ټولې لیکنې – پاڼه 119

Jul292018 by Zakria RahimiNo Comments

Acouchy – اکوشي

د (genus Myoprocta) نسل دی، په (family Dasyproctidae) کورنۍ کې ډلبندي شوي. ځینې خلک یې (acouchi or acuchi) لیکي کومه املا چې ناسمه ګڼل شوې. د سوېلې امریکا دوه ډوله شخوند وهونکي ژوي دي. وزن یې له ۱ تر ۱.۵ کیلو ګرامه (۲.۲ تر ۳.۳ پونډه) پورې او اوږدوالی یې له ۳۰ تر ۳۹ سانتي متره (۱۲ تر ۱۵ انچه) پورې رسیږي. د (Myoprocta acouchy) ډول یې بلوط ته ورته سور رنګ او د (Myoprocta pratti) ډول یې شین رنګ لري. دواړه ډولونه یې د امزون سیند په ټیټو باراني ځنګلونو کې له کولمبیا، اکوادور، پېرو تر ختیځ او شمالي برازیل پورې ژوند کوي. په ځمکه ژوند کوونکي (terrestrial) دي، د ورځې لخوا فعال وي، معمولا یوازې ګرځي، له یو تر درې پورې بچیان زېږوي. د خپل استوګنځي چار چاپېره زړي، مغزي، میوه او تخمونه خوري. خپله غارونه نه باسي مګر د نورو ژو په غارونو کې ژوند کوي په ځانګړې توګه د ارمودیلو په پرېښودل شوو غارو...

Jul292018 by Zakria RahimiNo Comments

Aardvark – د سوېلې او ختیځې افریقا میږی خور

ټولې لیکنې

د ډول علمي نوم یې (Orycteropus afer) دی او په انګرېزۍ کې ورته (antbear) نوم هم اخلي. د افریقا تی لرونکی ژوی دی، د افریقا په سهارا، هوارو شنو دښتو، وچو او نیمه وچو سیمو کې ژوند کوي. د ارډ وارک نوم د افریقا سیمه ایز نوم دی او مانا یې د ځمکې خوګ ده. شکل یې خوګ ته ورته دی او په ځمکه کې سمڅې یا غار وېستونکی چلند لري. د شپې لخوا ژوند کوونکی دی. وزن یې تر ۶۵ کیلو ګرامه (۱۴۵ پونډه ) او اوږد والی یې تر ۲.۲ متره (۷.۲ فټه) پورې رسیږي. د بدن رنګ یې زېړ رنګه نسواري وي او د لکۍ څوکه او اوربوز یې ممکن سپین رنګ ولري. مخکینۍ پښې یې څلور ګوتې لري او په ګوتو کې یې ډبل نوکان موجود وي، وروستۍ پښې یې پنځه ګوتې لري او د مخکینیو په څېر تېره ډبل نوکان لري. له دوه متره تر دیارلس متره پورې ځمکه کې کنده وهي او خپلې سمڅې یا غار کې د خوب لپاره خونې جوړوي. خپل غارونه هر وخت بدلوي او زاړه غارونه یې ډېری وخت نور ژوي لک...

