ټولې لیکنې

تریتون فکري وده لمړۍ برخه فکري وده دوېمه برخه

په انګریزۍ کې ورته (Atrial fibrillation) نوم اخلي. ډېری وخت د زړه ډېر تېز او بې نظمه ضربان وي. د زړه بې نظمه ضربان ته اېرېتمیا (arrhythmia) وایي. د زړه تېز بې نظمه ضربان په زړه کې د وینې د ټینګېدو لامل کېدای شي. د سکتې او د زړه د حملې او د زړه د نورو ناروغیو خطر هم زیاتولی شي. د زړه پورته جوفونو ته (atria) نوم اخلي او په دې بې نظمي کې درزا یا ضربان بې نظمه او تېز وي، همداسې یې درزا د زړه له لاندې جوفونو سره په همغږږۍ کې نه وي. لاندې جوفونو ته یې (ventricles) نوم اخلي. په ډېرو خلکو کې د زړه تېز بې نظمه ضربان علایم نه لري خو په ځینې خلکو کې بیا د زړه تېز ضربان څرګند وي او سر یې چکر کوي. د تېز بې نظمه ضربان دوره تګ او بېرته را تګ کوي او یا دوامداره وي. که چېرې بې درملنې پاتې شي نو د سکتې لامل کېدای شي. په درملنه کې یې د زړه د ضربان هغه سګنالونه بلاک کیږي کوم چې یاد حالت رامنځته کوي. په دې ډ...

د میرګیانو حملې ته په انګریزي کې (seizure) وایي او خپله د میرګیانو تکلیف ته (Epilepsy) نوم اخلي. د میرګیانو حمله په مغز کې غیرې نورمال الیکتریکي فعالیت. د مغز په مخکینۍ برخه کې د ټنډې شاته پیل کیږي او په انګرېزۍ کې د میرګیو دې ډول حملې ته (frontal lobe seizure) نومونه اخلي. د میرګیو حمله تر ۳۰ ثانیو پورې مغز کې ادامه لري او ممکن د خوب حالت کې هم رامنځته شي. د مېرګیانو حمله ممکن ساده او یا پېچلې وي. ساده حمله کې ناروغ په هوښ کې وي او له خپل چاپېریال څخه خبر وي او که چېرې پېچلې وي نو اغیزمن کس بې هوښه کیږي او له خپل چاپېریال نا خبره وي. څه د میرګیانو د حملې لامل کیږي ؟ - په خپله اېپي لېپسي یا میرګي (د میرګیانو د حملې لامل کیږي) - په کورنۍ کې د میرګیانو تکلیف لرل - د تبې له امله د میرګیانو حمله (febrile seizures) - د ضربې له امله په مغز کې ټپ، په مغز کې تومور - په مغز کې عفونیت لکه مننج...

د تیانو سرطان هغه وخت پیل کیږي کله چې په تي کې حجرې له کنټرول وتلې وده پیل کړي. دا حجرې معمولا یو تومور جوړوي کوم چې اېکس رې کې لیدل کیږي او یا هم د محسوس کېدو یا تشخیص وړ د نوې پیدا شوې غوټې په څېر را څرګندیږي. د تیانو سرطان تقریبا ټول په ښځو او انجونو کې وي خو په هلکانو او سړیانو کې هم رامنځته کېدای شي. د تیانو سرطان د تیانو په کومه برخه کې پیل کیږي ؟ د تیانو سرطان د تیانو په مختلفو برخو کې رامنځته کېدای شي خو ډېر وخت د تي په هغه تونل کې پیدا کیږي کوم چې د تیانو سر ته د شیدو انتقال کوي. په انګرېزۍ کې دې ډول ته (ductal cancers) نوم اخلي. ځینې د تیانو په هغو مرغړیو کې پیدا کیږي کوم چې ښځو کې شیدې تولیدوي. دې ډول ته انګرېزۍ کې (lobular cancers) نوم اخلي. د سرطان ځینې ډولونه د تیانو په نورو نسجونو کې هم پیدا کیږي او د (sarcomas and lymphomas) په نومونو یادیږي کوم چې د تیانو ریښتینی سرطان...

