ټولې لیکنې

د ۱۹۷۰ کال د مې په ۲۲ نېټه زېږېدلی. د هسپانیا اشراف، اکاډمیک شخصیت، په فلسفه کې تخصص لرونکی او د مذهبونو مطالعه کوونکی دی. لس کاله یې د انتیک دورې د پای په مذهبونو کار کړی. په خپلو چارو کې یې فرقه اي پولو ته، د هویت ښودونکو ابزارو ته، د دلایلو ستراتیژي ته، د مذهبي مفهموم جوړونې، دوه رګه توب یا ترکیب او په سرچینه کې ابهام ته ځانګړې کتنه، له پردیو یا له خپل ځانه توپیر لرونکو ویره کوم چې اوس هم په مذهبیانو کې موجود دي کتنه کړې. د کارلوس اندرېس څېړنې د درې متقاطع محورونو پر بنسټ شوي : د فلسفه، د خلکو پېژندنه یا انتروپولوجي او مذهب مطالعه....

په کال ۱۹۷۱ کې زېږېدلی. په (Dartmouth College) کې استاد او د سیاسي چارو کار پوه دی. په ۲۰ پېړۍ کې د ټول وژنې په اړه یې د ( Final Solutions: Mass Killing and Genocide in the 20th Century) په نوم په ۲۰۰۴ کې کتاب خپور کړ. کتاب ته یې ډېرو اکادمیکو رسنیو بیا کتنه کړې. په خپل کتاب کې یې د واکمن د نظریاتو په پرتله د واکمن انګېزې ته کتنه کړې او انګېزه یې د واکمنانو لخوا د ټولوژنې عمده فکتور ګڼلی. والنتینو په دې اند دی چې سیستم کې رسیزم او پارانویا (paranoia) ځای لرل د واکمن باورونه جوړوي او د ټول وژنې توجیه کوي.   پارانویا (paranoia) د زهني تکلیف یو حالت دی په کوم کې چې انسان د بل ازارول، شکنجه کول او مړه کول یا هم سارایي محکمو کې وژل په خپل فکر کې منطقي کړنه ګڼي، بې وجې بې دلیله له نورو سره حسادت، کینه او بخالت لري، خپل ځان ته تر نورو زیات اهمیت ورکوونکی او ځان تر نورو لوړ ګڼي، پارانوی...

د زړه بې نظمي ده او په هغه نرخ باندې اغیز کوي په کوم کې چې زړه دربیږي یا د زړه ضربان ترسره کیږي. کوم څه چې د زړه ضربان هدایت کوي او تنظیموي فعالیت کې یې ستونزې رامنځته کېدو ته اېرېتمیا (arrhythmia) وایي.   اېرېتمیا په زړه کې د - تېز ضربان لامل کیږي (tachycardia) - په زړه کې د ورو ضربان لامل کیږي (bradycardia) - د ضربان له وخته مخکې د ډبېدو لامل کیږي (premature contraction) - د زړه په ضربان کې د نامظمې ډبیدا لامل کیږي (fibrillation)   په زړه کې د ضربان بدلون ممکن احساس شي او یا هم احساس نشي. ممکن انسان ته زیان اړونکی حالت نه وي خو ځینې وخت ستونزې پیدا کوونکی حالت هم دی. که چېرې بدن ته د وینې په رسولو کې مداخله وکړي نو مغز، سږو، زړه او نورو غړو ته زیان اړولی شي. که چېرې یې درملنه ونشي د انسان ژوند هم ګواښلی شي.   اېرېتمیا ته (dysrhythm...

