ټولې لیکنې – پاڼه 144

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Bat-eared fox – اسمان څکالي ته ورته غوږ لرونکې ګیدړه – غټ غوږې ګیډره

په انګریزۍ کې ورته (Cape Fox, Big-eared Fox, orMotlosi) نومونه هم اخلي. د ډول علمي نوم یې (Otocyon megalotis) ده، د غټوغوږونو ګیدړه ده او د سپي له کورنۍ کانیدای (Canidae) سره تړاو لري. د افریقا په وچو شرقي او جنوبي سیمو کې پیدا کیږي. دا ګیدړې ۴۸ غاښونه لري چې نورو کانید (canid) څخه په شمېر کې شپږ زېات دي. په شکل کې سرې ګیدړې ته ورته ده خو توپیر یې غټ غوږونه دي. د بدن رنګ یې زېړ ته ورته خړ ده خو پښې، مخ، د لکۍ سر او د غوږونو سرونه یې تور دي. د بدن د اوږدوالي کچه یې تر ۸۰ سانتي متره پورې رسیږي چې تر ۳۰ سانتي متره پورې لکۍ هم پکې شامله ده. له ۳ تر ۴.۵ کیلو ګرامه پورې وزن کوي. ډېر وخت یوازې یا په وړوکي ګروپ کې ژوند کوي او خواړه یې حشرې دي. له دوه تر پنځو پورې بچیان زېږوي او د حاملګي دوران یې له ۶۰ تر ۷۰ ورځو پورې وي. ...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Le participe passé employé avec avoir – له avoir سره کارېدل وصفي وجه

ټولې لیکنې

Le participe passé conjugué avec l’auxiliaire avoir s’accorde en genre et en nombre avec le complément direct si celui-ci précède le verbe. وصفي وجه چې له avoir سره نحوه شوې وي او که چېرې مستقیمه د جملې بشپړونکې د فعل څخه مخکې راغلې وي نو له مستقیمې بشپړونکې سره په تعداد او جنسیت کې توافق کوي Il reste invariable (c’est-à-dire au masculin - singulier) si le complément direct suit le verbe ou s’il est inexistant. بې بدلونه پاتې کیږي (په دې مانا چې مذکر - مفرد) خو که چېرې مستقیمه بشپړونکې له فعل وروسته وي 1. Des poires que tu as mangées. ناک چې تا وخوړل Mangées vient du verbe manger. Il est employé avec avoir (= as). Mangées s’accorde en genre et en nombre avec des poires (complément direct*, féminin - pluriel). وخوړل له (خوړل) فعل څخه اخیستل شو...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Le participe passé employé avec être – له être سره کارېدلې وصفي وجه

ټولې لیکنې

Le participe passé conjugué avec l’auxiliaire être s’accorde en genre et en nombre avec le sujet du verbe. وصفي وجه چې له être کمکي فعل سره نحوه شوې وي د فاعل جنسیت او شمېر اخلي یا توافق ورسره کوي 1. Mes tantes sont parties en vacances. ترور ګانې مې د رخصتۍ په چکر تللي Parties vient du verbe partir. Il est employé avec l’auxiliaire être (= sont). Il prend le genre et le nombre du sujet (mes tantes, féminin - pluriel). تللي د (تلل) له فعل څخه اخیستل شوی او له کمکي فعل être (=sont) سره کارېدلی نو په همدې وجه د فاعل جنسیت او شمېر (زما ترور ګانې- مونث - جمع) سره توافق کوي. 2. Les enfants sont allés au théâtre. کوچنیان تیاتر ته ولاړل Allés vient du verbe aller. Il est employé avec l’auxiliaire être (= sont). Il prend le genre et le nombre du ...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Le participe passé employé seul – یوازې کارېدلې وصفي وجه

ټولې لیکنې

Objectif موخه • d’accorder correctement les participes passés employés seuls, ou avec l’auxiliaire être ou avoir, dans les cas simples. په ساده حالتونو کې یوازې او له être یا avoir سره کارېدلې وصفي وجې ته په سمه توګه توافق ورکوونه Le participe est un mode, il exprime l’action sous forme d’adjectif. وصفي وجه یو حالت ده او عمل د ستاینوم یا صفت په شکل کې اظهار کوي Le participe passé employé seul s’accorde en genre et en nombre, tout comme l’adjectif qualificatif, avec le nom ou le pronom auquel il se rapporte. وصفي وجه له کوم اسم سره چې تړاو کې وي په جنسیت او شمېر لکه د ستاینوم یا صفت په څېر توافق کوي Fâchée, la fillette est repartie chez elle. غوسه شوې، انجلۍ خپل کورته بېرته ولاړه Fâchée vient du verbe fâcher. Il qualifie ...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

