ټولې لیکنې

د ورېښمو لار ته په انګرېز کې (Silk Route) نوم هم اخلي. پخوانۍ د سوداګرۍ لار ده چې چین یې له لوېدیځ سره وصل کړی وو او له همدې لارې د دوه لویو تمدنونو چې یو چین وو بل روم نظرونه، فکرونه، اندونه تبادله کېدل، له چین څخه ورېښم لوېدیځ ته تلل او له لوېدیځ څخه وړۍ، سره زر او سپین زر ختیځ ته وړل کېدل. د ورېښمو له لارې هند نستوري، نسطوري یا نستوریایي عیسویت ( Nestorian Christianity)، بودایزم یا بودیزم چین ته انتقال کړی.   د ورېښمو لار له زېان یا سیان (Xi’an or Sian) څخه پېل کېده، ۴۰۰۰ مایله (۶۴۰۰ کیلو متره) لار، د چین لوی دیوار (Great Wall of China) یې شمال لوېدیځ لور ته تعقیب کوه، له ټکله مکان صحرا ( Takla Makan Desert) را تاوېدل او د افغانستان پامیر غره (Pamirs) ته ختل، له افغانستانه تېرېدل او لېوېنټ (Levant) ته تلل او له لېونټ څخه سوداګریز توکي د مدیترانې سمندر ټولو سیمو ته انتقالېدل. ...

مخکې د سوداګرۍ د پلان له لیکلو اړینه ده چې د سوداګرۍ پلان وکتل شي او ځان پرې پوه کړل شي.   د سوداګرۍ د پلان لیکلو لپاره درې اړین قوانین:   ۱- د خپلې سودارۍ پلان لنډ ولیکئ. د سوداګرۍ پلان باید لنډ او مختصر وي. د لنډ لیکلو لپاره دوه لاملونه شته دي:   - تاسې غواړی چې د سوداګرۍ پلان مو ولوستل شي او هیڅوک دومره وخت نلري چې ستاسې د سوداګرۍ ۱۰۰ پاڼې یا ۴۰ پاڼې ولولي;   - ستاسې د سوداګرۍ پلان یو داسې ابزار ده چې د سوداګرۍ د پراخولو، ودې او هرې ورځ مخکې وړلو لپاره یې کاروئ او د وخت سره سمون پکې راوړی. که چېرې ستاسې پلان ډېر اوږد وي نو خپل ځان ته مو یو ډول جزا ورکول ټاکلي. جزا به مو دا وي چې د سوداګرۍ په پرتله به مو ډېر وخت پر پلان تېر کړی وي او یا به مو د ډېر اوږدوالي او لټي له امله په الماری کې ساتلی وي.   ۲- د خپلو اورېدونکو یا لوستونکو ...

په محاسبه کې بې ثباته لګښت (variable cost) مستقیم لګښت (direct costing) ته وایي او د جذب لګښت (absorption costing) بشپړ لګښت (full costing) ته وایي. دواړه د تولید او خدماتو د لګښت یا قیمت کارونې لپاره دوه مختلفې طریقې دي د دواړو تر منځ توپیر د (fixed manufacturing overhead costs) سره چلند یا کارونه یې ده. . تر تفصیل وړاندې باید په (fixed manufacturing overhead costs) ځان پوه کړو لاندې بشپړ تعریف وګورئ!   fixed manufacturing overhead costs د موادو لګښت، د کاري ټیم لګښت او ثابت لګښت ته وایي د کوم لګښت په ذریعه چې توکي تولید شوي وي. د تولیداتو په سوداګرۍ کې یو اړین فکتور ګڼل کیږي. ډېر خلک یې داسې تشریح کوي چې له خامو موادو څخه داسې تولید جوړول چې پلور ته چمتو وي د دې تر منځ لګښت (fixed manufacturing overhead costs) ده.   د مستقیم لګښت په طریقه (full costing me...

