ټولې لیکنې

د کولمې د پړسوب د ناروغي د بل حالت (یو سي) په پرتله د کرون د ناروغي تشخیص ستونزمن وي، لامل یې دا دی چې د کرون ناروغي د هاضمې د کانال په یوه برخه کې نه وي بلکې له خولې تر مقعد پورې هره برخه کې امکان لرلای شي، همداسې د هاضمې د کانال هره برخه کې یې علایم توپیر لري. عام علایم یې نس ناستی، وزن کمېدل، د ګېډې نیول کېدنه، بې انرژي کېدل دي. ګېډه کې له خوراک پس معولا یو ساعت پس درد پیل کیږي، درد تر ډېره پورې د ګېډې ښي اړخ او لاندې برخه کې وي، د ګېډې کمه اندازه پړسېدنه او ګوړګوګوړهاری هم پکې عام وي او ممکن له خوړو سره یې پړسوب او ګېډه کې غږ تړاو ولري. که چېرې پړسوب یوازې د ګېډې یوه برخه کې وي، درد ولري، تبه ورسره وي یا پوستکي کې سوروالی ورسره پیدا شي نو دا د عفونیت او ټپ له امله د کولمې د بندېدو ښودونکی حالت دی او اړینه ده چې سملاسي روغتون ته ولاړ شئ. تر ۴۳ % پورې ناروغانو کې امکان لري چې له مقعد ...

د کرون ناروغي د هاضمې په کانال اغیز کوي او ناروغ کې نس او په غایطه موادو کې د وینې په څېر علایم پیدا کوي. په خوړو کې بدلون او ځینې درمل کولای شي علایم یې کنټرول کړي، خو ځینې کسان بیا جراحي ته اړتیا لري. له تېرو ۳۰ کالو تر اوسه پورې هڅه کیږي چې د درملنې اغیزمنه طریقه یې پیدا شي خو تر اوسه یې درملنه نشته او درمل یې یوازې علایم ارامولی شي. څېړونکي په دې اند دي چې پرې د پوهېدو لپاره او د اغیزمنې درملنې لپاره نورو څېړنو ته اړتیا ده. د کرون ناروغي له خولې نیولې تر مقعد پورې د هاضمې په کانال کې په هره برخه اغیز کولای شي، د هاضمې د کانال یوه برخه اغیزمنه کولای شي او لوی واټن پرېښودی او بیا بلې برخې باندې اغیز کولای شي. د علایمو کچه یې له نرمو نیولې تر دومره ځواکمنو پورې امکان لري چې ناروغ کمزوری او له لاس پښو وغورزوي. علایم یې کولای شي د ژوند ګواښونکي شي. علایم یې په تدریجي توګه وده کوي او د وخ...

د کولمې د پړسوب د ناروغي یو ډول دی. علایم یې له ځواکمنو نیولې تر نرمو علایمو پورې امکان لري. په ځینو حالتونو کې شته وي خو علایم یې دومره کمزوري وي چې ناروغ یې شتون نشتي تجربه کولای. د درملنې موخه یې د علایمو کمول او مدیریت وي. څېړونکي ګمان کوي چې لامل یې بې کچې زیات فعال ایمني سیستم دی خو تر اوسه یې روښانه لامل نه دی مالوم. تر ۱۴ % کسانو کې ارثي وي. د هر رنګ خلکو کې پیدا کېدلای شي خو تر ټولو زیات په سپین پوستو کې عام دی. چاپېریالي فکتورونه، باکتریا، ویروسونه، خواړه او نور انټي جېن د ایمني سیستم غبرګون راپارولی شي. کوم درمل چې د خولې له لارې د اومیدوارۍ د مخنیوي لپاره خوړل کیږي هم په غټه کولمه کې پړسوب پیدا کولای شي. تشخیص یې د وینې په ازموینه، د غایطه موادو په ازموینه، سي ټي سکېن، اېنډوسکوپي، بیوپسي، د انعطاف وړ سېګمواېډوسکوپي او کولونوسکوپي کیږي. که چېرې مو ګېډه کې بې کچې درد وي، کو...