L’impératif passé – په تېر مهال کې امر

ټولې لیکنې

Une action exprimée à l’impératif passé devra être terminée avant qu’une autre action se produise. په تېر مهال امر کې اظهار شوی عمل باید د یو بل عمل له پېل کېدو مخکې پای ته ورسېږي. بل تولیدېدونکی عمل په راتلونکې کې وي Ayons terminé nos achats avant le dîner. له ماښامنۍ مو مخکې باید خپله سوادا اخیسته پای ته رسولې و Nos achats devront être terminés, c’est impératif, avant le dîner. زمونږ سودا اخیسته باید ختمه شوې وي، امر ده، مخکې له ماښامنۍ Aie fini ce travail avant mon retour. زما له بېرته راګرځېدو مخکې دا کار ختم کړه Le travail devra être fait avant que je ne sois de retour. کار باید ختم شوی وي مخکې له دې چې زه بېرته راغلی یم être اوسېدل Aie été باید اوسې Ayons été باید اوسو Ayez été ب...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

L’impératif présent – په اوسمهال کې امر

ټولې لیکنې

Le verbe exprime : - un ordre Sois à l’heure demain. - une interdiction Ne viens pas ! - un conseil Essaie la lecture. امریه جمله کې فعل یو امر اظهار کوي: سبا په وخت اوسه یو ممانعت اظهار کوي: مه راځه یوه مشوره اظهار کوي: د لوست هڅه وکړه Il ne comprend que trois personnes : 2e psg, 1re ppl, 2e ppl. په امریه جمله کې یوازې درې کسان شامل وي: دوېم مفرد کس، لمړی جمع کس، دوېم جمع کس Le verbe conjugué à l’impératif présent exprime une action à accomplir au moment de la parole ou dans le futur. د اوسمهال امریه جمله کې نحوه شوی فعل هغه عمل ښي چې باید په حال یا راتلونکې کې ترسره شي. MARCHER قدم وهل Marche قدم ووهه Marchons قدم وهو Marchez قدم ووهئ • Le sujet (la personne qui d...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Le fait divers – په رسنۍ کې ورځنۍ پېښې

ټولې لیکنې

Objectifs موخې • d’identifier, dans la presse écrite, le fait divers par rapport aux autres sous-genres ; په لیکل شوې رسنۍ کې ورځنۍ پېښې په ګوته کول او له نورو ډولونو سره یې توپیر کول • de définir le fait divers et d’identifier ses différents composants ; د رسنۍ ورځنۍ پېښې تعریف کول او مختلفې برخې یا اجزاء یې په ګوته کول • de rédiger un fait divers, en tenant compte de ses particularités. د رسنۍ ورځنۍ پېښو د ځانګړتیا په نظر کې نیولو له لارې د رسنۍ ورځنۍ پېښې لیکل 1. Le titre présente toujours le fait dont il va être question. په دې ډول لیکنه کې سر لیک داسې کړنه یا پېښه ښي چې تل پوښتنه وي 2. L’action dont il est question est en général violente. کوم عمل چې پوښتنه وي تل له تاوتریخوالي ډک وي 3. On retrouve ces photos et ces...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Les formes de phrases – د جملو جوړښتونه یا شکلونه

ټولې لیکنې

• Les formes de phrases sont facultatives et peuvent se combiner entre elles. د جملې جوړښت اجباري نده او خپله سره یو ځای کېدای شي • On distingue quatre formes : مونږ د څلورو شکلونو یا جوړښتونو توپیر کوو affirmative ou négative مثبت یا منفي neutre ou emphatique خنثی یا تاکیدي personnelle ou impersonnelle شخصي یا غېرې شخصي active ou passive فعال یا غېرې فعال Les phrases affirmatives مثبتې جملې Pierre vient ce soir ماښام ته پییر راځي As-tu reçu du courrier ? تا پوسټ یا خط تر لاسه کړ ؟ Les phrases affirment quelque chose. جمله یو څه تاییدوي Elles sont affirmatives. دا مثبتې یا تایید کوونکې جملې دي Les phrases négatives منفي جملې Pierre ne vient p...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Les types de phrases – د جملو ډولونه