په انګریزۍ کې (aroma) بوي ته وایي، معمولا ښه بوي او په طب کې (therapyدرملنې ته وایي. اروما تېراپي د اجزاو مشخصاتو ته په کتو او له اجزاو جوړ ترکیب اغیز ته په کتو له بوټو په جوړ شوي ترکیب درملنه او د روغتیا ساتنه ده. په انګریزۍ کې ورته (essential oil therapy) نوم هم اخلي. د فزیکي او زهني روغتیا دواړو لپاره کاریږي. اروما تېراپي هنر او ساینس دواړه ګڼل کیږي.   پخواني مصر، هند او چین بوي لرونکي بوټي په درملنه او مذهبي مراسمو کې کارول. د غوړو تقطیر په ۱۰ پېړۍ کې د پارس خلکو پیل کړ. په ۱۶ پېړۍ کې جرمنیانو د بوټو په اړه مالومات خپاره کړل او په ۱۹ پېړۍ کې فرانسویانو د بوټو په درملو د ناروغیو درملنه پیل کړه. په ۱۹ پېړۍ کې ډاکټرانو په کیمیاوي درملو درملنې ته مخه کړه خو په فرانسې او جرمني کې تر اوسه دود پاتې دی او ډیری ډاکټران تر اوسه د بوټو درمل نسخه کوي. د فرانسې عطر جوړونکی او کیمیا پوه (R...

د امریکا اروا پوهه او د پوهنتون مدیره تېره شوې. اوسمهال د ( Norfolk State University) پوهنتون اوومه ریسه ده. په (Iowa State University) پوهنتون کې یې خپله پي اېچ ډي کړې. له فراغت وروسته یې په (University of Maryland) پوهنتون کې ۲۵ کاله په مختلفو پوسټونو کار کړی چې په دې کې اروا پوهه، د اکاډمیکو چارو ریسه، د سپورتي مدیر همکاره، مالي مدیره شامل دي. کله چې په ۲۰۱۹ کې د (Norfolk State University) ریسه شوه نو د پوهنتون محصلینو او استادانو لپاره یې له لویو شرکتونو د مالي مرستې غوښتنه وکړه د پوهنتون په ټول تاریخ کې تر ټولو لویه مرسته (MacKenzie Scott) وکړه د مرستې مقدار ۴۰ میلیونه ډالر وو، په نوبت سره مایکروسافټ، نېټ فلېکس، اپل شرکت، ای بي اېم او د انرژي یو شرکت هم مرستې وکړې. د ۲۰۲۲ کال په مارچ کې له جو بایډن سره ځانګړې لنډمهاله دنده لرله....

په (Colorado State University) کې د اروا پوهنې استاد او د (Center for Meaning and Purpose) مدیر او بنسټګر دی. د چارو تمرکز یې " له مانا په ډک ژوند، په ژوند کې مانا او موخه " باندې دی. د اروایي معیارونو او طریقو په کارولو یې په ژوند کې مانا پوښتنلیک یا پوښتنپاڼه جوړه کړې. په ۲۰۰۵ کې یې له (University of Minnesota) پوهنتون څخه د شخصیت په اروا پوهنه کې او د مشاورې په ارواه پوهنه کې پي اېچ ډي تر لاسه کړې. د (Board of Directors for the International Positive Psychology Association) غړی دی او اوسمهال د اروا پوهنې لپاره په یوه بلاګ لیکلو کې هم ونډه لري. تر اوسه یې درې کتابونه لیکلي د کتابونو نومونه یې لاندې دي : Designing Positive Psychology: Taking Stock and Moving Forward د مثتبې اروا پوهنې طرحه کوونه : کلي ارزونه او مخکې تګ - په انګریزۍ (take stock) د یوه ځانګړي حالت، مخکې له ...

په نیوز لنډ کې زېږېدلی. په لیکنو کې ټولې چارې یې د ټیم د مشرانو او رهبرانو لپاره هر عمل ته په بریالي او چټک عمل العمل متمرکزې دي. تر ۲۰ زیاتو پروژو باندې یې کار کړی په دې کې د بيجینګ ۲۰۰۸ اولیمپیک لپاره د (Coca-Cola's Olympics Project) پروژه هم شامله ده. اروا پوه، ژبپوه او استاد دی. په خپل ځان یې چینایي نوم (龙飞虎) هم ایښی، د چینایي نوم مانا یې ښامار پړانګ ده. د کنګ فو زده کړه یې په انګلیسي جوړه کړه او نوم (Kung fu English learning system) پرې کېښود. په ۱۹۸۰ کې له (University of Canterbury) فارغ شوی. وروسته یې په هارډورډ پوهنتون کې خپله پي اېچ ډي پیل کړه او د چین په اړه یې موندنو ته مخه کړه. په ۱۹۸۴ کې هانګ کانګ ته ولاړ، په ورته وخت کې یې د (少林寺民间故事) کتاب ژباړه پیل کړه مانا یې " د شاولېن مذهبي ماڼۍ کیسې " ده. د چینایي ژبې له کانتوني لهجې زده کولو وروسته یې د درېم غوږ (The Third Ear) په نامه ...