د کولمې د پړسوب د ناروغي د علایمو بېرته را ګرځېدلو کې ممکن د سټرس مدیریت او د کار پرېښودل یا رخصت کول له تاسې سره مرسته وکړي خو که علایم یې ځواکمن وي نو درملنې ته اړتیا لري. که چېرې تاسې د کولمې د پړسوب ناروغي لرئ نو اړینه ده چې داسې څوک هم ولرئ کوم چې د علایمو د بېرته را ګرځېدو پر مهال تاسې سره مرسته کولای شي، همداسې په خپله هم د ځان خیال وساتئ. لاندې اووه داسې لارې چارې یادې شوي کومې چې له تاسې سره د علایمو په مدیریت کې مرسته کوي. ۱ - له هغو کسانو سره یې په اړه خبرې وکړئ په کومو چې تاسې باور لرئ : د باور وړ نږدې کس سره خبرې یوازې په تاسې کې د علایمو فشار نه کموي بلکې نږدې کس کې ستاسې د روغتیا په اړه پوهاوی هم رامنځته کوي او که چېرې ناڅاپه تاسې د علایمو بېرته راګرځېدل تجربه کړئ نو یاد کس تاسې ته په مناسبه طریقه د مرستې وړاندیز کولای شي او په مناسبه طریقه مو مرسته کولای شي. که چېرې تاسې...

په انګرېزۍ کې د کولمې د پړسوب ناروغي ته (inflammatory bowel disease) نوم اخلي او هریو ډول ته یې (Crohn’s disease) او (ulcerative colitis) نومونه اخلي. په دواړو ډولونو کې د بدن ایمني سیستم غېرې نورمال غبرګون ښي او ځینې علایم یې یو بل ته ورته دي خو یو بل سره لوی توپیر هم لري لکه د هاضمې په کانال کې د پړسوب موقیعت او درملنې ته غبرګون. د دواړو په توپیر پوهېدل یې ناروغ سره مرسته کوي چې خپل علایم په سمه توګه ډاکټر ته ووایي او تشخیص یې ممکن کړي. لاندې جدول کې یې ورته والی او توپیر په ګوته شوی د کرون علایم د یو سي علایم ګډ علایم د کرون درملنه د یو سي درملنه د مفصلونو درد ناڅاپه رفع حاجت ته اړتیا پیدا کېدل وزن کمېدل سټېرویډونه (موقتي) بیولوجیکي درملنه انتي بیوتیک (که چېرې د عفونیت یا فیستولاس له امله ریم جمع شوی وي) سټېرویډونه (موقتي) بیولوجیکي درملنه انتي بیوتیک (که چېرې ...

د کولمې د پړسوب لپاره بیولوجیکي درمل ډېر اغیزمن دي خو قیمت یې ډېر لوړ دی. په اوس وخت کې بیولوجیکي درملو ته ورته درمل جوړ شوي، په انګرېزۍ کې ورته د (Biosimilars) نوم اخلي او قیمت یې هم تر بیولوجیکي درملو ډېر کم دی. دا چې قیمت یې کم دی نو اغیز یې هم کم دی او که نه ؟ د دې سوال د ځواب لپاره لیکنه تر پایه ولولئ. بیولوجیکي درملو ته ورته درمل څه دي ؟ بیولوجیکي درملو ته ورته درمل داسې تولید شوي درمل دي کوم چې تقریبا د بیولوجیکي درملو په څېر دي. اړینې برخې یې یو بل ته ورته دي لکه فعال اجزاء، بدن کې د کار کولو طریقه او د ډوز کېدو طریقه. فارمسي یې له دې پرته د سرطان او سوریاټېک ارترایټېس د درملنې لپاره هم تولیدوي. کله چې یو شرکت د څېړنو له مخې یو درمل جوړ کړي نو جوړولو سره یې له حکومت د تولید جواز هم اخلي او یاد جواز یې له نورو د تولید حق اخلي. د تولید حق یې تر ۲۰ کالو پورې محفوظ وي او له شلو ...