ټولې لیکنې

il y en a trois درې ډولونه لري phrases déclaratives - phrases interrogatives - phrases impératives. بیانیه یا وینا کوونکې جمله - پوښتنه کوونکې یا سوالیه جمله - امریه یا امر کوونکې جمله Phrases déclaratives بیانیه یا وینا کوونکې جمله 1. Maman est partie en voyage. مور په سفر تللې 2. Pierre mange. پییر خوراک کوي 3. Il est dix heures. لس بجې دي 4. Je pense que tu as raison d’agir ainsi. زه فکر کوم چې ته په سمه یې چې داسې عکس العمل وښیې 5. La maison que mon voisin vient d’acquérir est superbe. هغه کور چې زما همسایه یې لاسته راوړي ډېر ښه ده Toutes ces phrases transmettent une information. دا ټولې جملې یو مالومات لېږدوي À l’écrit, la phrase déclarative se termine par un point. په لیکلو کې بی...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

La phrase: généralités – جمله: عمومیت

ټولې لیکنې

Objectifs موخې • d’identifier les types de phrases et de les rédiger ; د جملې ډول په ګوته کول او لیکل یې • d’identifier les formes de phrases et de les rédiger. د جملې د جوړښت شکل په ګوته کول او لیکل یې Généralités sur la phrase د جملې عمومیت La phrase est un ensemble de mots organisés les uns par rapport aux autres, limitée par une majuscule et un point, respectant les règles de grammaire tout en ayant du sens. جمله د څو له بل سره سره په تړاو کې ترتیب شوو کلیمو ټولګه ده چې په غټ توري او یو ټکي محدوده شوې وي او د لیکدود قوانین یې نظر کې نیولي وي او مانا ولري. Ces phrases ne contiennent aucun verbe په دې جملو کې هېڅ فعل نده شامل 1. Très bien. ډېر ښه 2. Ne pas fumer. سګرټ مه څکوئ 3. Conten...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

L’accord du verbe – د فعل توافق

ټولې لیکنې

Objectif موخه • d’accorder correctement le verbe avec son sujet. په سمه توګه فعل ته له فاعل سره توافق ورکول Le verbe s’accorde en nombre (singulier - pluriel) et en personne (1re, 2e 3e) avec son sujet, groupe nominal ou pronom personnel. فعل له تعداد سره توافق کوي (مفرد - جمع) او له کس سره توافق کوي (لمړی، دویم، درېم) له خپل فاعل سره, یا د نوملړ ډلې سره توافق کوي او یا له شخصي ضمیر سره توافق کوي. Le groupe nominal sujet نوملړ ډله فاعل Les enfants sont prêts à aller en vacances. د رخصتیانو په چکر تللو ته کوچنیان چمتو دي Qui est prêt à partir ? Les enfants (groupe sujet) = ils (3e ppl). څوک چمتو تللو ته چمتو دي؟ کوچنیان (فاعل ډله) = درېم جمع کس Lorsque le sujet est un groupe nominal, vous pouvez l...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

L’indicatif conditionnel passé – مشروط تېرمهال یا تېره زمانه

ټولې لیکنې

Le passé du conditionnel exprime, dans le passé, les mêmes valeurs que le présent du conditionnel مشروط تېر مهال د مشروط اوسمهال ارزښت په تېر وخت کې ښي. (یو ډول مشروط عمل په تېر وخت کې ښي) Dans ma jeunesse, si j’avais eu le temps, j’aurais visité l’Europe. په ځوانۍ کې، که ماوخت لرلای ما به اروپا ته سفر کړی وای L’action de visiter dépendait, dans le passé (= dans ma jeunesse), d’une condition (si j’avaiseu le temps) exprimée par le plus-que-parfait de l’indicatif. Mais rien ne s’est passé : je n’ai pas visité. د سفر یا زېارت کولو عمل له تېر مهال سره تړاو لره (= زما په ځوانۍ کې) له یو شرط سره (که چېرې مې وخت لرلای) چې په پرله پسې تېرمهال کې اظهار شوی خو هېڅ هم ندي شوي: ما سفر ونکړ La conjugaison au conditionnel passé په تېر مشروط مهال کې نحوه AIMER خوښول j'a...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