د چرسو تیل یا cannabidiol (CBD) یو فعال ترکیب دی کوم چې په (Cannabis sativa) بوټي کې پیدا کیږي، لکه د همدې بوټي د نورو ترکیبونو په څېر د بېلګې په توګه لکه د tetrahydrocannabinol (THC) په څېر په زهن اغیز نه لري او انسان نه نشه کوي. په یادو تیلو کې ځینې د درملنې کیفیتونه شته دي او له ډېره وخته له اوږدمهاله درد ارامولو نیولې تر تشویش او د سرطان د علایمو تر ارامولو لپاره کاریږي. تر اوسه یې په اړه کافي څېړنې نه دي شوي خو د لویانو لپاره کوم ځانګړی زیان نه لري او کومو کسانو چې د کولمو د پړسوب ناروغي لرله له کارولو پس پکې علایم ارام شوي وو او د ژوند لپاره فعالیت کې یې ښه والی راغلی وو. نورو ډېرو کلنیکي څېړنو ته اړتیا شته تر څو په دې پوه شو چې یاد ترکیب د کولمې د پړسوب د ناروغي د علایمو په اغیزمنه توګه درملنه کولای شي او که نه. تر څېړنو او تصدیق مخکې باید په ورته وخت کې د کولمې د پړسوب د نارو...

د درملنې نوملړ یې د وخت له تېرېدو سره اوږدیږي او اوسمهال تر ډېره بیولوجیکي درملو ته ورته درمل یې د علایمو د کنټرول لپاره کاریږي. که چېرې غټه کولمه کې د پړسوب او ټپ لامل مالوم شي نو ممکن اغیزمنه درملنه کې یې مرسته هم وکړي. په ۲۰۲۰ کې یوه څېړنه خپره شوه، یادې څېړنې موندلې وه چې د ګېډې مکروبونه د کولمو په پړسوب کې ونډه اخلي. که چېرې یې درمل په اغیزمنه توګه مخنیوی ونه کړي نو بله حل لار یې عملیات دی. په عملیات کې ټوله غټه کولمه پرې کیږي او د وړې کولمې پای کې غایطه مواد د ګېډې لور ته بهر وځي. تقریبا نیمایي هغو کسانو کې چې عملیات یې کړی وي د وړې کلمې پای کې پړسوب پیدا کیږي. د کومو کسانو چې له عملیات پس د وړې کولمې پای کې پړسوب پیدا شوی وو د دوي د هاضمې په کانال کې دوېم یا فرعي د صفرا تېزاب نه وو؛ همداسې د باکتریا (Ruminococcaceae) ډول پکې کم وو. که چېرې تصدیق یې وشي نو داسې اضافي خواړه به چمتو ش...

په ۲۵ کلنۍ کې، په ما کې د غټې کولمې پړسوب او ټپ ناروغي تشخیص شوه. یاده ناروغي د کولمې د پړسوب د ناروغي یو ډول دی کوم چې په غټه کولمه کې د پړسوب او ټپ لامل کیږي. په دوامداره توګه د وینې بهیدنه یا بلغم او درد ورسره مل وي. له تشخیص سره زما په روغتیا کې او د مسلک په لاره کې په چټکۍ بدلون رامنځته شوو. د دې لپاره چې ژوند ممکن کړم ما پنځه داسې لارې چارې د پلي کېدو لپاره ولیکلې کومو چې ماسره په فزیکي او زهني روغتیا ساتنه کې مرسته کړې. ۱ - د کار مالک د روغتیا په اړه خبرول کله چې د انسان دنده هم نوې وي او له دندې تر لاسه کولو پس یې تشخیص شوې ناروغي هم نوې وي او هم داسې وي چې د انسان د فعالیتونو مخنیوی کوي نو د کار مالک ته یې ویل د ویرې احساس وي. د کولمې د پړسوب ناروغ معیوب ګڼل کیږي او ځینې هیوادونو کې ورته هماغه کاري سیستم مناسب شوی وي کوم چې روغتیا لرونکي خلک کاروي او له ناروغ سره د ناروغي ل...