مدیرانو ته د مدیریت کولو لپاره پیسې ورکول کیږي، که چېرې ستونزې نه وای نو مدیرانو ته به هم اړتیا نه وای. دا په دې معنی چې هره اداره ستونزې لري او دا د مدیریت دنده ده چې ستونزو ته د حل لار پیدا کړي. ریښتینی مدیریتي استعداد ستونزې ته د هوارېدو لار کتنې څخه ډېر پراخ ده. نو که داسې وي بیا مدیریت کول څه معنی لري؟ مدیریت د مهارتونو یوه مجموعه ده. په دې مهارتونو کې لرلید یا نظر لرل، رهبري، او هغه وړتیا چې مالي سرچینې تولیدوي او بشري سرچینې په خوځښت راولي. دا ټول مهارتونه باید د دې لپاره وکارول شې چې څرنګه یو کړنه په داخل او بهر کې پر خلکو د ادارې نفوذ کولو ته لار هوارکړي. ښه مدیران باید مقاومت ولري ترڅو ننګونې وزغملای شي. په بریالیتوب سره فعالیت کول اجرا او د اجرا تعقیب ته اړتیا لري. د مدیریت دهرې کړنې و ړاندوینه د یوې پرېکړې پر بنسټ شوې وي او په همدې وجه د ښه مدیر کېدو لپاره سمې پرېکړې کول اړینې ...

مالي محاسبه د بهرنۍ ډلې لپاره د راپور جوړونې په اړه ده، بهرنۍ ډلې لکه مالکان، مالي څېړونکي او پور ورکونکي. بهرنۍ ډلې ډېر کم وخت د ادارې داخلي مالوماتو ته لاس رسی لري. دوي باید په عامو جووړو شوو راپورونو باور وکړي کوم چې د شرکت لخوا تر لاسه کوي. په همدې وجه د راپور جوړونې جوړښت ښه تعریف شوی او په معیار برابر شوی. په دې راپورونو کې بهرنۍ ډلې یوازې د راټولو شو مالوماتو لنډیز ګوري.   برعکس د ځنې سوداګرېو مدیران د مالوماتو تفصیل ته اړتیا لري کوم مالومات چې د مدیر د ځانګړې پرېکړې سره باید مطابقت ولري یا متناسب وي. د محاسبې دا ډول مدیریتي معلومات په تولید، څانګو یا ادارو او کړنو تمرکز کوي. په دې زمینه کې، د مدیریت پروسه یوه پراخه مرجع ګرځي تر څو بازار موندنه، مالي او نور دیسیپلین احاطه کړي او یا په خپل ځان کې راونغاړي. مدیریتي محاسبه په داخل کې د مدیریتي محاسبې د پروسې د ملاتړ لپاره مال...

وېشل شوې بیلانس پاڼه (classified balance sheet) د شرکت په مالي روغتیا باندې د پوهېدو لپاره اساسي ده. پانګه اچونکی او پور ورکونکي د شرکت تسوېې ته ډېر پام کوي ځکه چې تسویه د شرکت په نږدې راتلونکې کې د مکلفیت د ترسره کولو وړتیا ښي. پرته له تسوېې که یو شرکت د پام وړ وسایل او تجهیزات هم ولري نو ډېر پانګه اچونکي (investors) او پور ورکوونکي (creditors) به له پانګونې او پور ورکوونې ډډه وکړي.   کاري پانګه – Working capital دا سرمایه د فعلي شتمنۍ او فعلي پورونو تر منځ توپیر ده.   اوسنی نسبت – Current ratio د (current assets) او (current liabilities) له نسبت سره تړاو لري او د کاري پانګې (working capital) د مالومولو لپاره کاریږي. د مالومولو لپاره ېې(current assets) په (current liabilities) وېشل کیږي.   Current ratio= current assets/current liabilities   ...