L’indcatif conditionnel présent – مشروط اوسمهال یا حال

ټولې لیکنې

Objectif موخه • de conjuguer et orthographier correctement les verbes à l’indicatif conditionnel présent ; په مشروط اوسمهال یا حال کې په سمه توګه د فعلونو نحوه کول او لیکل Le présent du conditionnel exprime une action, soit imaginaire, soit incertaine, soit éventuelle. مشروط حال یا اوسمهال یو خیالي عمل، یو نا څرګنده، یا امکان لرونکی عمل ښي. Il sert aussi à atténuer une affirmation (demande, suggestion…) یو تاکید هم کمزوری کوي (غوښتنه...) Si j’avais un beau bulletin, je serais 1er de classe. که ما د ښوونځي د مهال وېش پاڼه لرلای زه به کلاس کې لمړی وای. Cette action est imaginaire, il n’est pas premier de classe. دا عمل خیالي ده هغه د ټولګي لمړی کس نده. Tu aurais rendez-vous ce soir avec Pierre ? ایا نن ماښام ته له پییر سره د ملاقات وخت لرې؟ Cette action est plus ou m...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Se présenter par écrit – په لیکنه کې خپل ځان معرفي کوونه

ټولې لیکنې

Objectifs موخې • de vous présenter par écrit en décrivant les éléments les plus significatifs de votre personnalité et de votre physique ; چې تاسې د خپل فزیک او خپل شخصیت د پام وړ عناصر د تشریح له لارې په لیکنه کې معرفي کړئ؛ • d’utiliser des procédés grammaticaux pour vous décrire. د خپل ځان د تشریح لپاره د ګرامري پروسې کارونه Lecture et analyse de quelques textes د ځینې متنونو لوستل او څېړنه Je m’appelle Louis Dooms, né sous le signe du taureau, j’aurai 17 ans le 1er mai 2009. زما نوم لویي دوم ده، د زېږون نښان مې غوایی، د مې میاشت په لمړۍ نېټه اوولس کلن کېږم. Mon lieu d’habitation, Fontaine l’évêque, est un joli village connu pour son château médiéval. زما د اوسېدو ځای فونتین لېوېک، یوښکلی کلی ده چې د منځنۍ پېړۍ د ماڼۍ له وجې نامتو یا پېژندل شوی ده. Toutes mes études, je les a...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Dermestid beetle – دېرمېستاید ګونګټې

ټولې لیکنې

د کورنۍ نوم یې دېرمېستیدای (family Dermestidae) ده، تقریبا ۷۰۰۰ ډولونه لري، د ډلې نوم یې کولیوپتېرا (Coleoptera) ده. یو وخت په کورونو کې د حیواناتو لپاره افت وو ځکه چې لاروای بچیان یې د حیواناتو په وړۍ، بڼکو، پوستکي ځان تغذیه کوي. غټ یې معمولا تور یا نصواري رنګ لري، بدن یې یا په وېښتو پوښل شوی وي یا یو ډول پوښ یا قاب لري. د جوړښت شکل یې له یو بل سره توپیر لري او له هګۍ ته ورته بیضوي شکل تر اوږدو پورې شته. د بدن د اوږدوالي کچه یې له ۱ تر ۱۲ ملي متره پورې پیدا کیږي. د دې ګونګټو په لاروای بچیانو کې چونجي ته ورته لاروای په وېښتو پوښل شوی وي. یو ډول یې د خوړو د زېرمې ګونګټې (larder beetle) دي چې علمي نوم یې دېرمېستېس لارداریوس (Dermestes lardarius) ده. لاروا بچیان یې وچې غوښې او پنېر خوري. د دې ډول غټې ګونګټې هګۍ ته ورته بدن لري، تور یا نصواري رنګ لري او په د رنګ کې زېړې پټۍ یا کرښ...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Charles De Geer – چارلز دو ګیر