Jul292018 by Zakria RahimiNo Comments

Aardwolf – میږی خور کوږ لیوه

ټولې لیکنې

د ډول علمي نوم یې (Proteles cristatus) ده، د کوږ لیوه په (family Hyaenidae) کورنۍ کې ډلبندي شوی،حشره خوړونکی (insectivorous) ده، شکل یې کوږ لیوه ته ورته ده، د افریقا په لوړو هوارو سیمو کې د شپې لخوا ژوند کوي، د جغرافې له مخې په دوه ډلو وېشل شوي چې د سوېلې او ختیځې افریقا ډلې دي. آرډ والف نوم یې د افریقا سیمه ایز نوم ده او مانا یې د ځمکې لیوه ده، د بدن رنګ یې زېړې او تورې کرښې دي، د مخکینیو پښو په ولیو کې یې قد تر نیم متر پورې رسیږي، د بدن اوږدوالی یې له ۵۵ تر ۸۰ سانتي متره (۲۲ تر ۳۱ انچه ) پورې وي او وزن یې ۸ تر ۱۲ کیلو ګرامه (۱۸ تر ۲۶ پونډه) پورې رسیږي. مخکینۍ پښې یې د څلورو ګوتو پر ځای پنځه ګوتې لري. کانین غاښونه یې لکه د کوږ لیوه په څېر دي، حشرې په بوی او یا د اورېدو په حس پیدا کوي او په خپله زیږه ژبه یې رانیسي. نر او ښځه یې جوړه ژوند کوي، خپله سیمه د مقعد په ب...

Jul282018 by Zakria RahimiNo Comments

د ټولو بدیو ریښه مینه ده

ټولې لیکنې

څرنګه خپله ازادي ترلاسه کړو ؟ ازادي خو له چا ازادي ترلاسه کول ؟ ازادي له رواني بې نظمۍ، ازادي له هغه احساس څخه چې د بل فرامانبرداره کولو ته لار هواروي، د بل څخه له احساساتي وېرې ازادي، له هر ډول اعتیاد یا عمل څخه ازادي، له هر ډول خنډ څخه ازادي کوم چې زمونږ د کړنو مخنیوی کوي. د خوښۍ او اروایي روغتیا کنجیانې یا کیلي د خپل ځان هغه ډول منل دي لکه څرنګه چې یو. زمونږ ستونزې چې نن یې لرو له کومه راغلي؟ د ستونزو سرچینه مو ممکن مونږ کوښښ کړی وي چې خپل ځان او کړنو کې ښه والی راولو، تېر وخت کې خپلې ناسمې کړنې جبران یا هم جعل کړو او په اوس وخت کې له خپل منفي فکر سره لاس ګرېوان شو کوم چې زمونږ او چاپېریال کې د نورو د سټرس او ډېپرېشن لامل ګرځي. پورته یادې خبرې ممکن د غېرې مسلکي یا بې تجربه خلکو په نظر ښکلې خبرې وي خو ارواه پوهان وایي : ۱ - تېر وخت تېر دی او په تېر وخت کې د هېڅ بدلولو امکان ن...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Alexander Braun – الکسندر برون

ټولې لیکنې

د مې په ۱۰ نېټه، کال ۱۸۰۵، کې زېږېدلی او د مارچه په ۲۹ نېټه، کال ۱۸۷۷، کې مړ شوی. برون د جرمني ګیاه پوه وو او د بوټو د مورفولوجۍ په اړه یې څېړنې کړي. ګیاه پوهنه یې په پاریس او مونيش کې لوستې له ۱۸۳۳ تر ۱۸۴۶ پورې یې په (Polytechnic School of Karlsruhe) کې د بوټپوهنې استاد وو. وروسته یې په نورو پوهنتونونو کې هم دنده ترسره کړې او په بیرلاین کې د ګیاه پېژندنې د بڼ ریس پاتې شوی. په کال ۱۸۵۲ کې د ( Royal Swedish Academy of Sciences) بهرنی غړی وټاکل شو. تر ټولو نامتو چاره یې د حجرې تیوري (cell theory) ده. Picture by Artist not listed - Frontispiece from Leben nach seinen handschriftlichen Nachlass (Berlin 1882), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17698101...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Agave – آګېو