په فنلنډي ژبه کې یې نوم (itäsuomenkarja or kyyttö) دی. په ختیځ فلنډ کې د غوییزو اخیستل شوی نسل دی. نسل یې د دوه موخو (غوښې او شیدو) لپاره ساتل کیږي. غواګانې یې له لنګېدو تر وچېدو پورې موده کې تر ۴۱۰۰ کیلو ګرامه پورې شیدې کوي، په شیدو کې یې د شحمو کچه ۴.۴% او د پروتینو کچه ۳.۵% وي. په ۱۸۹۰ لسیزه کې د جلا نسل په توګه وپېژندل شول. په فنلنډ کې د شیدو د تولید د زیاتولو لپاره اړتیا وه او د غوییزو یاد نسل د یاد پروګرام برخه وه.

دواړه په ګېډه کې پیدا کېدونکي رو غتیایي حالتونه دي. ځینې علایم یې سره یو دي خو خپله کې لوی توپیر هم لري. دا هم امکان لري چې که چېرې یو کس کې له یادو روغتیایي حالتونو یو پیدا شي نو ممکن د بل علایم تجربه کړي. یو کس کې په یوه وخت کې هم دواړه حالتونه پیدا کېدلای شي. دواړه اوږمهاله روغتیايي حالتونه دي. دواړه حالتونه په هر انسان کې، هر عمر کې پیدا کېدای شي. لاندې هر یو ته کتنه وکړئ . Irritable bowel syndrome (IBS) د هاضمې کانال کې د فعالیت د بې نظمي له امله رامنځته کېدونکی حالت دی. د ګېډې درد او د رفع حاجت عادت کې بدلون ورسره مل وي. که چېرې پرې د اخته کس طبي ازموینې وشي نو ازموینه کې روغتیا لرونکی ښکاري. فزیکي علایم یې د خوړو نه زغم ( لکه د فروکټوز، لکټوز، سوکروز او ګلوټېن)، د باکتریا د کچې زیاتېدنه او سټرس دی. یاد حالت ممکن له قبضیت سره وي، ممکن له نس ناستي یا اسهال سره وي او یا ممکن ناروغ د...

د کولمې د پړسوب ناروغي کې دوه روغتیايي حالتونه موجود وي او دواړه د هاضمې کانال کې پړسوب پیدا کوي یو یې د کرون ناروغي ( Crohn’s disease) او بله السېرېټیو کولایټېس (ulcerative colitis) دی. د کرون ناروغي په لمړي ځل ډاکټر بورېل کرون (Burrill Bernard Crohn) په کال ۱۹۳۲ کې تشرېح کړې او له همدې یې د کرون نوم ورکړی دی. په (ulcerative colitis) کې د (ulcerative) کلیمې مانا "د ټپ او یا د ټپ اړوند، له ټپ اغیزمن شوی" ده او د (colitis) مانا د کولمې استر کې پړسوب ته وایي. په ۲۰۱۵ کال کې، په متحده ایالتونو کې، په هرو سلو کسانو کې ۱۳ کسانو د کولمې د پړسوب ناروغي لرله کوم چې تقریبا درې میلیونه کسان کیږي. څېړنو تر اوسه دا نه ده موندلې چې څه د کولمې د پړسوب ناروغي پیدا کوي خو څېړونکي په دې پوهېدلي چې د ایمني سیستم نامناسب غبرګون دی کوم چې د هاضمې کانال کې پړسوب پیدا کوي. اوس پوښتنه داده چې د کولمې د پړسوب ...

