ټولې لیکنې

د چرګانو نسل دی. په دوه نورو نومونو (Pit Game and Australian Pit) هم یادیږي. نسل یې په لمړي ځل په استرالیا کې اخیستل شوی. نر یې تر ۲.۷ کیلو ګرامه او ښځه یې تر ۲ کیلو ګرامه پورې وزن کوي. کلکې بڼکې لري، واړه او د معیاري کچې دواړه ډولونه لري. نسل اخیستنه یې د انګلستان پوځیانو په استرالیا کې د ۱۹ پېړۍ په پیل کې کړې. د نسل اخیستنې موخه یې د چرګانو جنګول وو. نسل یې له (English Pit Fowl, Malay Game and Asil) چرګانو رامنځته شوی خو ځینې ادارو یې نسل کې د (Sumatra) چرګانو ونډه هم یاده کړې.

د چرګانو نسل دی، اصلي ځای یې استرالیا ده. د نسل اخیستو موخه یې هګۍ وې خو وروسته د غوښې لپاره هم ساتل کېدل. په ۱۹۲۰ لسیزه کې یې نړیوال شهرت خپل کړ او له همدې وخته په لویدیځه نړۍ کې تر ټولو نامتو نسل پاتې شوی. زیات په تور رنګ کې پیدا کیږي خو په نیله، سپین، سرو زرو ته ورته زېړ رنګ کې هم شته. نسل یې له درې ډوله چرګانو اخیستل شوی دوه ډوله (Orpington and Partington) له انګلستان او یو ډول (Rhode Island Red) له امریکا استرالیا ته انتقال شوي وو. له دې نسلونو سره د نسل ښه کېدنې لپاره (Minorca, White Leghorn and Langshan) نسلونه هم یو ځای شوي لاسته راوړل شوی نسل ته (Australian Black Orpingtons) نوم ورکړل شو لنډیز یې (Austral-orp) دی. په دې چرګانو کې واړه او د معیاري کچې دواړه شته دي. په یوه کال کې تقریبا تر ۲۵۰ پورې هګۍ کوي خو که چرګې یې ښې وساتل شي تر دې زیاتې هګۍ هم کولای شي....

برید کوونکی ډول د کومې ځانګړې سیمې ډول نه وي بلکې هر ځای خپور شوی وي. کله هم چې یوه سیمه کې خپور شي نو چاپېریال، د انسان اقتصاد او روغتیا ته زیان اړوي. دا اصطلاح معمولا هغو ډولونو ته کاریږي چې د انسان لخوا یوې سیمې ته انتقال شوی ډول په بیولوجیکي سیمې برید کوي او په ایکولوجیکه، اقتصادي او چاپېریالي توګه زیان اړوي، دا ډول ممکن د بوټو ډول وي ممکن د ژو ډول وي خو یوه سیمه کې پر سیمه تسلط کوي او ګډوډي رامنځته کوي. که چېرې بوټي وي د (exotic pest plants and invasive exotics) اصطلاح ګانې ورته کاریږي، دا ډول بوټي د نورو بوټو ترمنځ وده کوي، دا ډول بوټي له خپل حده زیات پراخ شوي وي او د بیولوجیکي تنوع مخ نیونکي وي. ځینې خلک برید کوونکی هغه سیمه ایز ډول ته هم وایي چې طبیعي چاپېریال کې یې خپلې کالونۍ جوړې کړې وي. لاملونه یې تېزه وده، ژر د مثل تولید، په لوړه کچه د خپرېدو وړتیا، له چاپېریال سره د ودې لپاره...

د سیمې په داخل کې د بوټو یا ژو ساتنه ده تر څو یې نسل په پراخه کچه له منځه ولاړ نشي او یا هم د هغو بوټو او ژو د سیمې په داخل کې ساتنه کې ده چې نسل یې له ورکېدو سره مخ وي. په دې بهیر کې د یو ډول ساتنه کیږي، د چاپېریال او ایکو سیستم ثبات ممکن کیږي. د سیمې له داخل څخه مطلب دا دی چې د ژوند کولو یا نسل اخیستلو لپاره په بند ځای کې نه وي او یا یې سیمه نه بدلیږي بلکې په خپل وحشي چاپېریال کې یې ساتنه کیږي.  

