ټولې لیکنې

سیمپاتومیمیټیک او ادرېنرجیک امینز درمل (adrenergic amines and sympathomimetic drug) هم ورته وایي. تحریک کوونکی یا هڅونکی ترکیب ده کوم چې د سمپاتیټیک عصبي سیستم (sympathetic nervous system) په اینډو جېنس اګونیسټس (endogenous agonists) باندې اغیز کوي. د سمپاتیټیک عصبي سیستم اساسي اینډو جېنس اګونیسټ catecholamines (i.e., epinephrine [adrenaline], norepinephrine [noradrenaline], and dopamine) دي کوم چې د (neurotransmitters) او هورمونونو (hormones) په توګه فعالیت کوي. ادرېنرجیک درمل د زړه د ناڅاپه درېدا (cardiac arrest)، د وینې د ټیټ فشار (low blood pressure) او د هغو کوچنیانو چې له ۳۷ اوونیو مخکې زېږېدلي وي (premature labor) د درملنې لپاره کاریږي. دا درمل په مختلفو میکانیزمونو کې کار کوي لکه په مستقیمه توګه د (postsynaptic receptors) فعالونه، ځینې (neurotransmitters) چې کله له کاره...

اډوب له هسپانوۍ ژبې اخیستل شوی لفظ ده. په انګرېزۍ کې خښتو، خامو خښتو، له خټو جوړ شوي کور او هغې خاورې ته وېل کیږي له کومې چې خښته جوړیږي. اډوب د کور جوړونې توکي دې چې له ځانګړې خاورې سره اورګانیک توکي ګډیږي. په هسپانوۍ کې خامې خښتې ته وایي. له خاورو جوړه اډوب خښته د تعمیر جوړونې تر ټولو زاړه توکي ګڼل کیږي او په ټوله نړۍ کې کاریږي.   په اصل کې اډوب د خاورې او شګې مخلوط ده کوم چې لمر ته وچیږي. له زرګونه کاله یې خلک کاروي. مخکې له لرګیو کورونه جوړېدل خو کله چې لرګي په کمېدو شول خلکو د لرګیو په ځای خاوره او عضوي توکي د کور جوړونې لپاره وکارول. خښته له دواړو سړو او تودوخې سره مقاومت لري. پخوا یوازې لمر ته وچېدلې خو اوسمهال په بټیو کې له وچېدو وروسته پخیږي....

لنډیز یې (ABS) ده، یو سخت له تودوخې سره مقاومت کوونکی د انجنیري پلاستیک ده کوم چې خورا زېات د کورنیو توکو په پوښلو، د سفر بارونو، د پایپونو یا تونلونو په نصبولو او د وړو موټرو په داخلي برخو کې کاریږي. د اې بي اېس د ثبت اختراع په کال ۱۹۴۸ کې وشوه او په کال ۱۹۵۴ کې د (Borg-Warner Corporation) لخوا سوداګریز مارکیټ ته وړاندې شو.   کیمیاوي فورمول یې (C8H8)x·​(C4H6)y·​(C3H3N)z) ده یو عام تېرمو پلاستیک پولي لیمر (thermoplastic polymer) ده، د ښیښه اي انتقال تودوخه یې تقریبا(۱۰۵ °C ده، اې بي اېس بې شکله (amorphous) ده او له همدې امله ریښتینی د ذوب ټکی یا د ویلې کېدو ټکی نلري.   اې بي اېس یو ټېرپوليمر (terpolymer) ده کوم چې د سټایرن (styrene) او اکریلونیترایل (acrylonitrile) په پولیمر کوونه د پولي بوتادین (polybutadiene) په موجودیت کې رامنځته کیږي. په دې تناسب کې له ۱۵ تر ۳۵ % پ...

