې یاده الوتکه جوړه شوې. په هوا کې له جنګ پرته د غوټه وهونکې بم غورزونکې، برید کوونکې، د شپې لخوا جنګ کوونکې، او د کشف الوتکې په توګه هم کارېدلې.   جوړونکی شرکت یې (Lockheed Corporation) وو، طرحه کوونکی یې (Clarence "Kelly" Johnson) وو، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۳۹ کال د جنورۍ په ۲۷ نېټه کړې، کارونه یې د ۱۹۴۱ کال په جولای کې پیل شوې، په کال ۱۹۶۵ کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (United States Army Air Forces and Free French Air Force) وو، د ۱۹۴۱–۴۵ کلونوترمنځ تولید شوي، د یوې الوتکې ارزښت ۹۷۱۴ ډالر وو او د ټول...

د متحده ایالتونو سپکه بم غورزونکې او د سمندر غاړو د کشف الوتکه وه، د جوړونې اساسي موخه یې (Royal Air Force) ته د جګړې لپاره ورکول وو تر څو یادې الوتکې په دوېمې نړیوالې جګړه کې وکاروي. دا الوتکې په (Lockeed Model 14 Super Electra airliner) الوتکو کې له نظامي اضافې جوړې شوې وې. په ټوله نړیواله جګړه کې د جګړیزې موخې تر څنګ د روزنې او ټرانسپورټ الوتکو په توګه هم کارېدلي. د کاناډا او استرالیا هوایي ځواکونو د اوبتلونو په نظامي قطعو د برید لپاره کارولي. د برازیل، چین، اسرایلو، ایرلنډ، نیدرلنډ، نیوزلنډ، پرتګال او سوېلې افریقا هوایي ځواکونو هم ترلاسه کړې وې.   جوړونکی شرکت یې (Lockheed) دی، طرحه کوونکی یې (Clarence Kelly Johnson) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۳۸ کال د ډسمبر میاشتې په ۱۰ نېټه کړې، کارونه یې په ۱۹۳۹ کې پیل شوې، اساسي کارونکي یې (Royal Air Force, Royal Canadian Air Force, Royal Au...

لنډیز یې (Laté 298) دی، په دوېمه نړیواله جګړه کې د فرانسې سمندري الوتکه وه. اساسي دنده یې په بیړیو بم غورزونه وه خو د غوټې وهونکې بم غورزونکې او د کشف د الوتکې په توګه هم کارېده. د جګړې پر وخت یې جنګ کې لویه ونډه اخیستې.   جوړونکی شرکتونه یې (Latécoère, Breguet) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۳۶ کال د مې میاشتې په ۶ نېټه کړې او کارونه یې د ۱۹۳۸ کال د اکتوبر په ۲۸ نېټه پیل شوې، په کال ۱۹۵۱ کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (French Navy and Luftwaffe) وو او د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۱۲۱ دی. په الوتکه کې له دوه تر ۴ کسانو پورې ځای لره.   اوږدوالی : ۱۲.۵۶ متره د وزرو پراخوالی : ۱۵.۵ متره لوړوالی : ۵.۲۵ متره د وزرو سطحه : ۳۱.۶ متر مربع بې وسایلو وزن : ۳۰۵۷ کیلو ګرامه له وسایلو سره وزن : ۴۷۹۳ کیلو ګرامه پاور پلنټ Hispano-Suiza 12Ycrs liquid-coole...

ناټو یې د اسمان څکالي (Bat) په نامه پېژني، په دوېمه نړیواله جګړه کې د شوروي اتحاد د ورځې لخوا بم غورزونکې الوتکه وه. د طرحې موخه یې د جرمني (German Junkers Ju 88) الوتکې ننګول وو. له دې پرته د بلې الوتکې د مخنیوي او کشف لپاره هم کارول شوي. په دوېمه نړیواله جګړه کې یې د سره پوځ په وروستیو بریدونو کې کلیدي رول لره.   جوړونکی شرکت یې (Tupolev) دی، طرحه کوونکی یې (Andrei Tupolev) وو، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۴۱ کال د جنورۍ په ۲۹ نېټه کړې، کارونه یې په کال ۱۹۴۲ کې پیل شوې، د ۱۹۷۰ لسیزې په پای کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (VVS, Soviet Naval Aviation, People's Liberation Army Air Force and Polish Air Forces) وو، د ۱۹۴۱–۱۹۴۸ کلونو ترمنځ تولید شوي، د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۲۲۵۷ وو. د بلغاریا، چین، اندونیزیا، هنګري، شمالي کوریا، پولنډ او رومانیا هوایي ځواکونو هم ترلاسه کړې وې.   ...