څېړنو موندلې چې د دوامداره انتي بیوتیک کارول د کولمې د پړسوب ناروغي لکه د کرون ناروغي او د ټپ کولایټېس پیدا کېدو خطر زیاتوي، له انتي بیوتیک کارونې وروسته تر یو یا دوه کالو پورې خطر موجود وي. په هر عمر کې امکان لري خو که چېرې عمر له ۴۰ کالو زیات وي او دوامداره انتي بیوتیک وکاروي نو تر نورو د کولمې د پړسوب د ناروغي له خطر سره زیات مخ وي. یوازې د انتي بیوتیک یو ډول "نایټروفیورانټواېن" د کولمې د پړسوب ناروغي نه پیدا کوي، یاد انتي بیوتیک د ادرارو په کانال کې د عفونیت لپاره نسخه کیږي. څېړونکي په دې اند چې د ګېډې مایکروبایوم د کولمې د پړسوب په ناروغي کې حیاتي رول لري او ډېری انتي بیوتیک یې کمولی شي. انتي بیوتیک د هر عفونیت لپاره اغیزمن دي خو په ورته وخت کې په لنډمهاله او اوږد مهاله توګه جانبي عوارض هم لري. کله باید انتي بیوتیک وکارول شي ؟ سره له دې چې انتي بیوتیک جانبي عوارض لري خو د ځینې روغتی...

د کولمې د پړسوب د ناروغي د تشخیص او درملنې لپاره په نویو طریقو غور کیږي تر څو د ټپ کولایټېس او د کرون ناروغي په څېر حالتونه په پیل کې تشخیص او درملنه یې وشي، د تشخیص او درملنې لپاره یې د اغوستو وړ توکي لکه اپل زیرک ساعت او د اکسیجن خونې وړاندیز شوي. د روغتیا مسلکي کار کوونکي د یادو هڅو په اړه خوشبینه دي او ګمان کوي چې که چېرې د ۲۰۲۴ کال پورې د څېړنو پایلې خپرې شي نو د میلیونونو کسانو ژوند کې ښه والی رامنځته کولای شي او په دې اند دي چې راتلونکې لسیزه کې به یې درملنه د اوس په څېر نه وي. د کولمې د پړسوب د ناروغي مدیریت کې د اغوستو وړ توکو کې یو اپل زیرک ساعت هم دی. اوسمهال یې تشخیص د غایطه موادو په ازموینه، د وینې په ازموینه، په انځوریزې ازموینه او اېنډوسکوپي کیږي. د اغوستو وړ توکو کې بیا امکان لري چې د فزیولوجیکي مېټرېکس ازموینه دوامداره وي او ورسره د زړه د نرخ تغیر ته هم کتنه ورسره وشي. ...

املا یې زامبېز هم لیکل کیږي. په افریقا کې څلورم تر ټولو اوږد سیند دی. د هند په سمندر کې ورګډیږي.

د دنیپز سیند په غاړه د یوکراین ښار او بندر دی. مخکینی نوم یې الکساندروفسک دی. د یوکراین اړین صنعتي ښار ګڼل کیږي.

د بي پولر بې نظمي د زهني روغتیا یو حالت دی، علایم یې په مزاج کې لوی بدلون دی کوم چې له لیونتوب نیولې تر ډېپرېشن پورې امکان لري. مدیریت یې ننګونکې چاره ده خو د علایمو د کنټرول لپاره یې اغیزمنې لارې چارې شته. د بي پولر بې نظمي کوم کم پېښېدونکی روغتیایي حالت نه دی بلکې یوازې متحده ایالتونو کې تر ۵ میلیونه زیات کسان پرې اخته دي. د مانېک ډېپرېشن او بي پولر ناروغي نوم هم ورته اخلي. دوه بنسټیز علایم لري : ۱ - بې کچې زیاته علاقه، بې کچې زیاته خوښي، د هر څه په اړه ناسم باورونه او قضاوتونه، بې کچې زیات فعالیت (مانیا) ۲ - له هر څه سره بې علاقې کېدل او بې فعالیته کېدل (ډېپرېشن) یاد علایم یې ممکن له څو ورځو نیولې تر څو اونیو دوام وکړي. د بي پولر ډولونه : بي پولر درې ډولونه لري، بي پولر ۱، بي پولر ۲ او سایکلوتایمیا. بي پولر ۱ : ناروغ پکې لږ نه لږ یو ځل مانیا تجربه کوي. مانېک اېپیزوډ یې ممکن جدي وي...