د طبیعت مدیریت دی موخه یې د ژو او بوټو د ژوند د چاپېریال او ایکو سیستم ساتنه ده تر څو یې په پراخه کچه نسلونه له منځه ولاړ نشي او یا هم د بیولوجیکي تعامل د تخریب مخنیوی دی. د دې رشتې په بنسټ کېښودنه په ۱۹۷۸ کال کې کار پیل شوی. په دې رشته کې د ډولونو کډوال کېدنه، خپرېدنه، شمېر، د مثل تولید کې کمېدنه مطالعه کیږي. د کومو ډولونو چې نسل له ورکېدو سره مخ وي د نسل تولید یې کیږي. په دې ساتنه کې د انسانانو ټولنې هم شاملې دي. که چېرې دا رشته په اغیزمنه توګه خپل فعالیت ته دوام ورنکړي نو تر ۵۰ % پورې ټول ډولونه خپل د جنتیک انتقال له لاسه ورکولای شي....

د ایکولوجیکي رغونې ساینسي مطالعې ته وایي. که یو چاپېریال کې ایکو سیستمونه له منځه تللي، ویجاړ شوی او یا کم شوي وي په ساینسي طریقه د همدې چاپیریال د ایکو سیستم بېرته رغونه ده. د ویجاړېدو لامل یې ممکن د انسانانو فعالیت وي. اغیزمنه رغونه په روښانه توګه تشرېح شوې پالیسي او موخې ته اړتیا لري. د ایکولوجي رغونه د همدې بهیر اکادمیکه مطالعه ده، په دې کې د ایکولوجي رغونه فعلي پروژه وي، په دې بهیر کې د ایکولوجیکي رغونې بنسټ ایښودنه یا هم د رغونې چټکتیا د ایکو سیستمونه ترلاسه کوونه او ساتنه شامل دي.   طبیعي ایکو سیستمونه د خوړو، سونګ توکو او چارتراشو په شکل کې ایکو خدمتونه چمتو کوي همداسې د اوبو او هوا په پاکوالي کې ونډه اخلي، د خاورې په حاصلخېزۍ کې مرسته کوي....

لغوي مانا یې له سیمې بهر ساتنه ده. د هغو ژو او بوټو چې نسل یې د ورکېدو له خطر سره مخ وي له خپل وحشي چاپیریال نه بهر د ساتنې بهیر دی تر څو یې نسل وژغورل شي. ژوي ممکن بنده سیمه کې د انسان لخوا وساتل شي او یا یې د وحشي ژوند لپاره سیمه بدله شي. په دې بهیر کې ژوي د طبیعي پېښو له امله له مړینې ژغورنه، له نورو ښکاري ژو ساتنه او داسې نور شامل دي. همداسې (Agricultural biodiversity) هم په (ex situ) کې ساتل کیږي.   د بوټو باغونه او اکوېریم د (Ex-situ) دودیزه طریقه ده. په دې کې هغه بوټي ساتل کیږي چې نسل یې کم شوی وي او کله چې امکان ولري بېرته خپل وحشي چاپېریال ته انتقالیږي. په دې بهیر کې یوازې د بوټو ساتنه نه کیږي بلکې پوهنیز ارزښت هم لري. همداسې عامه خلکو ته دا ورزده کوي چې کوم بوټي د څه له امله په خطر کې دي او د نسل ژغورنې لپاره یې کوم ګامونه اخیستل اړین دي کوم ډول انساني فعالیت کې کمی اړی...

د ګرمې وینې ژوي د ژو هغه ډولونه دي چې د خپل بدن تودوخه د چاپېریال له تودوخې لوړه ساتلی شي. په ځانګړې توګه هومیوتېرامیک ډولونه د میتابولیک بهیر په تنظیم کولو د خپل بدن تودوخه با ثباته یا تغیر نه کوونکې ساتي. تر اوسه هومیو تېرم پېژندل شوي ژوي مرغان، تی لرونکي، اېکتیوسور، پلېزیوسور، او الوت نه کوونکي ډاینوسور دي. نور ژوي د تېرمو رېګولېشن مختلفې درجې لري. د ژو په هر ډول کې د تودوخې کنټرول توپیر لري.   د ګرمې وینې لرنه په عامه توګه د تېرمورېګولېشن یا د تودوخې تنظیم درې کټګوریو ته رجوع کوي : ۱ - اېندو تېرمي د ځینې ژوندیو هغه وړتیا ده چې د خپل میتابولیزم په لوړولو د بدن داخلي تودوخه کنټرول کوي د ایندو تېرمي برعکس اېکتوتېرمي دی. ۲ - هومیوتېرمي د چاپېریال د تودوخې له نفوذ پرته یې بدن با ثباته یا تغیر نه کوونکې تودوخه ساتي. داخلې با ثباته تودوخه د چاپېریال له تودوخې معمولا زیا...