د اپنډکس پړسېدنه یو روغتیایي حالت دی په انګریزۍ کې دې حالت ته (appendicitis) وایي. پړسوب یې ممکن د بندېدنې له امله وي، پړسوب یې ممکن لنډمهاله یا اوږد مهاله وي. په متحده ایالتونو کې د ګېډې تر ټولو لوی لامل دی او پایله یې عملیات کېدنه وي. په ۱۰۰ کې تر ۹ پورې امریکایان یې د ژوند په اوږد کې تجربه کوي.   اپنډکس کوچنۍ کیسه یا کڅوړه ده او له کلمو سره نښتی وي. د ګېډې په لاندې ښي اړخ کې وي. کله چې اپنډکس بند یا بلاک شي نو داخل کې یې باکتریا تکثیر کولای شي، دا چاره یې د عفوني کېدنې او پړسوب لامل کیږي او ګېډه کې له درد سره مل فشار پیدا کوي. اپنډکس د وینې جریان هم بندولای شي. که چېرې د پړسېدلي اپنډکس درملنه ونشي نو د اپنډکس د چاودېدو لامل کیږي او ستاسې بطن کې یې باکتریا خپرېدی شي کوم چې جدي او ځینې وخت د مړینې لامل کېدونکی حالت دی.   لنډ مهاله د اپنډکس پړسېدنه د اپنډکس نا څ...

یو عام روغتیایي حالت دی کوم چې د هاضمې په سیستم اغیز کوي. علایم یې د ګېډې نیول کېدنه، په ګاز یا مایع د ګېډې پړسېدنه، نس ناستی یا اسهال او کله نا کله قبضیت دی. له وخت سره خپله ښه کیږي او بېرته خپله پیل کیږي، هر ځل بېرته پیل یې ممکن څو ورځې، څو اوونۍ یا هم څو میاشتې دوام وکړي. معمولا د تل لپاره پاتې کېدونکې ستونزه ده او ځینو خلکو ته له دې حالت سره ژوند کول ډېر ستونزمن کیږي او د ژوند په هر اړخ یې اغیز لري. تر اوسه هېڅ درملنه نلري خو ځینې درمل او خواړه یې د علایمو په کنټرول کې مرسته کوي. تر اوسه یې لامل نه دی مالوم خو د هاضمې په کانال کې د خوړو له ورو یا تېز تګ سره تړاو ورکړل شوی او په دې چارې سره د هاضمې سیستم کې بې کچې حساس عصاب د خوړو په تېز یا ورو تګ سټرس کیږي. بل لامل یې ممکن د دې حالت له کورنۍ مخینې سره تړاو ولري. علایم – د ګېډې نیول کېدنه – کله چې یو کس خواړه وخوري د ګېډ...

انتیبیوتیک داسې درمل دي چې له باکتریا پیدا شوي عفونیت سره جګړه کوي. په انګریزۍ کې ورته (antibacterial) نوم هم اخلي. د باکتریا په وژلو او د ودې په مخنیوي باندې د عفوني شوې برخې درملنه کوي. په لمړي ځل باندې انتیبیوتیک په ۱۹۳۶ کې کارېدلي. له انتیبیوتیک مخکې په متحده ایالتونو کې له هرو ۱۰۰ مړه کېدونکو کسانو ۳۰ کسان له هغو ناروغیو مړه کېدل د کومو چې اوسمهال درملنه په انتیبیوتیک کیږي. اوس وخت کې هم انتیبیوتیک د هغو جدي عفوني کوونکو ناروغیو درملنه کوي چې د انسان ژوند ګواښلی شي او د کمزوري عفونیت مخنیوی کوي تر څو په جدي او ژوند ګواښونکې ناروغۍ بدل نشي.   انتیبیوتیک مختلف کلاسونه لري او ځینې ډولونه یې د ځانګړي باکتریایي عفونیت لپاره ښه کار کوي. انتیبیوتیک په مختلفو شکلونو کې موجود وي لکه ګولی، کپسول، مایع، کریم، غوړ یا تیلو شکل کې. ډېری انتیبیوتیک یوازې د ډاکټر په نسخه له درملتون څخه ت...