ټولې لیکنې

د بوټو نسل ده په کوم چې د اپاراګاسیای کورنۍ (family Asparagaceae) کومه چې پخوا د اګاواسیای (Agavaceae) په نامه پېژندل کېده تقریبا ۲۰۰ ډولونه شامل دي. اصلي ځای یې د امریکا وچې او نیمه وچې سیمې په ځانګړې توګه مکسیکو او کارابین دي. ځینې ډولونه یې په غرب کې اقصادي ارزښت لري او په الکول لرونکو مشروباتو کې د جز په توګه کاریږي لکه د (blue agave - Agave tequilana) ډوله په تکیلا (tequila) کې کاریږي. له دې پرته د Sisal (A. sisalana), henequen (A. fourcroydes), and cantala (A. cantala) ډولونو څخه تار یا فایبر جوړیږي د (century plant, or maguey (A. americana ډول یې شیره تولیدوي کومه چې په شربت کې د خوږو په توګه کاریږي. Picture by Marc Ryckaert (MJJR) - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7209445...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Agavoideae – اګاوا دیای

ټولې لیکنې

په اسپاراګاسیای کورنۍ (family Asparagaceae) کې د ګل کوونکو بوټو فرعي کورنۍ ده، په اسپاراګالز ډله (order Asparagales) کې شامل دي، ۲۳ نسلونه او ۶۳۷ ډولونه پکې شامل دي. د بوټو ساقې یې لنډې وي، ډېر وخت لرګی لري او په معتدله سیمو کې خپاره شوي. مخکې په خپله کورنۍ (Agavaceae) کې ډلبندي شوي وو خو وروسته په اګاوادیای کورنۍ کې د (Angiosperm Phylogeny Group III (APG III) botanical classification system) سیستم له مخې ډلبندي شول. انجیوسپرم هغه بوټي، ونې او ګیاه ده چې ګلان یې تخم کوي او تخم یې په زړي کې وي. پاڼې یې نیزې ته ورته وي، د ځینې ډولونو پاڼې یې غوښه لرونکی بدن لري، ډېر ډولونه یې ګلان لري او د ګلانو غنچه کې یې بې شماره ګلان شته وي، میوه یې کپسول یا توت وي. زیات ډولونه یې دصحرا ګانو زیات پېژندل شوي بوټي دي. د اګیو نسل (genus agave) د ځینې ډولونو له پاڼو یې تار یا فایبر جوړیږي، ځینې ی...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Albizia – البیزیا

ټولې لیکنې

د البیزیا نسل (genus Albizia) ده، ورېښمینې ونې یا ورېښمین بوټي (silk tree or silk plant) نومونه هم ورته اخلي. د نخودو په کورنۍ فابا سیای (family Fabaceae) کې د بوټو او ونو نسل ده. په ټولو معتدله سیمو کې شته دي. زیات ډولونه یې د زړې نړۍ د ګرمو سیمو دي. بوټي یې د کورنیو ژو لپاره د خوړو په توګه او لرګی یې د ترکاڼۍ لپاره کاریږي. ځینې خلک ترې په سیمه ایزه کچه درمل جوړوي. ځینې ډولونه یې ښکلي ګلان لري او د ښکلا د بوټو په توګه پلورل کیږي. البیزیا معمولا ژر وده کونکي او کم عمر کوونکي بوټي یا ونې دي، دوه اړخه لرونکې پاڼې لري، ګلان یې په کروي شکله یا ګوتې ته ورته شکل لرونکې سنبلچه کې وي، میوه یې فاصلې ته ورته وي. د (Silk tree, or powderpuff tree) ډول یې چې علمي نوم یې (Albizia julibrissin) ده او اصلي ځای یې اسیا او منځنی ختیځ ده تر ۹ متره پورې لوړیږي، میوه یې تقریبا تر ۱۲ سانتي متره پورې...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Albrecht von Haller – البغېښت فون هالر