د ډول علمي نوم یې (Gymnogyps californianus) دی. د نوې نړۍ ولچر مرغه دی. په وحشي ژوند کې یې نسل په ۱۹۸۷ کې له منځه تللو سره مخ شو کوم چې پاتې وو ونیول شول او په بندو ځایونو کې یې نسل اخیستنه پیل شوه کله یې چې بندو ځایونو کې نسل زیات شو بېرته د اریزونا او اوتا په سوېل کې پرېښودل شو. له فوسیلي مطالعو موندل شوې چې د (Gymnogyps) نسل ژوندی پاتې ډول دی.   د بلوغ ته رسېدلي رنګ یې تور وي او د وزرو لاندې سپینې بڼګې لري. سر یې وېښته نلري او په وړو بچیانو کې یې د سر د پوستکي رنګ خړ رنګه او په غټانو کې له زېړ تر نارنجي پورې وي. د وزرو پراخوالی یې تر ۳ مترو پورې رسیږي، تر ۱۲ کیلو ګرامه پورې وزن کوي، تر ۶۰ کالو پورې ژوند کوي. په ۲۰۱۷ کال کې یې په وحشي ژوند کې شمېر ۴۶۳ ته رسېدلی وو.  ...

د ډول علمي یا ساینسي نوم یې (Cyanoramphus cookii) دی. په لمړي ځل په ۱۷۷۴ کې مطالعه شوي. په ټول نارفولک ټاپو کې پیدا کېدل خو تر ۱۹۰۸ کال پورې له ډېرو سیمو ورک شول او یوازې په ځنګلونو کې محدود وو. طبیعي استوګنځای یې باراني ځنګلونه دي خو د باراني ځنګلونو چار چاپېره باغونو او کرنو ته هم تګ کوي. په ځانګړې توګه په ژمي کې، تخمونه یې نیم خواړه جوړوي خو له دې پرته نیاو خرما، په سیمه کې د افریقا کېنول شوي زیتون، اېک اېک او ګوا ګیلاس هم خوري.   په انګرېزۍ کې ورته (asman parakeet, Norfolk Island green parrot or Norfolk Island red-crowned parakeet) نومونه هم اخیستل کیږي. په (family Psittaculidae) کورنۍ کې د توتي یو ډول دی. اصلي ځای یې د استرالیا، نیوزلنډ، نیو کالېدونیا او تاسمان سمندر تر منځ نارفولک ټاپو دی.   تر ۱۹۷۰ لسیزې پورې یې نسل تر ۵۰ توتیانو پورې را کم شوی وو او لامل یې په س...

په انګرېزی کې د (cock) کلیمې مانا نر چرګ او عامه ژبه کې د نر تناسلي غړی ده خو له دې پرته لاندې یادو شوو ته هم رجوع کوي :   نوم :   د ځینو خلکو نوم یا تخلص (cock) دی   ځایونه :   په بېډ فورډشېر کې (The Cock, Broom) د ځای نوم دی په لندن کې (The Cock, Fulham) د عامه تاریخي کور نوم دی د انګلستان په هېرډ فورډ شېر کې (The Cock, St Albans) د کور نوم دی د انګلستان په یارک شېر کې (Cock Beck) د نهر یا سیند نوم دی په سکاټلنډ کې (Cock Bridge) د ځای نوم دی په سلوانیا کې (Cock Bridge) د پول نوم دی په لندن کې (Cock Lane) د کوڅې نوم دی د انګلستان په بېرک شېر کې (Cock Marsh) د ځای نوم دی د لندن په شمال ختیځ کې (Cock Tavern Theatre) د تیاتر نوم دی په انترکتیکا کې (Cocks Glacier) د ځای نوم دی په انګلستان کې (...