د کرون د ناروغي لګښت له مختلفو فکتورونو سره تړاو لري خو څېړنو یې د کلني لګښت اټکل تر ۳۰ زره ډالرو کړی دی. همداسې یې هر هیواد کې هم درملنه توپیر لري د بېلګې په توګه په متحده ایالتونو کې د درملنې د ترکیب لګښت ممکن تر ۵۷ زره ډالرو وي خو کاناډا کې بیا دا لګښت تر ۲۰ زره ډالرو وي همداسې انګلستان او فنلنډ کې ممکن تر دې هم کم وي. همداسې د هر کس لپاره د کرون د ناروغۍ لګښت توپیر لري، لګښت یې له مختلفو فکتورونو سره تړاو لري لکه درملنه، روغتون ته د بېړنیو مرستو لپاره تګ او د ناروغي عوارض. کله چې درملنه پیل شي نو دوېم کال کې یې لګښت ۲۳ زره ډالرو ته کمیږي. تقریبا ۲۰ کاله مخکې د کرون د ناروغي درملنه ډېره ارزانه وه او لامل یې د درملنې لپاره ډېر څه نه لرل وو. په لویدیځو هیوادونو کې ځینې ادارې او د بیمې سیستمونه د درملنې په ترلاسه کولو کې مرسته کوي. هیله چې افغانستان هم په ورته لارو چارو غور وکړي او م...

د غټې کولمې پړسوب او ټپ ممکن فزیکي او احساساتي علایم ولري او دواړه ډوله علایم ممکن د ناروغ په خوب خپل اغیز ولري. که چېرې علایم یې سخت وي او درد، د ګېډې نیول کېدنه او رفع حاجت کول ورسره مل وي نو ممکن ناروغ تر څلور ساعتو پورې هم خوب ونشي کړای. که چېرې ناروغ خپل خوب کې سمون رانولي نو له درملو کارولو سره سره یې علایم بېرته په چټکۍ را ګرځېدای شي. ۱ - په مختلف اړخ ویده کېدل په ځینې اړخونو څملاستل ممکن د ناروغ علایم سخت کړي، د علایمو بېرته راګرځېدل او سختېدل د کولمې له داسې اړخ سره تړاو لري کوم کې چې پړسوب زیات وي. که چېرې یو اړخ درد کوي اړینه ده چې اړخ بدل شي او د ملا په تخته څملي او وګوري چې درد ورسره ارامیږي او که نه. ۲ - خپلو درملو ته کتنه ځینې درمل لکه کورټي کوسټیرویډونه خوب تښتوي. که چېرې ناروغ فکر کوي چې خوب یې درمل تښتوي نو خپل ډاکټر سره دې ناروغ د درملو بدلولو، له درملو سره بل در...

د کرون د ناروغي علایم ناڅاپي وي او وړاندوینه یې نشي کېدلای او د ژوند لپاره د فعالیت مخنیوی کوي، په دې فعالیت کې کار هم شامل دی. علایم یې ممکن د اوږد مهال لپاره نشته وي خو ممکن ناڅاپه راپیدا شي او د نامالومې مودې لپاره ادامه ولري او له همدې امله ممکن ناروغ فکر وکړي چې دنده پر مخ نشي وړی. د کرون ناروغي باید د ناروغ د دندې مخنیوی ونکړي او همداسې د کار مالک هم تعصب ونکړي. په متحده ایالتونو کې د (Americans with Disabilities Act ADA) قانون له مخې د کرون ناروغ معیوب ګڼل کیږي. د همدې قانون له مخې له معیوبینو سره د تعصب مخنیوی کیږي. په داسې سوداګرۍ پلي کیږي چېرې چې تر ۱۵ کسانو پورې معاش پکې اخلي. په فزیکي او زهني توګه د معیوب ګڼل کېدو لپاره باید د اې ډي اې د قانون له تعریف سره مطابقت کې وي. دا قانون معیوب داسې تعریف کوي "په فزیکي یا زهني توازن کې نشتوالی کوم چې د یوه یا ډېرو فعالیتونو مخنیوی ...