د متحده ایالتونه له غږ چټکه، سپکه برید کوونکې  الوتکه وه، د جوړونې موخه یې د (Douglas A-4 Skyhawk) الوتکو ځای نیول وو، د متحده ایالتونو هوایي ځواک په رسمي توګه د یادې الوتکې کارونه د ویتنام د جګړې پر مهال پیل کړه، وروسته د متحده ایالتونو (United States Air Force and the Air National Guard) ځواکونه هم ترلاسه کړې تر څو د ( Douglas A-1 Skyraider and North American F-100 Super Sabre) الوتکو ځای ونیسي. په ۱۹۷۰ لسیزه کې یونان او په ۱۹۸۰ لسیزه کې پرتګال ته هم صادرې شوي.   جوړونکی شرکت یې (Ling-Temco-Vought) ده، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۶۵کال د سپټمبر میاشتې په ۲۶ نېټه کړې، کارونه یې د ۱۹۶۷ کال د فیبرورۍ په لمړۍ نېټه پیل شوې، په کال ۱۹۹۱ کې (USAF, USN)، په کال ۱۹۹۳ (ANG)، په کال ۱۹۹۹ کې (Portuguese Air Force) او بلاخره په کال ۲۰۱۴ کې د (Hellenic Air Force) هوايي ځواک تقاوت کړي. د ۱۹۶۵–۱۹۸۴ کل...

په دوېمه نړیواله جګړه کې د متحده ایالتونو غوټه وهونکې بم غورزونکې الوتکه وه. په دې الوتکو کې ځینې بدلونونه هم راوستل شوي وو او د بدلون ډول ته یې (A-35) نوم اخلي. خپله متحده ایالتونو په پوځي عملیاتو کې ندي کارولي بلکې د (British Royal Air Force, the Royal Australian Air Force, and the Indian Air Force in Southeast Asia and the Southwest Pacific) هوایي ځواکونو کارولي.   جوړونکی شرکت یې (Vultee Aircraft) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۴۱ کال د مارچ په ۳۰ نېټه کړې، د ۱۹۴۸ کال په اپرېل کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (United States, United Kingdom and Australia) وو، د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۱۹۳۱ دی.   اوږدوالی : ۱۲.۱۲ متره د وزرو پراخوالی : ۱۴.۶۳ متره لوړوالی : ۴.۶۷ متره د وزرو سطحه : ۳۰.۸۴ مترمربع بې وسایلو وزن : ۴۴۱۱ کیلو ګرامه پاور پلنټ Wright R-2...

په ۱۹۵۰ لسیزه کې د انګلستان د څو موخو لپاره الوتکه وه، تر ټولو زیاته داسرایلو او عربو په (Suez Crisis) جګړه کې فعاله وه. جوړونکی شرکت یې (Westland Aircraft) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۴۶ د ډسمبر په ۱۶ نېټه کړې، په ۱۹۵۳ کې یې کارونه پېل شوې، په ۱۹۵۸ کې تقاوت شوي، د ۱۹۴۶–۱۹۵۶ کلونو ترمنځ تولید شوي، اساسي کارونکي یې (Royal Navy) وو او د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۱۲۷ دی.   اوږدوالی : ۱۲.۸۸ متره د وزرو پراخوالی : ۱۳.۴۱ متره لوړوالی : ۴.۸۰ متره د وزرو سطحه : ۳۳ متر مربع بې وسایلو وزن : ۷۰۷۶ کیلو ګرامه له وسایلو سره وزن : ۹۶۱۶ کیلو ګرامه پاور پلنټ Armstrong Siddeley Python turboprop engine, 3,560 hp (2,650 kW) +1,100 lbf (4.893 kN) residual thrust زیات نه زیات سرعت : په ساعت کې ۶۱۲ کیلو متره وسله: په هر وزر کې څلور دانې ۲۰ اېم اېم (20 mm Brit...