په انګریزۍ کې حساسیت ته (allergy) وایي او کومو توکو سره چې تاسې حساس یاستی یا د حساسیت لامل کیږي (allergen) ورته وایي. حساسیت د بدن د ایمني یا دفاعي سیستم هغو بهرنیو توکو ته غبرګون دی کوم چې معمولا زیان اړونکي نه دي. بهرني توک ممکن خواړه وي، ممکن د ګلانو ګرده وي ممکن د ژو په بدن کې خشکي سره حساسیت وي.   ستاسې د بدن د ایمني یادفاعي سیستم دنده دا ده چې له بیماري پیدا کوونکو توکو سره جګړه وکړي او له منځه یې یوسي. کله چې ایمني سیستم فکر وکړي چې کوم څه ستاسې بدن له خطر سر مخ کوي برید پرې کوي. د حساسیت علایم د حساسیت له پیدا کوونکي عامل سره تړاو لري. علایم یې ممکن پرېنجېدل وي، ممکن په خوله پوزه یا کومه بله برخه کې پړسوب وي.   د هر انسان ایمني سیستم له چاپیریال سره ځان تطابق کې کوي د بېلګې په توګه که تاسې د ژو د بدن خشکي یا د ګلانو ګرده تنفس کړی ایمني سیستم یې پېژني چې بدن ت...

د زهني روغتیا یو حالت دی. په انسان کې غیرې عادي د بې کچې زیات فعالیت او تر کړنو مخکې د فکر د نشتوالي لامل کیږي. په دې روغتیایي حالت اخته کسان ډیری وخت په یوه کار تمرکز نشي کولای، په یوه ځای د ډېر وخت لپاره نشي کیناستلی. په دې ډول کسانو کې د انرژي بدلون او د پام نشتوالی د نورو په پرتله ډېر ژر رامنځته کیږي. دا روغتیايي حالت یې په زده کړو، کار، ټولنیز او کورني ژوند لوی اغیز لري. دواړه کوچنیان او لویان، نر او ښځه پرې اخته کیدای شي. دا ډول خلک په زوره مه اړ کوئ تر څو تمرکز ولري او یا هم ستاسې د تمې مطابق چارې پر مخ یوسي که نه نو روغتیا به یې نوره هم وځپل شي او تاسې به هم د هېڅ لپاره ستړي شی برعکس زغم ولرئ او داسې یې ومنئ لکه څرنګه چې دي. نښې او علایم ډېر علایم لرلای شي خو یو څو عام یې په لاندې توګه دي : - په چارو تمرکز کولو کې ستونزه - د چارې پای ته رسونه هېرول ...

په پوستکي کې واړه سوریان موجود وي، دې سوریانو ته په انګریزۍ کې (pores) نوم اخلي، باکتریا، دوړې، د پوستکي مړې شوې حجرې او غوړ کولای شي دا سوریان بند کړي، کله چې د پوستکي سوریان بند شي د وړې سپینکۍ دانې پیدا کېدو لامل ګرځي، سپینکۍ دانې ته په انګریزۍ کې (pimple, zit or blemish) نومونه اخلي. که چېرې ستاسې په بدن کې هر وخت سپینکۍ دانې پیدا شي مانا داده چې تاسې د ځوانۍ د دانو ستونزه پیدا کړې.   د ټولې نړۍ په نفوس کې تقریبا ۹.۴ % خلک د ځوانۍ دانې لري او یا یې تجربه کړي. په متحده ایالتونو کې د ځوانۍ دانې یا ځوانکۍ د پوستکي تر ټولو عام روغتیایي حالت ګڼل کیږي. ځوانکۍ یا د ځوانۍ دانې د بدن روغتیا ته کوم جدي زیان نه اړوي خو که چېرې ډېرې وي د وخت له تېرېدو سره د درد او پوستکي کې د ټپ لامل کیدای شي.   ځوانکۍ انسان کې نا ارامه احساس پیدا کولای شي، په مخ او د بدن په نورو څرګندو برخو ...