بیلانس پاڼه د شتمنۍ، پورونو، او د مالکانو د پانګې برخې ښي. د بیلانس پاڼې په څېړنه او ازموینه کې باید تل په پام کې ولرئ چې دغه لست شوي اجزاء د مناسب ارزښت ښودونکي ندي. ځکه چې ډېرې شتمنۍ (historical cost) لري او ځنې شتمنۍ اصلا په دې پاڼه کې راپور شوې نه وي لکه د کمپنۍ نوم او نښان او یا داسې نورې په داخل کې وده کړې سرچینې. د مناسبې څېړنې لپاره تر څو د کمپنۍ مالي وضعیت مالوم کړای شی د دې لپاره د حسابونو په ذریعه بیلانس پاڼه په برخو وېشل کیږي او همدې بیلانس پاڼې ته د (classified balance sheet) نوم اخیستل کیږي.   شتمنۍ – Assets د بیلانس پاڼې د شتمنۍ طرف کیدای شي په پنځه برخو ووېشل شي.   ۱- اوسنۍ شتمنۍ (current assets) هغه شتمنۍ ده چې په لنډه موده کې په نغدو بدلېدونکې وي او یا په لنډه موده کې مصرفېدونکې وي. په ځانګړي ډول هغه شتمنۍ چې په یو کال یا د محاسبې په یوه موده کې ...

۱- سوداګریزې معاملې په جورنال کې ثبت کیږي ۲- د جورنال زېاتونې د لیجر په مناسبو حسابونو کې پوسټ کیږي ۳- یو ټرېل بیلنس جوړیږي ۴- د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونې چمتو کیږي او پوسټ کیږي ۵- د د ترتیب یا تنظیم بهیر ټرېل بیلنس جوړیږي ۶- رسمي مالي خبر پاڼې جوړیږي (ممکن د کارپاڼې په مرسته دغه چاره ترسره شي).   دا چارې چې کله تر سره شي نو د محاسبې دوران پای ته ورسېده او په پایله کې ګټورې مالي خبر پاڼې لاسته راغلې. له دې پرته د هرې معاملې سوابق په جورنال کې لاسته راوړنه ده او په هر حساب کې کړنې په لیجر کې لاسته راوړنه ده.   د بندېدو پروسه یا بهیر – Closing process یو بل اخري ګام پاتې کیږي او هغه د بندېدو پروسه ده. د بندېدو پروسه دوه برخې لري:   ۱- د بندېدو پروسه یو داسې میکانیزم ده چې ساتل شوې ګټه (retained earnings) د لیجر په حساب (...

د دې لیکنې له ویلو مخکې لمړی د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونو (adjustment process) ځان پوه کړئ. د ترتیب یا تنظیم بهیر تل د محاسبې د هرې دورې په پای کې پلي کیږي. تر څو د ګټې وړاندوینه وکړي او د فعلي مالي وضعیت راپور جوړ کړي. په دې لیکنه کې د ترتیب یا تنظیم بهیر په پلي کولو کار کوو.   یوه انځوریزه بېلګه – An illustration د لته د انګلنډ ټاورس کمپنۍ انځوریزه بېلګه ده. دې شرکت په ۲۰۰۳ کې فعالیت پېل کړئ او د کال په پای کې د ډسمبر په ۳۱ نېټه دې شرکت دا په ګوته کړې چې لاندې د ترتیب یا تنظیم بهیر اړوند زېاتونو ته اړتیا ده. زېاتونو ته کتنه وکړئ که چېرې پوه نشوی د د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونو لیکنه وګورئ. لاندې ګرافیک دد ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونو مخکې او وروسته د انګلنډ کمپنۍ ټریل بیلنس (trail balance) ښي. دا ښي چې که چېرې د انګلنډ کمپنۍ پرته د ترتیب ...

په عمومي توګه د محاسبې منل شوي اصول (GAAP) ښي چې کاروبار باید د ژمنې پر بنسټ (Accrual basis) طریقه وکاروي ځکه چې په دې طریقه کې لګښت او ناخالصه عواید پیژندل کېدای شي. مګر ځینې واړه کاروبارونه د نغدو پر بنسټ (cash basis) طریقه کاروي کومه چې له (GAAP) سره مطابقت کې نده. همداسې وړه سوداګري اړتیا هم نلري چې له (General accepted accounting principles) سره په مطابقت کې کاروبار پر مخ بوځي. د نغدو پر بنسټ (Cash basis) طریقه ډېره ساده مګر په کمه موده کې د دې ډول کاروبار خبرپاڼې کیدای شي غولونکې یا تېر وېستونکې وي. په دې ډول سوداګرۍ کې کله چې نغدې تر لاسه شي سم دلاس د ناخالصه عوایدو (Revenues) په توګه راپور کیږي (مهمه نده چې کله ګټل شوي او یا به ګټل کیږي.) او کله چې نغدې بلې ډلې ته وسپارل شي لګښت (expenses) پېژندل کیږي (مهمه نده چې لګښت څه وخت رامنځته شوی او یا به رامنځته کیږي.)   د دواړو...