ټولې لیکنې

د اکتوبر په ۱۶ نېټه، کال ۱۷۰۸، د سویزلنډ په بیرن کې زېږېدلی او د ډسمبر په ۱۲ نېټه، کال ۱۷۷۷، په بیرن کې مړ شوی. د (Albertus de Haller) په نامه هم پېژندل کیږي. د سویس شاعر، فزیولوجي پوه، په طبیعي فلسفې باور مند، پوهنغونډ لیکونکی او ببلیوګرافر یا کتاب پېژندونکی وو. کتاب پوه یا ببلیوګرافر هغه کس ته وایي چې د کتاب تاریخ، ډلبندي او چاپ یې لوستی وي. د ۱۷۳۶–۵۳ کلونو تر منځ په (University of Göttingen) پوهنتون کې د اناتومۍ، جراحي او ګیاه پېژندنې استاد وو. وروسته یې بیولوجیکي تجربوي چارې پېل کړې کومو چې د (Elementa Physiologiae Corporis Humani - 8 vol., 1757–66; “Physiological Elements of the Human Body) په نامه پوهنغونډ جوړولو کې مرسته وکړه . په خپله دنده کې لکه ستوری وځلېده او له ځلېدو وروسته یې ناڅاپه له خپلې دندې استعفا وکړه خو بېرته بېرن له ګرزېدو وروسته یې خپله شخصي طبي څېړنې پېل ...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Alder – الدر

ټولې لیکنې

د بېرچ یا بېټیول ونو په بېټیولاسیای کورنۍ (family Betulaceae) کې د ونو او بوټو ۳۰ ډولونه دي کوم چې د النس نسل (genus Alnus) جوړوي. د نړۍ په ټوله شمالي نیمه کره کې او د لوېدېځې امریکا په سوېل کې، په سړو او لندو لوړو سیمو کې پیدا کیږي. دالدر ونې له بېرچ سره توپیر په ساقه کې د ژمي غټۍ او د تخم له راغورزېدو وروسته په ښاخونو کې د مخروطي شکل پاتې کېدل دي. په ځینې ډولونو کې یې د ساقې د لاندې برخې د پوستکي رنګ نصواري خو په ځینو کې سپین ده. پاڼې یې هګۍ ته ورته شکل او د ارې د غاښونو په څېر پرېوالی لري، پاڼې یې پرته د رنګ له بدلوو رژیږي، نر او ښځه ګل یې جلا خو په یوه ونه کې وي. Picture by Quadell - inmygarden, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59826 Picture by Jim Champion - https://www.flickr.com/photos/treehouse1977/788432319/, CC BY-SA 2.0, https...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

African cypress – د افریقا سایپرس

ټولې لیکنې

د نسل نوم یې ویډ رینګ ټونیا (genus Widdringtonia) ده، په دې نسل کې څلور ډوله مخروطي ونې او بوټي (coniferous trees and shrubs) شامل دي، د کورنۍ نوم یې کوپرېساسیای (family Cupressaceae) ده، اصلي ځای یې د افریقا سوېل ده. ځینې ډولونه یې په دوامداره توګه معطره لرګي تولیدوي کوم چې سیمه ایز ارزښت لري. د افریقا سایپرس غټې لرګي لرونکې ونې دي، کال دولس میاشتې شنې پاڼې لري، پاڼه یې برعکس لوري کې جوړه لري، لوړوالی یې له ۵ تر ۲۰ متره پورې رسیږي، که پاڼې یې ځوانې وي تاو شوي شکل کې سره ترتیب وي خو کله چې بشپړ وده وکړي جوړه شوې شکل کې سره ترتیب وي. تخم ته یې د (cone) نوم اخلي او تر هغه وخت پورې بې حاصله پاتې کیږي تر څو په ځنګل کې اور نه وي لګېدلی. کله چې ځنګل کې اور ولګېږي نو تودودخه یې زړي خلاصوي او په اور باندې په پاکه شوې یا سوزول شوې ځمکه وده کوي. له اور سره ډېرې حساسې ونې دي او په لوند چ...