چرګ د خپل مقعد (cloacal) له لارې چرګې ته سپرم لېږدوي په انګرېزۍ کې د چرګ په چرګې سپرېدو ته (cloacal kiss) وایي. چرګ پولیګاموس دی په دې مانا چې یوه وخت کې له څو چرګو سره جنسي اړیکه نیسي. کله چې چرګې هګۍ وکړي نو په ساتنه کې مرسته نه ورسره کوي خو د هغې سیمې ساتنه کوي چېرې چې چرګې خپلې هګۍ کوي او په هګیو کیني او دې سیمې هر داخلیدونکی چرګ بېرته شړي. ډېر وخت چرګ داسې سیمه کې ناست وي چې لوړه وي او له دې ځایه د ټول ګروپ ساتنه کې بوخت وي. که چېرې خطر احساس کړي د خپلې سیمې نور چرګان په خپل غږ باندې خبروي.   چرګ یو ګالیناسیوس نر مرغه دی، په انګلستان کې چرګ ته (cock) کلیمه کاریږي خو د شمالي امریکا خلک یې (rooster) بولي. نر چرګوړي ته (cockerel) وایي او کله چې بشپړ وده وکړي نو (rooster) نوم ورته اخلي. د چرګانو خوب ته په انګرېزۍ کې (Roosting) وایي. چرګ تر څلورو میاشتو پورې په ازانو (Cr...

په انګرېزۍ کې (chick) چرګوړي او د هر مرغه بچي ته وایي. له دې پرته د (chick) کلیمه ممکن لاندې یادو شوو ته رجوع وکړي :   ځایونه :   د کاناډا چېک ټاپو (Chick Island) د متحده ایالتونو د کرولینا په سوېل کې (Chick Springs)   خلک :   د ډېرو خلکو نوم او یا تخلص (chick) دی   هنر او رسنۍ :   په ۱۹۲۸ کې د انګلستان (Chick) فلم په ۱۹۳۶ کې د انګلستان بل (Chick) فلم په ۱۹۲۳ کې د (Edgar Wallace) لیکل شوی د داستان (Chick) کتاب المانۍ د سکس په اړه (Chick) مجله خپرونکی یې (Joop Wilhelmus) دی د (Chick) په نامه سندره، ډله یې (Brockhampton) ده د (Chicks) په نامه د کوچنیانو لپاره د انګلستان سریال په ۱۹۸۵ کې د فرانسې کومېډي فلم (The Chicks)   د بېز بال ټیمونه :   له ۱۹۴۵ تر ۱۹۵۴ کال پورې د ا...

په ۱۴۸۶ کې پرنټ شوی کتاب دی. په کتاب کې د وخت د اشرافو د علاقې په اړه یوه ټولګه ده. په انګلستان کې (St Albans Press) چاپ کړی. د کتاب بل نوم (The Book of Hawking, Hunting, and Blasing of Arms) دی. د کتاب یوه برخه کومه چې د ښکار په اړه لیکنې دي جولیانا بېرنر ته نسبت شوې. په کتاب کې په درې موضوع ګانو لیکل شوي : ښکار، په باز ښکار او د اشرافو په سیستم. له چاپ وروسته د خلکو خوښ شو او کتاب کې څلورمه برخه چې کب نیونه ده هم اضافه شوه.

د ګرمې وینې لرونکي شمزي لرونکي دي، د (Aves) کلاس جوړوي. ځانګړنه یې بڼکې لرل، بې غاښونو مښوکه لرونکې ژامې دي، د کلک پوښ یا صدف لرونکې هګۍ کوي، د لوړ میټابولیک نرخ لرونکي دي، زړه یې څلور جوفونه لري، سپک خو کلک اسکلیټ لري. مرغان په ټوله نړۍ کې ژوند کوي کچه یې له ۵ سانتي متره بي شیره خوړونکي تر ۲.۷۵ متره شترمرغ پورې وي. په اوسمهال کې ژوندي تقریبا لس زره ډولونه لري. تر نیمایي زیات یې پاسېرین ډله یا د څه له پاسه کیناستونکي مرغان دي. ټول مرغان وزرونه لري بې وزرو یې چې اوسمهال نسل له منځه تللی موا او فیل مرغه وو. مرغان په خپلو وزرو الوتنه کوي خو په ځینو مرغانو کې تکامل د الوتنې وړتیا له منځه وړې په دې کې راټیټ، پېنګوېن او د ځینې ټاپوګانو ځایي مرغان شامل دي. د هاضمې سیستم او تنفسي جهاز یې له الوتنې سره تطابق کې دي خو د اوبو د چاپېریال د مرغانو جوړښت بیا لامبو سره تطابق کې دی.   مرغان بڼکې...