تاسې له ټرېل بېلنس څخه په مستقیمه توګه د مالي پاڼې جوړول زده کړل او همداسې مو د د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونو په اړه هم کافي مالومات تر لاسه کړل. اوس باید په دې وپوهیږو چې د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونې ولې اړینې دي او په څه کې مرسته کوي ؟ د ترتیب یا تنظیم بهیر او اړوند زېاتونې د یوې سمې او اوسني تاریخ سره برابرې د مالي خبر پاڼې په چمتو کولو کې مرسته کوي ځکه چې:   ۱- ځنې توکي څو دوره اي وي (Multi period items) : ځنې نا خالصه عواید (revenues) او لګښتونه (expenses) د محاسبې له یوې دورې څخه له زېاتو سره اړیکه لري.   ۲ – په یوه ځانګړې موده کې لاسته راتلونکي توکي (Accrued items) : ځنې نا خالصه عواید (revenues) او لګښتونه (revenues) په یوه ځانګړې شوې موده کې لاسته راځي او یا پېښیږي خو په حسابونو (Accounts) کې لا تراوسه نه وي لیکل شوي معمولا د (Accruals) په نا...

د لګښت (expense) پېژندنه له لاندې درې طریقو یوه طریقه تعقیبوي او دغه د پېژندنې طریقې د توکو له قیمت سره تړاو لري: ۱- د لامل او اغیز تړاو (associating cause and effect) : ډېرو قیمتونو (costs) ته له هغه لګښت سره په مستقیمه توګه اړیکه ورکولای شو کوم ېې چې په تولید کې مرسته کړې وي. د بېلګې په توګه یو تولید (product) یو کارکوونکي ته د پلور (sale) لپاره سپارل.   ۲- سیستماتیک او منطقي اختصاص (systematic and rational allocation) : کله چې د قیمت (cost) او عوایدو (revenues) تر منځ مستقیمه اړیکه نه وي په داسې وضعیت کې باید د لګښت پېژندنې لپاره نورې طرحې وکارول شي. د ځنې قیمتونو ګټه په محاسبه کې د څو دورو لپاره وي او دا قیمت د وخت له تېرېدو سره بې اعتباره (expire) کیږي یا کمیږي د بیلګې په توګه یوه لارۍ کیدای شي ډېر کلونه وکاریږي په هر کال کې د دې لارۍ قیمت ټاکل ستونزمن دي. په داسې وضعیت...

د توکو پېژندل د دې لپاره اړین دي تر څو د محاسبې د خبرپاڼې په مربوطه ځای کې ثبت شي. د ناخالصه عوایدو (revenues) پېژندنه معمولا د خدماتو د تر سره کولو او یا د توکو د پلورلو پر وخت کیږي. د ناخالصه عوایدو پېژندنه له : ۱ – د تبادلې پر بنسټ معامله (exchange transaction)، – د ګټې د پروسې بشپړ کېدلو کیږي (earning process being complete).  ایا د تولید شوي محصول لپاره باید ناخالصه عواید له تولید وروسته وپېژندل شي ؟ ځواب نه ده! د ناخالصه عوایدو پېژندلو لپاره پورته دواړه شرایط باید پوره شي له تولید وروسته ېې د پلورلو پروسه هم بشپړ شي. که چېرې یو پېرودونکی (customer) د تولید غوښتنه وکړي د غوښتنې په وخت کې باید نا خالصه عواید وپېژندل شي ؟ بیا هم ځواب نه ده! د پېژندنې لپاره باید تولید ولیږل شي تر څو د تولید او د پلور پروسه بشپړ شي.   د پیسو وروکوونه او د ناخالصه عوایدو پېژندنه – Payment...