Jul252018 by Zakria RahimiNo Comments

Alfalfa – رشقه

ټولې لیکنې

د ډول علمي نوم یې میدیکاګو ساتیوا (Medicago sativa) ده، په انګرېزۍ کې ورته (lucerne or purple medic, perennial) نومونه هم اخلي، شوتلې (clover) ته ورته د نخودو په فاباسیای کورنۍ (family Fabaceae) کې د سبزۍ بوټی ده. په بنسټیزه توګه د څارویو د څرولو لپاره، د ژمي لپاره د وچو وښو په توګه د ساتلو لپاره کرل کیږي. د اوبو له کمښت یا وچکالۍ، تودوخې او سړو سره مقاومت لري او د پام وړ ښه تولید لري. د ځمکې د ښه والي لپاره یې کرنه اړینه ده تر څو ځمکه وپوښي او له دې پرته د شنې سرې په توګه هم کاریږي. د نبات قد یې له ۳۰ تر ۹۰ سانتي متره پورې لوړیږي. کله چې د نبات ساقه ګۍ یا ډنډری وده کوي وړې درې پاڼې لرونکې څانګې ترې شنې کیږي، د دې وړو څانګو له سرونو د ګلانو غنچې وده کوي. په کومو سیمو کې چې هوا لمریزه وي، په منځنۍ کچه هوا توده او وچه وي، ګرده ټولونکې او خپرونکې حشرې لکه د شاتو مچۍ او داسې نورې ...

Jul82018 by Zakria RahimiNo Comments

Acanthaceae – اکانتاسیای

ټولې لیکنې

د نعنا په لامیالس ډله (mint order Lamiales) کې د ګل کوونکو بوټو په ۲۴ کورنیو کې یوه کورنۍ ده، تقریبا ۲۲۰ نسلونه پکې شامل دي کوم چې تقریبا ۴۰۰۰ ډولونه لري، د نړۍ په معتدله او نیمه معتدله سیمو کې پیدا کیږي. د دې کورنۍ زیات غړی واښه او یا واړه بوټي دي خو تاکونه او ونې هم پکې شاملې دي. په هغو سیمو کې ښه شنه کیږي چې سمندر سره سیندونه پکې یو ځای شوي وي، په هغو سیمو کې چې اوبه کمه وي هم شته خو تر ټولو زیات په اوبه لرونکو مرطوبو ځنګلونو کې شنه کیږي. د اکانتاسیای د کورنۍ غړي خپلمنځ کې ځینې نړیوالې شریکې ځانګړنې هم لري لکه مخالف لور ته جوړه شوې پاڼې، سیستولیټونه (cystoliths) یا غټې شوې او پراخه شوې حجرې کوم کې چې د کلسیم کاربونیټ یو ډول کرسټال موجود وي، د نر او ښځې ځانګړنه لرونکي ګلان (bisexual flowers)، ګلان یې ډېر وخت د ګل لاندې په وړو پاڼو پوښل شوي وي. ځینې ډولونه یې په ګل بڼ کې د ښک...

Jul82018 by Zakria RahimiNo Comments

Acorales – اکورال

ټولې لیکنې

د ګل کوونکو بوټو ډله ده، د سویټ فلګ (sweet flag) ډول د کوم چې علمي نوم (Acorus calamus) ده د شمالي امریکا په وېټ لنډ کې او له هند تر اندونیزیا پورې پیدا کیږي. نور ډولونه یې د اسیا او اروپا د تالابونو او یا سیندونو غاړو کې شنه کیږي. د پخواني یونانو له وخته په نورو توکو کې د اجزا په توګه کاریږي. دواړه (Acorus calamus and Acorus gramineus) ډولونه یې په ګل بڼ کې د ښکلا د بوټو په توګه پلورل کیږي. Picture by Door J.F. Gaffard, Autoreille, France - photo J.F. Gaffard, Autoreille, France, mai 2004,, CC BY-SA 3.0,