د ونو ترکیبي کنډ او فایبر ده د کومو سرچینه چې اکریلیک او میتاکریلیک اسید دي. دواړه اکریلیک اسید (CH2=CHCO2H) او میتا اکریلیک اسید (CH2=C[CH3]CO2H) د ۱۹ پېړۍ په منځ کې ترکیب شوي خو له دې ترکیب څخه د لاسته راوړل شوي تولید عملي کارونه په کال ۱۹۰۱ کې د یو جرمني (Otto Röhm) د دوکتورا د څېړنو په راپور کې چې د اکریلیک د استرونو (esters of acrylic acid) د پولیمرونو (polymerized) په اړه وه را څرګنده شوه.   سوداګریزه کارونه یې په ۱۹۳۰ لسیزه کې پېل شوه. د اکریلیک اسیدو استرونه پولیمر شول تر څو پولي اکریلېټ کنډ (polyacrylate resins) شکل ته بدل شي کوم چې په اوس وخت کې د اکریلیک رنګ جوړونې اړین جز ده. همداسې میتا اکریلیک استرونه پولیمر شول له کوم څخه چې (polymethyl methacrylate) ماده لاسته راغله, دا ماده یو روڼ یا روښانه د ښیښې په څېر پلاستیک ده. په کال ۱۹۵۰کې د (E.I. du Pont de Nemours &...

روښانه رنګ لرونکی مصنوعي عضوي ترکیب ده د کوم چې مالیکول د اتومونو دوه ګروپه لري - یو اسیدي وي لکه کاربوکسیلیک ګروپ (carboxylic group) او بل د رنګ تولیدونکی لکه د ازو یا نایټرو ګروپ (azo or nitro group). اسیدي رنګ د سودیم د مالګې په شکل کې زېات په وړۍ باندې کمه اندازه په ورېښمو باندې کاریږي، په مصنوعي ورېښمو (rayon) او کاټن باندې که وکارول شي نو ځینې غېرې عضوي اوکسایډ هم ورسره یوځای کیږي. د رنګونو خورا زېات روښانه ډولونه تولیدوي.

په انګرېزۍ کې (Accelerator) چټکونکي ته وایي چې په چاره یا بهیر کې چټکتیا یا سرعت رامنځته کوي خو د ربړ په صنعت کې هر هغو کیمیاوي توکو ته وېل کیږي چې د ربړ ګرمېدل په کمه تودوخه کې ممکن کوي او یا د ژر ګرمېدو لامل ګرځي. د مرکباتو زېات کلاسونه د ربړ ګرمونکو په توګه کار کوي خو تر ټولو اړین توکي سلفر او نایتروجن لرونکي دي، په ځانګړې توګه له بنزوتیازول (benzothiazole) څخه ترلاسه شوي توکي.   د القلي د وسپنې ترکیبونه په کال ۱۸۴۴ کې د چارلز ګوډ ییر (Charles Goodyear) په طریقه کې د ربړ د ګرمونې لپاره وړاندیز شوي. همداسې مګنیزیم اوکسایډ، زینک اوکسایډ او د سرب کاربونېټ د ۲۰ پېړۍ تر پېل پورې کارېدل خو کله چې انیلین (aniline) کشف شول کارېدنه یې بنده شوه. انیلین سره له دې چې زهري وو د څو کالو لپاره وکارېدل، وروسته تیوکاربانیلید (Thiocarbanilide) چې تر انیلین کم زهري وکارېدل او په کال ۱۹۲۵ کې د د...

د ګیاه ګېډۍ ته وایي کومه چې په سوپ، قورمې یا بل پخېدونکي دېګ کې د ګېډۍ په څېر ور اضافه کیږي. تازه او یا وچه شوې ګیا او یا پاڼې وي او له پخېدو وروسته بېرته له دیګ څخه لرې کیږي. موخه یې دیګ معطره کول وي.

غټ توتان دي او ګمان کیږي چې د نانګې (blackberry) یو ډول ده. ممکن د سرو توتانو (loganberry) یا تمسک توتانو (raspberry) سره د نانګې توت (blackberry) له دوه رګه کېدو رامنځته شوی وي. خوند یې خوږ او تروش وي. تر ټولو زېات په نیوزلنډ او متحده ایالتونو کې کرل شوي. نسل یې په ۱۹۲۰ لسیزه کې روډولف بوایسن (Rudolph Boysen) چې د کلیفورنیا ده اخیستی. بوایسن وروسته د شاتوت نسل اخیستنه د سوداګریزې موخې له امله په یوه بل امریکایي والټر نټ (Walter Knott) پسې ولیکله خو د شاتوت د کم عمر له امله یې سوداګریزه موخه بریالۍ نشوه. اوس یې یوازې خلک د کورونو په باغچو یا بټیو کې کري....