د ګیډې د درد لاملونه ډېر زیات دي، له باد نیولې تر جدي ناروغیو پورې لکه اپنډکس او د کرون ناروغي. تشخیص یې د درد له کچې او د درد له ځایه کیږي. د ګیډې درد د سینې او خاصره لګن ترمنځ رامنځته کیږي. د ګیډې درد ممکن د عضلاتو شاخک ته ورته درد وي، پڅ یا نا ښکاره درد وي، متناوب درد یا پر له پسې وقفې پېښېدونکی درد او یا تېره درد وي. د ګېډې درد ته انګریزۍ کې دوه اصطلاح ګانې (abdominal pain or stomachache) کاریږي.   سیمه ایز درد د ګېډې په یوه برخه کې محدود وي. دا ډول درد هغه مهال پېښیږي کله چې د ګېډې په یوه ځانګړي غړي کې ستونزه وي. د سیمه ایز درد تر ټولو لوی لامل په معده کې ټپ وي.   د عضلو شاخک ته ورته درد ممکن له نس ناستي (اسهال)، قبضیت او یا د ګېډې په باد له پړسېدنې سره تړاو ولري. په ښځو کې دا ډول درد ممکن له مودې وړاندې زېږون، د مثل تولید سیستم په غړو کې روغتیایي ستونزې او میاشت...

په مغز کې واقع د سرو رګونو شبکه ده، لنډیز یې (PCA) دی. د (circle of Willis) لاندې برخه جوړوي. د مغز (occipital lobe) او د مغز وروسته برخې ته اکسیجن لرونکې وینه لیږدوي. ډېرې حیاتي څانګې لري. څانګې یې په درې کټګوریو کې وېشل شوي د هرې څانګې کټګوري ته یې (central, the choroidal, and the cortical branches) نومونه اخلي. په (posterior cerebral artery) کې د وینې لخته کېدنه رامنځته کیدای شي او له خپل ځان سره زیات شمېر علایم لرلای شي لکه د لید له لاسه ورکول، سر ګزېدل، د حافظې له لاسه ورکول او د ژبې اختلال. د سرو رګونو په دې شبکه کې (posterior and anterior communicating arteries, middle cerebral, anterior cerebral, internal carotid arteries) او ځینې نور رګونه هم شامل دي. جوړښت څانګې یې په دوه سیټونو (ganglionic and cortical) وېشل شوي - (cortical) مانا هر هغه څه چې د مغز د (cerebrum) ...

د تنې لاندې برخه ده. پاسه دیافراګم پردې له سینې جلا کړی، لاندې د خاصرې لګن باندې پای ته رسېدلی او وروسته یې د شمزی تیر او د پښتیود هډوکو وروستۍ برخه ده کوم چې د لګن خاصره له هډوکو سره څو انچه فاصله لري. یو څنګ او بل څنګ د بطن غړي هډوکو محفوظ کړي، مخې خوا ته یوازې نرم نسجونه دي کوم کې چې پوستکی، مختلف ډوله شحم، پراخې شوې عضلې، د شحم بله طبقه، پېریټونیم یا پریتون شامل دي.   کله چې خواړه معدې ته ولاړ شي نو د بطن غړي په خوځښت پېل کوي کوم چې بطن ته مختلف شکلونه ورکوي. په ماشومانو کې دا شکل ممکن د پام وړ بهر ته وتلی شکل وي. کوم غټ وګړي چې ښه روغتیا لري ممکن بطن یې له خوړو وروسته داخل ته ننوتی شکل ولري او عضلاتي طبقه وښي. په زړو خلکو کې بطن بهر او داخل کې شحم لري. په اومیندواره ښځو کې له ۱۲ اوونیو وروسته بطن غټیږي.   د بطن د جوف اساسي غړي د هاضمې غړي دي. لکه معده، کولمې ، ورس...

