ټولې لیکنې

هغه څه چې باید ادا کړل شي په ځانګړې توګه پیسې.

دا اړینه ده چې یو کاروبار خپل د محاسبې سیستم ته د اعتبار وړ وده ورکړي. دا سیستم باید د مالي خبر پاڼو د چمتو کولو لپاره کافي وي او د هرې سوداګرېزې معاملې لپاره داسې اسناد جوړ کړای شي چې د اړتیا په وخت کې لاس رسی ورته ولرلای شي. د محاسبې سیستم داسې یو سیستم ده په کوم چې هره سوداګریزه کړنه د یو مالي راپور په توګه لنډیز کیږي. که چېرې دا سیستم کمپیوټري وي او یا په لاس جوړ سیستم په دواړو کې د حسابونو (accounts)، کریډت (credits)، ډیبیټ (debits)، جورنال (journal) او جنرل لیجر (general ledger) افزار د محاسبې لپاره کاریږي.   حسابونه (accounts) په سوداګرۍ کې د شتمنۍ (assets)، پورونو (liabilities)، د مالکانو هغه برخه چې له شتمنۍ پور منفي شوی وي (equity)، د ناخالصه عوایدو (revenues) او لګښتونو (expenses) د اجزاو لپاره یو جلا حساب (account) جوړیږي. له دې ټولو حسابونو (accounts) څخه جنرل ل...

هغه کس ته وایي چې مسلکي ازموینې یې ترسره کړې وي، د محاسبه کولو او د محاسبې د پلټنې وړتیا لري. له دې سند سره د دولت لخوا تل یو صادر شوی جواز هم وي تر څو د عامه محاسبې دنده پر مخ بوځي.

د محسابې په یوه موده کې د ټولو پلورل شو توکو قیمت یا لګښت ده. کله چې یو تولید شوی توکی وپلورل شي نو د مصرف قیمت یې لګښت ګڼل کیږي. په کومه سوداګرۍ کې چې بې اندازې توکي پلورل کیږي په لاندې فورمول باندې یې حساب کیږي.   cost of sales = beginning inventory + purchases – ending inventory د پلورل شو توکو لګښت یو ستونزمن مفهوم خو ډېر اړین ده. په کتاب کې په لوی تفصیل لیکل کیږي. د پلورل شو توکو لګښت کې یوازې د توکو د جوړېدو د قیمت محاسبه نه کیږي بلکې په قیمت یې موجوده انبارونه هم اغیز لري....

 د محاسبې یو سیستم ده چې هر تولید شوي واحد ته یو مناسب قیمت ټاکي. کاسټ اکونټینګ اساسا د تولید په کمپنیو یا منفکچرینګ کمپنیو کې کاریږي. په سوداګرۍ کې د ټولو هغو لګښتونو یا قیمتونو حساب ده د کوم له مخې چې یوه سوداګري اداره کیږي او له مخې یې د تولید شو توکو لګښت او ګټه ارزول کیږي. لکه د برېښنا قیمت، په قیمت کې کموالی رامنځته کېدل، د ماشینونو کارونه او داسې نور. ډېر کاسټ اکونټینګ سیستمون د معیاري قیمت یا سټنډرډ کاست سیستم کاروي.

 یو سهامي شرکت یو قانوني نهاد ده په دې مانا چې له مالکانو څخه یو جلا شوی نهاد ده کوم چې د سټاک هولډرز یا ونډه اخیستونکو په نامه یادیږي.

هغه پور چې ممکن په راتلونکې کې په حقیقي پور بدل شي او ادا کول یې د کمپنۍ مسولیت شي. لکه د محمکې له پرېکړې وروسته یا داسې نور  

یو سوداګریز شرکت. کمپنۍ ډېر وخت یو قانوني نهاد ته رجوع کوي. سوداګري د کمپنۍ د مترادفې کلیمې په توګه کارېدلای شي خو نورې مانا ګانې هم لري.

د ټولو حسابونو او کټګوریانو یو لست په کوم کې چې د سوداګرۍ ټولې معاملې ډلبندي کیږي او ثبت کیږي. په چارټ کې هر حساب یوه شمېره لري په کومې شمېرې چې معاملې کوډ کیږي او بیا د ډېټا پروسیسنګ لخوا ثبت کیږي.

د شته نغدو هغه مقدار چې بهر او داخل ته جریان لري او له سوداګرۍ تولید شوې وي.  

هغه پیسې چې اوسمهال د مصرف کولو لپاره موجودې وي. ډېر وخت د شرکت په بانکي حساب کې وي.

په بیلانس پاڼه کې د شتمنۍ په توګه د یوه لګښت لیکل تر څو په راتلونکې کې امورټایز شي. د بېلګې په توګه د څېړنو لګښت یا کپټلایز کیږي او یا لګښت کیږي. که چېرې لګښت شي نو د مصرف کېدو پر وخت لګښت لیکل کیږي او که چېرې کپیټلایز شي د ټاکلي وخت په اوږدو کې مصرف ښودل کیږي.

هغه پیسې چې د مالک لخوا د پانګې په توګه په سوداګرۍ کې کارول شوې وي. د بیلانس پاڼې په ښي اړخ کې لیکل کیږي. سرمایه فکس اسېټس ته هم وېل کیږي لکه تعمیر، ماشینونه او داسې نور چې په یو سوداګرۍ کې کار ترې اخیستل کیږي.  

صنعتي فعالیت لکه د سبزۍ سوداګري، د فولاد سوداګري. د یو شرکت تولید او پلور ته سوداګري وېل کیږي. د خدماتو وړاندې کولو او د توکو پېرلو او پلور ته سوداګري وېل کیږي. دغه سوداګري ممکن د یو کس وي، ممکن د څو کسانو ونډه وي، ممکن سهامي شرکت او کمپنۍ یا بل شکل ولري.

د مالي چارو ترسره کولو یا فعالیت لپاره پلان ده کوم چې پلان شوي لګښتونه او عواید ښي.

هغه ټکي ته وایي چې عواید له لګښتونو سره مساوي شي. له برېک ایون پواینټ زېاتېدو ته ګټه وایي او کمېدو ته یې تاوان وېل کیږي.

total assets - total liabilities = book value ټوله شتمنۍ - ټول پور = د کتاب له مخې د مالک د سرمایې ارزښت بوک وېلیو د هغې شتمنۍ ارزښت ته هم وایي چې د یوې کمپنۍ په مالي راپور کې ثبت شوې وي. بوک وېلیو له اصلي ارزښت سره ډېر وخت توپیر لري. اصلي ارزښت ممکن له بوک وېلیو کم یا زېات وي. بوک وېلیو کمپنۍ ټول ارزښت وي چې په ونډه اخیستونکو وېشل کیږي.

هغه کس چې د مالي معاملو ریکارډ یا کتابونه له ځان سره ساتي. کتاب ساتونکی د محاسبه کوونکي په پرتله کمې روزنې ته اړتیا لري. کتاب ساتونکی د محاسبه کوونکي لخوا د جوړ شوي قانون په اساس مالي معاملې ثبت کوي.  

د مالي معاملو یو یادون یا ریکارډ

په لیکل شې بڼه د ورکړې وړ پور ده چې باید په راتلونکې کې تر یو کال زېاته موده کې ادا کړل شي. په بانډ کې د ادا کېدو نېټه، سود یا ګټه او داسې نور ښودل شوي وي.