دې ته مو پام وي چې انګرېزۍ کې (gender) او (sex) دواړه جنسیت ته نه وایي. د (sex) کلیمه هغو فزیکي ځانګړنو ته کاریږي د کومو له مخې چې نر(male)، ښځه (female) او نرښځی (intersex) تنې سره جلا کیږي. همداسې د (gender) کلیمه د کس هغې پېژندنې ته رجوع کوي کومه چې داخل کې د ځان په اړه احساس کوي لکه ځان نر، ښځه یا نر ښځی احساس کوي او د همدې احساس له مخې ځان پېژني.

د ملا په لاندې برخه کې درد د کومې ځانګړې ناروغۍ له امله نه وي بلکې د مختلف ډوله روغتیایي ستونزو نښه وي. دا روغتیایي ستونزې د ملا په لاندې برخه کې په یوې یا څو برخو اغیز کوي لکه لېګامنټ او عضلو، ډېسک، د مهرو ترمنځ ډېسک، اعصاب او یا د شمزي مهرې. په ملا کې درد ځینې وخت ورسره د نږدې غړو له امله هم وي د بېلګې په توګه په پښتورګو کې د ستونزې له امله. د ملا د درد درملنه ډېری کسان ممکن اوږدې درملنې ته اړتیا ونلري او یوازې د درد درملو باندې ښه کیږي. که چېرې درد بې کچې زیات وي ممکن اوږدې او قوي درملنې ته د ډاکټر د نظر لاندې اړتیا ولري. د ملا د درد لپاره تر ډېره ای بروفېن (مورټېن، اډوېل) او ناپروکسېن (الېو) نسخه کیږي یاد درمل د پړسوب ضد ځانګړنې هم لري. د ملا د درد لپاره انالجېزیک لکه اسېټامینوفېن (ټیلېنول) هم کارېدلی شي خو د درملو دا کټګوري بیا د پړسوب ضد ځانګړنې نه لري. که چېرې پښتورګو کې ستونزه ...

د ایمي سیستم د بې نظمي لپاره درملنه نشته خو په درملو یې د علایمو کنټرول امکان لري. د دایمي درملنې لپاره یې څېړنې روانې دي او ممکن راتلونکې کې درملنه ولري. په دې ډول بې نظمي کې ستاسې ایمني سیستم په تېروتنه روغتیا لرونکې حجرې له منځه وړي لکه د کرون ناروغي، د تایرویډ اړوند روغتیایي حالتونه او روماټویډ ارتریتیس. ستاسې ایمني سیستم ستاسې د بدن له ناروغیو او عفونیت ساتنه کوي. کله چې دا ناروغۍ پیدا کوونکي یا پاتوجېنس احساس کړي نو ځانګړې حجرې تولیدوي تر څو بهرنۍ حجرې په نښه کړي. معمولا ستاسې ایمني سیستم ستاسې د حجرو او د بهرنیو حجرو ترمنځ توپیر کولای شي خو که چېرې تاسې د ایمني سیستم بې نظمي ولرئ نو ایمني سیستم مو د بدن حجرو ته د بهرنیو حجرو پام کوي او د اوټو انټي باډیز په نامه پروتین پرېږدي کوم چې ستاسې په روغتیا لرونکو حجرو برید کوي. د ایمني سیستم ځینې بې نظمۍ یوازې د بدن په یوه غړي برید کو...