د جوارو، غنمو یا ورغستلو له مالټ څخه تخمیر یا خمیره شوی ټینګ مشروب ده. کمه محسوس کېدونکې تروشه مزه لري، تریخ خوند لري او کم الکول هم پکې موجود وي. په شرقي اروپا لکه ترکیه، بلغاریا او رومانیا کې یې خلک ډېر تولیدوي او څکي. په ترکیه کې یې کمه اندازه په بوره یا دارچیني مصالې (cinnamon) خوږوي او له نخودو سره یې یو ځای څکي. نوم یې د بلغاریا له (buzá) مشروب څخه اخیستل شوی.

له غوړو او اوبو سره په کم اور د غوښې یا سبزۍ پخولو ته وایي. په انګرېزۍ کې سره کول بیا قورمه کول (Braising) له قورمه کولو (stewing) سره توپیر لري. قورمه کول (stewing) پرته له سره کولو په اوبو کې د غوښې یا سبزۍ ډوبولو او په کم اور پخولو ته وایي مګر (Braising) لمړی په غوړو کې سره کول او بیا کمو اوبو کې په کم اور پخولو ته وایي. همداسې یوازې سره کول (roasting) له پورته دواړو د پخولو له طریقو سره توپیر لري. که چېرې دیګ وړوکی وي او خواړه پکې کم وي نو (Braising) کلیمه ورته کاریږي او که چېرې د غوښې ټوټه ډېره لویه وي ځینې خلک د (pot-roasting) کلیمه ورته کاروي....

براسیکا د ګل کوونکو بوټو نسل ده په کوم کې چې د براسیکاسیای (family Brassicaceae) کورنۍ ۳۷ ډوله بوټي شامل دي. ډېری یې کرنیز ارزښت لري. اصلي ځای یې د اسیا معتدلې سیمې او اروپا ده، د مدیترانې په سیمو کې عام دي. ځینې ډولونه یې په هغو سیمو کې چې اصلي ځای یې نده د زېان رسونکو بوټو په څېر هجوم کوونکي (invasive species) ګڼل کیږي. میوې ته یې په انګرېزۍ کې (siliques or silicles) نومونه اخلي، پاڼې یې یا بشپړ پاڼه وي او یا نرمۍ وي.کوم ډولونه یې چې اقتصادي ارزښت لري انګرېزي نومونه یې په لاندې ډول دي:   broccoli, brown mustard, Brussels sprouts, cabbage, cauliflower, kale, kohlrabi, rape, rutabaga, and turnip.  ...

د ډول نوم یې (Bertholletia excelsa) ده، د پارا نټ (Pará nut) په نامه هم یادیږي. د امریکا په سوېل کې لویې ونې لري. په لیسي تیداسیا کورنۍ (family Lecythidaceae) کې ډلبندي شوي او د ایکوادور، کولمبیا، پېرو او برازیل په امازون ځنګل کې پیدا کیږي. په برازیلي بادامو کې زېات د خوړو وړ فایبر، پروتین، تیامین (thiamin)، سېلېنیم (selenium)، مس او مګنیزیم موجود وي. له دې بادامو تېل هم جوړیږي کوم چې په شامپو، صابون، وېښتو ته شکل ورکوونکو جېلو کې او په پوستکي کارېدونکو تولیدونو کې کاریږي.   ونې یې په وحشي توګه خپله شنې کیږي، د ونې قد یې تر ۴۹ متره (۱۶۰ فټه) پورې رسیږي، د ونې څانګې یې تر ۳۰ متره پورې چار چاپېره ځان خپروي، د ساقې بیخ یې تر ۲ متره پورې رسیږي. د پاڼو شکل یې هګۍ ته ورته وي او د ګلانو رنګ یې سپین یا کریمي وي. د کوپرې په څېر ګرده میوه کوي د کومې چې قطر له ۸ تر ۱۸ سانتي متره پورې رسیږي...