Jul82018 by Zakria RahimiNo Comments

Adolf Engler – اډولف انګلر

ټولې لیکنې

بشپړ نوم یې (Gustav Heinrich Adolf Engler) ده. د مارچ په ۲۵ نېټه، کال ۱۸۴۴، د پروسیا په ساګن کې زېږېدلی کومه سیمه چې اوسمهال زاګن پولنډ ده او د اکتوبر په ۱۰ نېټه، کال ۱۹۳۰ د جرمني په بیرلین کې مړ شوی. د جرمني ګیاه پوه وو چا چې د بوټو په جغرافیه کې تجربه لرله او د بوټو د ډلبندي کېدو سیستم یې جوړ کړ. انګلر په کال ۱۸۶۶ کې له (University of Breslau now Wrocław) پوهنتون څخه پي اېچ ډي ترلاسه کړه. له څلورو کلونو درس ورکولو وروسته په کال ۱۸۷۱ کې، په (Botanical Institute of Munich) کې د بوټو د را ټولې شوې ټولګې ساتونکی شو چېرې یې چې تر ۱۸۷۸ پورې دندې ته دوام ورکړ. په کال ۱۸۸۴ کې د (University of Kiel) پوهنتون د ګیاه پېژندنې پروفیسر او د ګیان پېژندنې د بڼ ریس شو. له ۱۸۸۹ تر ۱۹۲۱ پورې د (Berlin Botanical Garden, Dahlem) ریس وو له کوم څخه یې چې د نړۍ تر ټولو ښه د ګیاه پېژندنې بڼ جوړ کړ. پ...

Jul82018 by Zakria RahimiNo Comments

Adolphe-Théodore Brongniart – اډولف تیوډور برونیارت

ټولې لیکنې

د جنورۍ په ۱۴ نېټه، کال ۱۸۰۱، په پاریس کې زېږېدلی او د فېبرورۍ په ۱۸ نېټه، کال ۱۸۷۶، په پاریس کې مړ شوی. د فرانسې ګیاه پوه وو چا چې فوسیلي بوټي ډلبندي کړل او په بریالۍ توګه یې د فوسیلي بوټو له اوسنیو نسلونه سره اړیکه تشرېح کړه. اډولف تیوډور د عصري پالیو بوتاني یا د فوسیلي بوټپوهنې (paleobotany) بنسټګر ګڼل کیږي. د (angiosperm) مطالعه کې یې هم ګډون کړی - انجیوسپرم هغه بوټي، ونې او ګیاه ده چې ګلان یې تخم کوي او تخم یې په زړي کې وي. په کال ۱۸۳۱ کې له رونې دې فونتین (René Desfontaines) سره د د پاریس ښار د طبیعي تاریخ په ملي موزیم (National Museum of Natural History) کې معاون شو او دوه کاله وروسته یې د رونې دې فونتین (René Desfontaines) ځای ونیوه او په همدې پوسټ یې تر پایه کار وکړ. په کال ۱۸۲۲ کې یې لیکنې خپرول پېل کړل په کومو کې چې د فوسیلي بوټو ډلبندي او خپرېدا تشرېح شوې وه. په کا...

Jul62018 by Zakria RahimiNo Comments

Acacia – آکاسیا

ټولې لیکنې

د نسل نوم یې (genus Acacia) ده، د ونو او بوټو ۱۶۰ ډولونه دي، د نخودو د کورنۍ فبېسیای (Fabaceae) په فرعي کورنۍ میموسو ایدیای (subfamily Mimosoideae) کې ډلبندي شوي. اصلي ځای یې معتدلې او نیمه معتدلې سیمې دي په ځانګړې توګه استرالیا چېرې چې (wattles) نوم ورته اخیستل کیږي او افریقا. پاڼې یې په بیخ کې ازغي یا ازغیو ته ورته زیږوالی لري. د ګلانو سنبلچه یې یا استوانه اي او یا ګرده کروي وي، د ګلانو رنګ یې زېړ خو کله کله سپین رنګ کې هم پیدا کیږي. میوه یې سبزي ده او شکل یې په هر ډول کې توپیر لري. د میموسا نسل (genus Mimosa) سره ډېر نږدې تړاو لري او ډېر خلک د دواړو تر منځ توپیر نشي کولای. د اکاسیا ځینې ډولونه اقتصادي ارزښت لري لکه د ګم اکاسیا (Gum acacia) علمي نوم یې (Acacia senegal) ده اصلي ځای یې سوډان ده او سریښ، درمل کې کارېدونکي توکي او د قلمونو رنګ ورڅخه جوړیږي. د اکاسیا...