ټولې لیکنې

د فېبرورۍ په ۱۰ نېټه، کال ۱۷۲۰، د سوېډن په فینسپنګ کې زېږدېدلی او دمارچه په ۸ نېټه، کال ۱۷۷۸، د سوېډن په لوفستا کې مړ شوی. د سوېډن حشره پېژندونکی (entomologist) وو. د سوېډن په یوه اریستوکرات کورنۍ کې زېږېدلی وو دا کورنۍ په اصل کې د برابانټ (Brabant) چې اوسمهال عصري بلجیم ده وه. خپله ډې ګیر په هالنډ کې غټ شوی خو په کال ۱۷۳۹ کې سوېډن ته ولاړل. د تګ لامل یې وراثت او شتمنۍ وه تر څو یې د پلرونو له مرګه وروسته تر لاسه کړي. په ۱۹ کلنۍ کې د ساینس اکاډمي ته ولاړ. تر ډې ګیر مخکې د سوېډن په کچه لمړی ساینس پوه کارولوس لینا اوس (Carolus Linnaeus) وو خو ډې ګیر له هغه وروسته ځان د ۱۸ پېړۍ د سوېډن لمړی ساینس پوه ثابت کړ. وروسته یې د حشرو د طبقه بندۍ لپاره مایکروسکوپ کارونه پېل کړه او طبقه بندي یې د خولې د برخو او وزرو له مخې پېل کړه....

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Darkling beetle – د شپې لخوا فعاله لنډ وزرې یا بې وزرو ګونګټه

ټولې لیکنې

د کورنۍ نوم یې تېنېبریونیدای (family Tenebrionidae) ده. تقریبا د ګونګټو ۲۰۰۰۰ ډولونه دي. د ډلې نوم یې کولیوپتېرا (Coleoptera) ده او نوم یې ځکه (په تیاره کې) پرې اېښودل شوی چې د شپې لخوا فعالې وي. لنډې دي او تور تېز رنګ لري خو په ځینو کې بیا روښانه نښانونه هم لیدل کیږي. په ټولو لویو وچو کې شته خو په وچ ګرم اقلیم کې ډېرې عامې دي. ډېر ډولونه یې په تجزیه کېدونکو وچو شنو ځان تغذیه کوي، ځینې د حیواناتو نسجونه خوري، ځینې په لرګي کې غارونه باسي، ځینې د نورو حیواناتو لاروای بچیان خوري او ځینې د مېږیانو په ځاله کې ژوند کوي. په دې کورنۍ کې غټې ګونګټې په کچه او د شکل په جوړښت کې خورا زېات توپیر لري او له ۲ تر ۳۵ ملي متره پورې اوږدې پیدا کیږي. بدن یې له غټ څورب نیولې تر استوانه اي شکله پورې شته. مګر لاروای بچیان یې تر ۲۵ ملي متره پورې اوږده وي او د چونجي شکل لري. ...

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Damselfly – ډمسفلای – بمبیرک

ټولې لیکنې

د زیګوپتېرا فرعي ډله (suborder Zygoptera) ده، ښکارکوونکې (predatory) حشرې دي. د ډلې نوم یې اودوناتا (Odonata) ده. د تازه کمو ژورو اوبو سره نږدې ژوند کوي. له ۱۸ ملي متره تر ۱۹ سانتي متره پورې اوږده پیدا کیږي. څلور وزرونه لري او د وزرونو کچه یې سره مساوي ده. وړو لاروا بچیانو ته یې (nymphs or naiads) نومونه اخلي. د الوتنې پر مهال په نورو وړه حشرو برید کوي.

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Damsel bug – پېغله بګ حشره

ټولې لیکنې

د کورنۍ نوم یې نابیدای (family Nabidae) ده او په انګریزۍ کې ورته (nabid bug) نوم هم اخلي. ټولې هغه ښکاري (predacious) حشرې دي چې په هېتېروپتېرا (Heteroptera) ډله کې شاملې دي. دا حشرې په افید، کاتېرپیلار او د حشرو په هګیو ځان تغذیه کوي. دوه ډولونه لري یو یې ۸ ملي متره اوږده ده او زېړ ته ورته نصواري رنګ لري او بشپړ شوي وزرونه لري. دوېم ډول یې تور ځلېدونکی رنګ لري او وزرونه یې ډېر لنډ وي، بدن یې هم غټ وي. په دې کورنۍ کې نبیس (Nabis) ډول د کورنۍ تر ټولو غټه حشره ده او تقریبا ۳۰۰ ډولونه لري....

Dec132017 by Zakria RahimiNo Comments

Cutworm – کټ وارم (دپتنګ کاتېرپیلار)

ټولې لیکنې

د کورنۍ نوم یې نوکتو ایدای (family Noctuidae) ده. ریښتینی چونجی نده بلکې د تمباکو د بوټو لپاره افت ګڼل کیږي. ځینې ډولونه یې د شپې لخوا په نورو بوټو لکه د رومیانو، شنو وښو، جوارو برید کوي. ځینې ډولونه یې د ځمکې لاندې ژوند کوي او د بوټي ریښې خوري.