د تنفسي سیستم په استر کې پړسوب او بلغم سا بندي رامنځته کوي، په تنفسي سیستم کې د غژهاري او شپېلک ته ورته غږ او نورو علایمو لامل کیږي. سا بندي سږو ته د تنفسي جهاز لارو کې پړسوب دی، سا اخیستنه کې انسان ته ستونزه پیدا کوي او ځینې وخت فزیکي فعالیت ستونزمن کوي یا یې نا ممکنه کوي. یوازې په متحده ایالتونو کې تر ۲۵ میلیونه زیات کسان سا بندي لري او تر ډېره کوچنیان پرې اخته دي. د انسان په سږو کې واړه سوریان دي کوم چې هوا د وینې جریان ته داخلوي، کله چې د سږو استر پړسوب وکړي د همدې سوریانو خوله ورسره تنګیږي او د بلغم له تولید سره یاد سوریان بنديږي او د وینې جریان ته د اکسیجن داخلېدنه ورسره کمیږي، د سینې د نیول کېدو او ټوخي لامل کیږي. د سا بندي علایم تر ټولو عام یې په سینه کې شپېلک ته ورته غږ او غژهاری دی او نور ممکن علایم یې لاندې وګورئ : - ټوخېدنه په ځانګړې توګه د شپې لخوا یا د فزیکي فعالیت پر مها...

د ۱۷۶۰ کال د نومبر په ۲۳ نېټه د فرانسې په سنت کانتین (سه کانته) کې زېږېدلی او د ۱۷۹۷ کال د مې په ۲۷ نېټه د فراسې په واندوم سیمه کې مړ شوی. د (Gracchus Babeuf) په نوم هم یادیږي. له کارل مارکس مخکې د کمونېزم نظر لرونکی (proto-communist)، د فرانسې په انقلاب کې ونډه اخیستونکی او جورنالست وو. د ورځپاڼې نوم یې د خلکو ټریبیون یا د خلکو د ګټو ساتونکی وو. په خپلو لیکنو کې یې د بې وزلو د حقونو او د ډایکټوري په نوم د حکومت جوړېدو غوښتنه کوله کوم حکومت چې له ۱۷۹۵ تر ۱۷۹۹ پورې ادامه وکړه او وروسته بیا ناپلیون نسکور کړ. د وخت حکومت خپل افراطي مخالفین نسکورول او بابوف یې د دې چارې مخالفت په خپلو لیکنو کې کوه. په پخواني روم کې ګراشي ورونه د خلکو د ګټو د ساتونکو په توګه منتخب شوي وو او بابوف هم د خلکو د ګټو د ساتونکې په نوم ورځپاڼه لرله او له همدې امله ورته ګراشوس لقب ورکړل شوی وو. د بابوف په وخت کې کمونې...

وړې توپې وې، په لاس کې نیول کېدونکې توپې ته یې ورته والی لره خو په کچه کې ترې لویې وې، د ۱۹ کیلو ګرامه توپې څخه وړې وې. د ۱۷ پېړۍ په پیل کې جوړې شوې وې. بشپړ توپې ۱۹ کیلو ګرامه سروکی توغوه خو د زیات وزن له امله یې کارونه په ۱۸ پېړۍ کې کمه شوه. په اتلسمه پېړۍ کې د بشپړ توپو لاندې ټایرونه هم د نیمه توپو وو. د انګلستان په درې جنګي بېړیو (HMS Sovereign of the Seas, HMS Resolution and HMS Jame) کې هم نصب وې او له هالنډ سره د انګرېزانو په جګړه کې یې کارولې وې. د ( HMS Stirling Castle) په نامه بېړۍ کې هم کارېدلې وه، یاده بېړۍ د انګلستان ګوډوېنز شګو کې موندل شوې او په سیمه کې د نیمه توپې نور ډولونه هم ورسره پیدا شوي. نیمه توپې معمولا ۳.۴ متره اوږدوالی لره او وزن یې ۲۵۰۰ کیلو ګرامه پورې رسیده. د ۱۵ کیلو ګرامه سروکي توغونې لپاره به پکې اته نیم کیلو تور پوډر کارېدل. تر ۴۹۰ متره واټن کې یې هدف په نښه...