Jul62018 by Zakria RahimiNo Comments

Abaca – اباکا

ټولې لیکنې

علمي نوم یې (Musa textilis) ده، د میوز ایشي کورنۍ یا د کیلو د کورنۍ بوټی ده، فایبر یې د پاڼو د فایبر په ګروپ کې دوېم ارزښت لري، فایبر یې له پاڼو او له ساقې (petioles) څخه لاسته راوړل کیږي. له فایبر څخه یې پړي او کاغذ لکه د چایو ډبلی، د فلټر کولو لپاره کاغذ او بانک نوټونه جوړیږي. له ریښو څخه په راوتلې وړې ساقې خپریږي ځکه چې په تخم کرل شوي اباکا ډېره ورو وده کوي بوټي ته یې ځینې خلک (Manila hemp, Cebu hemp, or Davao hemp) نومونه هم اخلي خو له رییښتوني (hemp) سره کوم تړاو نلري. په انګرېزۍ کې (hemp) د چرسو بوټي ته وایي په ځانګړې توګه د چرسو هغه بوټی چې د پاڼو د فایبر لپاره کرل کیږي. اباکا د کیلې یو ډول ده، اصلي ځای یې فلپاین ده او فلپاینۍ ژبه کې (abaka) لیکل کیږي. په فلپاین، ایکوادور او کوستاریکا کې د سوداګریز بوټي په توګه کرل کیږي. په ۱۹ پېړۍ کې یې ارزښت پیدا کړ او له فایبر څخه یې...

Jul42018 by Zakria RahimiNo Comments

Acromion – اکرومیون

ټولې لیکنې

له یوناني کلیمو (akros ōmos) اخیستل شوی لفظ ده، په یونانۍ کې (akros) تر ټولو لوړ او (ōmos) وږو ته وایي. اکرومیون په سکاپیولا (scapula) باندې د هډوکو یو بهیر ده. د (coracoid) بهیر سره په پای کې پراخ شوي. اکرومیون د (scapular spine) ادامه ده، له (clavicle) سره مفصل کیږي تر څو (acromioclavicular joint) جوړ کړي. اکرومیون د وږو څوکه جوړوي، مثلثي یا اوږد شوی بهیر ده.

Jul32018 by Zakria RahimiNo Comments

Acromegaly – اکرو مېګالي

ټولې لیکنې

د لاسونو، پښو او مخ غېرې طبیعي له کچې زېاته وده ده او لامل یې د هیپوفیز مرغړیو (pituitary gland) لخوا د ودې د هورمون (growth hormone GH) له کچې زیات تولید ده. تر ټولو لومړني علایم یې د پښو او لاسونو وده ده. ممکن تندی، ژامې او پوزه هم وده وکړي. نور علایم یې په مفصلونو کې درد، ډبل پوستکی، په لید کې ستونزه پیدا کېدل او سر درد کېدل دي. په روغتیا کې ممکن دشکر دوېم ډول (type 2 diabetes)، د خوب پر وخت ساه بندېدنه (sleep apnea) او د وینې لوړ فشار عوارض رامنځته کړي. د پیدا کېدو لامل یې د هیپوفیز مرغړیو لخوا د ودې د هورمون له کچې زېات تولید ده. په ۹۵ % حالتونو کې د ودې د هورمون له کچې زیات تولید لامل د (benign tumor) ده کوم چې د (pituitary adenoma) په نامه هم یادیږي. دا حالت له مور او پلار څخه بچیانو ته ارثي نده. ډېر کم وخت اکرومېګالي د بدن په نورو برخو کې د تومور له امله رامنځته کیږي. ...