د هاضمې په کانال کې پیدا کېدونکې اوږدمهاله ناروغي ده، د هامې د کانال په استر کې پړسوب پیدا کوي، هاضمه کې ستونزه پیدا کوي، د خوړو په جذب کې ستونزه پیدا کوي، په کولمو کې د غایطه موادو خوځښت غیرې نورمال کوي. د اوسمهال لپاره کومه درملنه نه لري او په درملو یې یوازې علایم ارام ساتل کیږي او د بېرته راګرځېدو مخنیوی یې کیږي. د علایمو د کنټرول لپاره له دودیزو درملو پرته اضافي درملنه هم شته. ۱ - ویټامینونه د کرون ناروغي مو د خوړو په جذب اغیز کوي او کوم ویټامینونه چې له خوړو نه وي جذب شوي د خولې او یا تذریق له لارې یې ترلاسه کول اړین وي تر څو بدن کې د ویټامینونو او منرالونو مخنیوی پرې وشي. د کرون په ناروغۍ کې د هاضمې د کانال پړسوب ټپي کېدلای شي او وینه ضایع کېدلای شي او دا چاره انسان کې د وینې د کمي لامل کیږي. د تذریق یا خولې له لارې د وسپنې اخیستل مو د وینې د کمي مخنیوی کوي. د کرون ناروغ با...

د کولمې د پړسوب ناروغي ده. په دې ډول کسانو کې ایمني سیستم بې کچې زیات فعال وي او په غټې کولمې یې برید کوي. د پړسوب علایم یې د ګېډې نیول کېدنه، نس ناستی او ستړیا وي. درملنه نه لري خو درمل یې علایم ارام ساتلی شي او د بېرته راګرځېدو مخنیوی یې کولای شي. ځینې درمل یې کولمه کې پړسوب اراموي او نور یې بیا د نس ناستي او درد په څېر علایم ښه کوي. کوم درمل چې ډاکټر نسخه کوي بېلګې یې لاندې وګورئ - د نس ناستي ښه کوونکي درمل : لوپېرامیډ (ایموډیم) - د درد ارامونکي درمل : اسېټامینوفېن (ټیلینول)، د اسپېرین په شمول غیرې سټېرویډي د پړسوب ضد درمل، ای بروفېن (اډوېل، موټرین)، ناپروکسین - امینوسیلېسېلېټونه : سولفاسالازین، بالسالازایډ، مېسالامین، اولسالازین - کورټي کوسټېرویډونه : پرېډنیزون، پرېډنیزولون، مېتل پرېډنیزولون، بیوډسونایډ - د ایمني سیستم تعدیل کوونکي درمل : ازاتایوپرین، سایکلوسپورین، ټاکرولیموس، ۶...

په انګریزۍ کې ورته (Hypotension) وایي. ټیټ فشار داسې فشار ته وایي کوم چې له نورمال کم وي. ټیټ فشار ممکن جدي نه وي، ممکن جدي وي او یا ممکن د ژوند ګواښونکی وي. د ټیټ فشار عام علایم څه دي ؟ لنډمهاله : په انګرېزۍ کې ورته (acute) وایي، ناڅاپه د فشار کمېدنه وي کوم چې ممکن د ژوند ګواښونکی حالت وي اوږد مهاله : تل یا ډېری وخت ټیټ فشار ته په طب کې (Constitutional) کلیمه کاریږي، په عامه ژبه کې د یادې انګریزي کلیمې مانا توپیر لري. په دې حالت کې فشار تل یا ډېری وخت ټیټ وي او روغتیایي لاملونه یې نه وي مالوم. - له درېدو سره د فشار ټیټېدل : په انګریزۍ کې ورته دوه اصطلاح ګانې (Orthostatic or postural hypotension) کاریږي، دې حالت کې چې کله یو کس له ملاستې یا ناستې ودریږي فشار یې ټیټیږي. - له خوړو پس فشار ټیټېدل : په انګرېزۍ کې ورته (Postprandial) نوم اخلي او په دې حالت کې کله چې یو کس خواړه وخوري نو ...