سوداګرېزې کړنې لکه د یوې مایع په څېر حرکت کوونکې دي، لګښتونه (expenses) او ناخالصه عواید (revenues) یو ثابت سرعت لري. د جنتري پاڼه اړول او تاریخ بدلېدل په دې معنی ندي چې ټولو سوداګریزو کړنو توقف پیدا کړ بلکه دغه تاریخ بدلېدل د سوداګریزفعالیت اندازه کولو معنی لري. د یوې سوداګریزې کړنې د وخت اندازه کولو لپاره د تناوب د دورې فرضیه جوړیږي: لکه میاشت، کال، کال ربعه چې درې مېاشتې موده وي.   د محاسبې اغیزې او پاېلې – Accounting implications محاسبه باید د سوداګریزو کړنو بې وقفې پروسه او د مودې راپورونه په برخو ووېشي. کلني راپورونه کیدای شي جنتري د جنوري له ۱ څخه د ډسمبر تر ۳۱ نېټې پورې تعقیب کړي. همداسې کلني راپورونه په ربعه وېشل کیږي.     یو مالي کال (fiscal year) د پېل له ټکي تر یو کال مودې پورې وي. مالي کال (fiscal year) تل هڅه کوي چې د سوداګرۍ کلنی طبعي دوره تعقیب...

محاسبه هڅه نکوي تر څو د ټولو بدلیدونکو ارزښتونو اندازه وکړي لکه د ځمکې قیمت چې د پېرلو قیمت ېې په بیلانس پاڼه (balance sheet) کې لیکل کیږي سره له دې چې د وخت په تېرېدو سره ېې ارزښت کې زېاتوالی یا کموالی رامنځته کیږي کوم ته چې په محاسبه کې د (historical cost principle) نوم اخیستل کیږي. له ډېره وخته د محاسبه کوونکو تر منځ په دې بحث کیږي چې ایا محاسبه کوونکي باید په محاسبه کې د ارزښت بدلونونه اندازه کړي کنه ؟ او کله ېې باید اندازه کړي؟ ځنې تاریخي قیمت ورته وایي او د ارزښت بدلون ېې توجیه کوي، ځنې ېې د مارکیټ له قیمت سره د ارزښت بدلون وړاندیز کړی مګر تر اوسه پورې کومه دقیقه پرېکړه نده شوې. دا کافي ده چې ووایو داسې پرېکړه یوې اوږدې مناظرې ته اړتیا لري. همداسې ځمکه د (historical cost) په توګه ثبت کیږي، د پانګې اچونې د تضمين لپاره مناسبه ده چې د بازار د ارزښت مطابق راپور شي. همداسې سلګونه د محاسبې...

کله چې ټولې سوداګریزې معاملې له جورنال څخه په جنرل لیجر کې خپل مربوطه حساب کې ولیکل شي نو د جنرل لیجر د حسابونو د پاڼې له مخې ټرېل بیلنس جوړیږي او هره سوداګریزه معامله د ډیبیټ او کریډیټ خانو ته انتقالیږي د قوانینو مطابق انتقالیږي. ټرېل بیلنس د محاسبې کومه رسمي پاڼه نده بلکه یو کتنه ده تر څو وپوهیږو چې کریډیټ له ډیبیټ سره مساوي دي او کنه؟ که چېرې مساوي نه وي نو په محاسبه کې تېروتنه شوې.

جورنال یو داسې کتاب ده په کوم کې چې د سوداګریزو معاملو تاریخه په ځانګړي ترتیب کې ثبت کیږي. جنرل جورنال ته د (The book of original entry) نوم هم اخلي. په دې معنی چې له دې اسنادو سوداګریزې کړنې جلا حسابونو (accounts) ته انتقالیږي او دا حسابونه بیا په جورنال کې د ډیبیټ/کریډیټ په بڼه لیکل کیږي. که چېرې یو کس وغواړي په دې وپوهیږي چې د جنوري په میاشت کې شرکت څومره نغدې پیسې لري او جورنال هم ۱۰۰ پاڼې وي نو له جمع منفي کولو او خورا زېات وخت ضایع کولو وروسته به ځواب ومومي. د داسې مالوماتو لاس ته راوړلو لپاره په محاسبه کې بله اسانه لار جنرل لیجر ده....