د جاپان غوټه وهونکې بم غورزونکې الوتکې وې، د جاپان د امپراتورۍ سمندري پوځ کارولې. د هماغه وخت د جګړې تر ټولو چټکه غوټه وهونکې بم غورزونکې ګڼل کېده. له بم غورزونې پرته د ځانمرګي برید لپاره هم کارېدې.   جوړونکی شرکت یې (Yokosuka) دی، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۴۰ په ډسمبر کې کړې، کارونه یې په کال ۱۹۴۲ کې پېل شوې، په کال ۱۹۴۵ کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (Imperial Japanese Navy Air Service) وو، د ۱۹۴۲–۱۹۴۵ کلونو ترمنځ تولید شوي، د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۲۰۳۸ وو.   اوږدوالی : ۱۰.۲۲ متره د وزرو پراخوالی : ۱۱.۵۰ متره لوړوالی : ۳.۷۴ متره د وزرو سطحه : ۲۳.۶ مترمربع بې وسایلو وزن : ۲۴۴۰ کیلو ګرامه له وسایلو سره وزن : ۴۲۵۰ کیلو ګرامه پاور پلنټ Aichi Atsuta AE1P 32 liquid-cooled inverted V12 piston engine, 1,400 hp (1,044 kW) زیات نه زیات سر...

په روسۍ ژبه (Сухой Су-2) لیکل کیږي د شوروي اتحاد سپکه بم غورزونکې او د کشف الوتکه وه، د دوېمې نړیوالې جګړې په پیل کې کارېدلې، لمړۍ الوتکه وه چې (Pavel Sukhoi) طرحه کړې. بنسټریزې طرحې کې یې اسلحه اضافه شوه کومې ته چې (Su-4) نوم کاریږي او د برید لپاره چمتو شوي ډول ته یې (ShB) نوم کاریږي.   جوړونکی شرکت یې (Sukhoi) دی، طرحه کوونکي یې (Pavel Sukhoi and Andrei Tupolev) دي، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۳۷ کال د اګسټ میاشتې په ۲۵ نېټه کړې، کارونه یې د ۱۹۳۹ کال په ډسمبر کې پېل شوې، په ۱۹۴۴ کې تقاوت شوي اساسي کارونکي یې د شوروي اتحاد هوایي ځواک او د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۹۱۰ وو.   پیلوټان : دوه اوږدوالی : ۱۰.۴۶ متره د وزرو پراخوالی : ۱۴.۳ متره لوړوالی : ۳.۷۵ متره د وزرو سطحه : ۲۹ متر مربع بې وسایلو وزن : ۳۲۲۰ کیلو ګرامه له وسایلو سره وزن : ۴۷۰۰ کی...

د (Lizzie) په نامه هم پېژندل کیږي. د انګلستان الوتکه وه، له دوېمې نړیوالې جګړې مخکې او د دوېمې نړیوالې جګړې پر مهال کارېدلې، د لنډې ناستې وړتیا یې لرله او له همدې امله په مخفي عملیاتو کې وکارول شوه. ډېر وخت به د دښمن نږدې کرښو ته تلله تر څو د جګړې له لمړۍ کرښې جاسوس بېرته راولي او یا یې د څارنې لپاره ښکته کړي په ځانګړې توګه په اشغال شوې فرانسه کې د فرانسوي مقاومت په مرسته ډېر عملیات کړي.   جوړونکی شرکت یې (Westland Aircraft) دی، دوه کسانو (Arthur Davenport, Teddy Petter) طرحه کړې وه، لمړۍ الوتنه یې د ۱۹۳۶ کال د جون په ۱۵ نېټه کړې، پوځي کارونه یې د ۱۹۳۸ کال په جون کې پیل شوې، په کال ۱۹۴۶ کې تقاوت شوي، اساسي کارونکي یې (Royal Air Force, Indian Air Force, Royal Canadian Air Force and Egyptian Air Force) وو، د ټولو تولید شوو الوتکو شمېر ۱۷۸۶ دی. د استرالیا، برطانوي هند، کاناډا، مصر،...