یو روغتیایي حالت دی او له امله یې انسان خپله حافظه له لاسه ورکوي، د خپل فکر کنټرول نشي کولای او قضاوت نشي کولای. الزایمر ناروغي د ډیمنشیا د رامنځته کېدو تر ټولو لوی لامل دی. نور هغه لاملونه کوم چې ډیمنشیا پیدا کوي په مغز کې د وینې بهېدنه ده، د عصابو د ریښې زیان لیدنه ده. د عقل د زوال مخنیوی او درملنه امکان نه لري خو علایم یې په درملو ارام ساتل کېدای شي. څه د ډېمنشیا لامل کیږي ؟ - په کورنۍ کې د ډېمنشیا مخینه لرل - ناروغۍ لکه د وینې لوړ فشار او شکر - زهري توکي لکه سګرټ او د سګرټ لوګی - کم فزیکي فعالیت او سپورت نه کول - ویرسونه او باکتریا کوم چې د اېچ ای وي او سیفیلیس په څېر ناروغۍ پیدا کوي د ډمنشیا علایم که چېرې سر ضربه وخوري نو ډېر ژر څو میاشتو کې ډمنشیا وده کولای شي خو که چېرې دالزایمر له امله وي نو ممکن وده یې ورو او کلونه موده واخلي. حافظه او نورې زهني وړتیاوې پکې په دوامداره...

ډېپرېشن د مزاج بې نظمي ده، په دې بې نظمي کې انسان د خپګان او ناهیلۍ احساس کوي او دا احساس یې نه تلونکی، دوامداره وي. ډېپرېشن کې ممکن تاسې له هغه څه سره بې علاقې شئ چې مخکې مو له کولو خوند اخیسته. ډېپرېشن مو ممکن د نورمال ژوند پر مخ وړلو او د ورځني فعالیت مخنیوی وکړي. څه ډېپرېشن پیدا کوي ؟ زهن کې کیمیاوي توکي وي، دا کیمیاوي توکي ستاسې په مزاج خپل اغیز لري، کله چې بدلون پکې رامنځته شي نو ډېپرېشن رامنځته کولای شي. که چېرې تاسې کې لاندې یاد شوي موجود وي نو د ډېپرېشن د ودې امکان مو زیات وي : - داسې پېښې چې تاسې کې د اوږدمهاله سټرس لامل کیږي لکه د نږدې کس مړینه، دندې یا عاید له لاسه ورکول، د مېرمن او مېړه ترمنځ شخړې او جلا کېدنه - په کورنۍ کې د ډېپرېشن مخینه لرل - اوږدمهاله جدي ناروغي لرل لکه شکر، د زړه ناروغۍ، سرطان - د مخدره موادو یا نورو نشه اي توکو کارول د ډېپرېشن علایم - په اشتی...

شېزوفرېنیا یا شېزوفرېني، په انګرېزۍ کې یې تلفظ سکیتسو فرېنیا او یا سکیتسوفرینیا (skit · suh ·free · nee · uh) کیږي، املا یې انګریزي کې (schizophrenia) لیکل کیږي. شېزوفرېنیا اوږد مهاله زهني بې نظمي ده، په احساساتو، فکر او چلند اغیز کوي. څه په شېزوفرېنیا د اخته کېدو خطر زیاتوي ؟ تر اوسه په دقیقه توګه نه ده مالومه شوې چې څه د شېزوفرېنیا لامل کیږي، ځینې یې په دې اند دي چې مغز کې د کیمیاوي توکو د توازن د نشتوالي له امله رامنځته کیږي. لاندې فکتورونه یې د ودې خطر ګڼل کیږي : - په کورنۍ کې د شېزوفرېنیا مخینه لرل - د نر جنسیت لرل، له ۳۰ کالو کم عمر لرل - له زېږېدو مخکې د مور په ګېډه کې ځینې کیمیاوي توکو ته څرګندېدل کوم چې ستاسې د مغز جوړښت کې ونډه اخلي - په ځوانې کې داسې درمل کارول کوم چې زهن کې بدلون رامنځته کوي د شېزوفرېنیا علایم څه دي ؟ سټرس، بې خوبي، د مخدره موادو کارونه، د الکولو څکل...