په انګرېزۍ کې ورته (Adductor obliquus hallucis) نوم هم اخلي. دوه سرې عضله ده، یو سر یې عرضي او بل یې مایل دی. له دواړو سرونو سره یې (lateral plantar nerve) عصب وصل دی. د نده یې دپښې د ګټې ګوتې قاتول او راغونډول دي. مایل سر یې په پښه کې له دوېم، درېم او څلورم میټاټارسل هډوکي (metatarsal) سره نښتی. افقي سر یې په دوېمه درېمه او څلورمه ګوته کې له میټاتارسوفالېنجیل لیګامنټ (metatarsophalangeal) سره نښتی. که چېرې یو کس ډېر په پښو ولاړ حالت کې پاتې شي یا هم داسې سپورت وکړي چې وزن یې په پښو وي نو په ګټه ګوتګ او یا هم د پښې زرغونې ته ورته منحي برخه کې درد ورسره پیدا کیږي. که چېرې پام ورته ونشي او دا ډول حالت ادامه پیدا کړي نو (Bunion) حالت پکې پیدا کیږي په دې حالت کې مفصل غټیږي او که چېرې ګټه ګوته قات کړل شي درد کوي، د پښې بې حسه کېدل دې حالت ته (Peripheral neuropathy) وایي او همداسې په ...

معمولا د نر جنسي ایپیزوډ داسې وي : – د جنسي اړیکي لپاره تحریک کېدنه که تصوري وي او که فزیکي دواړه په مغز کې پیل کیږي، له دې ځای څخه بدن د نر په جنسي اله کې عصابو ته سګنال لیږي په ځانګړې توګه د نر جنسي اله کې د پورته برخې عصابو ته. – دا سګنال د (corpora cavernosa) برخه کومه چې استوانه اي شکل لري په وینه ډکوي، دا بهیر د نر د جنسي الې د لکېدو لامل کیږي. – که چېرې جنسي تحریک ادامه پیدا کړي د نر جنسي اله نوره هم پراخیږي. – د نر د جنسي الې په بهرنۍ برخه کې عصاب بېرته مغز ته سګنال لیږي، دا سنګالونه چې مغز ته ورسیږي نو رګونه مناسب حالت ته بیایي، د بدن غړي او هورمونونه چمتو کوي. – کله چې نر د منیو تویولو حالت ته نږدې شي نو د (Cowper’s gland) په نامه مرغړي روښانه مایع پرېږدي تر څو یورېترا د منیو لپاره چمتو کړي. دا مایع هر هغه مضر عناصر وژني کوم چې له ادرارو په یورېترا کې پات...

په بدن کې ځیګر د فلټر کولو دنده لري بدن له زهري توکو خالي او صفرا تولیدوي. صفرا په هاضمه کې مرسته کوي، د شحمو په جذب کې او د هغو ویټامینونو په جذب کې کوم چې په شحمو کې حل کیږي لکه اې، ډي، اي او کې.   د صفرا کیسه (gallbladder) له ځیګر لاندې کوچنۍ کیسه ده، په ځان کې اضافي صفرا تر هغو ساتي تر څو چې وړو کلمو ته نه وي پمپ شوي.   معده (stomach) په خپل ځان کې خواړه ساتي او هاضمې ته یې چمتو کوي، په معده کې خواړه د هاضمې له جوس سره ګډیږي، مخکې تر دې چې خواړه وړو کلمو ته ولاړه شي د معدې عضلې یې میده کوي، په معده کې د هاضمې جوس هایډروکلوریک اسید (hydrochloric acid)، الیکټرولیټونه (electrolytes) او انزایمونه لکه (pepsin) دي.   لوز المعده (pancreas) یو مرغړی دی او انزایمونه ترشح کوي کوم چې د پروتینونو، کاربوهایډرېټونو او شحمو په هاضمه کې مرسته کوي. همداس اینسولین او ګلوک...