تجروبوي تولیدونکی ریاکټر په اوسمهال کې نه کارېدونکی د څېړنو ریاکټر دی. د متحده ایالتونو په سارا کې جوړ شوی څېړنیز مرکز وو. د نړۍ تر ټولو لمړی ریاکټر دی. د ۱۹۵۱ کال د ډسمبر په ۲۰ نېټه د نړۍ لمړی د برېښنا تولیدونکی اټومي پلنټ شو. په پیل کې یې یوازې د څلور ۲۰۰ واټه ګروپونو لپاره بریښنا تولید کړه او وروسته یې د ټول تعمیر لپاره برېښنا تولیدوله. د تجربوي موخو لپاره کارېده او بلاخره په ۱۹۶۴ کې یې کارونه بنده شوه. اوسمهال یوازې میوزیم دی.

د متحده ایالتونو د انرژي د ډیپارټمنټ پراخې څېړنې او هڅې دي. د ماموریت موخه یې د څېړنو له لارې خوندي، دوامداره او اقتصادي د اټومي انرژي پراختیا ده. یاد پروګرام له (GNEP) پروژې سره ګډ شو او وروسته یې نوم (IFNEC) ته بدل شو.

جنرېک نوم یې ( aripiprazole) دی. د درملو کلاس : د پسیکوسیس ضد یا د پسیکوتیک ضد ابیلي فای د پسیکوسیس ضد یا پسکوټیک ضد درمل دي. په مغز کې د کیمیاوي توکو فعالیت کې بدلون رامنځته کوي. په لویانو او ماشومانو کې کوم چې تر دیارلس کالو پورې عمر لري د شېزوفرېنیا په شمول د پسیکوسیس درملنه کوي. په لویانو او تر لس کلنو پورې ماشومانو کې، د بي پولر۱ ډول کې، د مانیا د دورې لپاره یوازې او یا د مزاج له ثبات ساتونکو درملو سره کاریږي. په لویانو کې د ډېپرېشن ضد درملو سره د ډېپرېشن د درملنې لپاره کاریږي. شپږ کلنو ماشومانو کې د ټورېټ بې نظمۍ لپاره کاریږي، همداسې د اوټېسټیک بې نظمي علایم (نا ارامي، برید کوونکی چلند، په مزاج کې ناڅاپه بدلون او د ځان ټپي کوونه) پرې ارامیږي. د لاندې کسانو لپاره د ابیلي فای کارونه نه ده تصدیق شوې ابیلي فای د هغو کسانو لپاره نه دي تصدیق شوي کوم چې زیات عمر لري او پسیکوسیس پکې ...

په فرانسوي کې ورته "د اټومي تنظیم او ډاډ قانون" (Loi sur la sûreté et la réglementation nucléaires) نوم اخلي. د کاناډا د اټومي صنعت د خوندیتوب او تنظیم په اړه د کاناډا فدرالي قانون دی. تر دې مخکینی قانونی یې د اټومي انرژي د کنټرول قانون ۱۹۴۶ (Atomic Energy Control Act of 1946) وو. یاد قانون "د کاناډا د اټومي خوندیتوب کمیسون" Canadian Nuclear Safety Commission (CNSC) لپاره چمتو شوی وو، تر دې مخکینۍ اداره یې د اټومي انرژي د کنټرول شورا Atomic Energy Control Board (AECB) وه کومې چې خپل فعالیت د ۱۹۴۶ کال د قانون له مخې کوه.  ...