په کال ۱۳۸۸ کې زېږېدلې. په باز باندې د ښکار، د ښکار او د اشرافو د مقامونو په اړه یې لیکوالي کړې. د لیکوالۍ تر څنګ یې د عیسویت مذهب (prioress) مقام هم لره. د ژوند په اړه یې کم مالومات پیدا شوي. د خپل ژوند په اوږدو کې یې په ښکار لیکنې کړي او د (Book of Saint Albans) په نامه کتاب لیکل ورته نسبت شوی کوم چې په ۱۸۱۰ کې (Joseph Haslewood) چاپ کړی، په دې کتاب کې د جولیانا بیوګرافي لیکل شوې خو تر ډېره د پوهې پر ځای فکري بڼه لري. په ژوند کې له کړنو یې داسې ښکاري چې جولیانا د وخت زده کړې لرلې. وروسته راهبه شوه او له نړۍ یې انزوا اختیار کړه خو د دې چارې د وخت په اړه یې کافي مالومات نشته....

جمع یې (taxa) ده. په بیولوجي کې د ژوندیو د یوه یا څو نسلونو ګروپ ته وایي کوم چې ډلبندي کوونکو کتلي وي او یو واحد جوړوي. ډلبندي شوی ګروپ ځانګړی نوم او د ډلبندۍ طبقه لري طبقې یې لکه فایلم، کلاس، ډله، نسل او ډول او بیا دا هر یو خپل ځانګړی نوم لري. ساینسي نوم یې د (nomenclature codes) له مخې ټاکل کیږي. د بوټو او ژو لمړۍ د ډلبندي هڅه په (Linnaeus's system in Systema Naturae) کې شوې وه کوم چې لس جلده دی او په ۱۷۵۸ کې چاپ شوی.

د ښځې ښودنې سمبول ♀ دی، د ژوندیو یو جنس دی یا د ژوندیو یوه برخه ده کوم چې اوا (ova) یا د هګۍ حجره تولیدوي. د انسان په شمول د تی لرونکو ښځه دوه X کروموزوم لري. د ژوندیو په هر ډول کې د ښځې ځانګړنې توپیر لري او د ځینو ډولونو ځانګړنې یې په روښانه توګه د تعریف وړ دي لکه د شیدو مرغړي لرل. د انګریزۍ (female) کلیمه د لاتیني ژبې له (femella) کلیمې اخیستل شوې مانا یې ښځه ده.   په هېتېروګاموس د تولید سیستم کې اوا یا هګۍ د غټ ګامېټ په توګه تعریف شوې، کوچنی ګامېت سپېرماتوزوم کوم چې معمولا د خوځښت وړتیا لري نر تولیدوي. له نر پرته ښځه د مثل تولید نشي کولای خو ځینې ژوندي له جنسي اړیکې پرته د مثل تولید کولو وړتیا لري، کومو ژوندیو کې چې ښځه له نر پرته د مثل تولید کوي د پارتېنوجېنېسیس په نامه یادیږي.   اېزوګاموس ژوندي د جنسي اړیکې لپاره دوه یا تر دوه ډېرې طریقې لري، انیسوګاموس ژوندیو کې...

نر د سپرمو تولیدونکی فزیولوجیکي جنس دی. د القاح په بهیر کې هر یو سپرماتوزوم کولای شي د ښځې له ګامېټ یا د هګۍ له حجرې سره فیوز شي. نر په جنسي توګه تر هغې د مثل تولید نشي کولای تر څو لږ نه لږ د ښځې د هګۍ یوه حجره موجوده نه وي خو ځینې ژوندي بیا پرته له جنسي اړیکې هم د مثل د تولید وړتیا لري. د زیاتو تی لرونکو نر د انسان په شمول Y کروموزوم لري کوم چې د ټېسټوسټېرون له زیات مقدار څخه کوډ کیږي تر څو د نر د مثل د تولید غړی جوړ کړي. ټول ډولونه د نر او ښځې د تعین لپاره سیستم نلري. په زیاتو ژو کې د انسان په شمول جنسیت په جنتیکي توګه تعینیږي. د سیموتوا اېګزېګوا ډول نر یې خپل جنسیت ته تغیر ورکوي خو دا چاره یې نږدې سیمه کې د ښځو موجود شمېر سره تړاو لري.   د نر ښودنې سمبول د مریخ سیارې سمبول ♂ دی دایره ده او څنګ کې پورته لور ته غشی لري. یونیکوډ سمبول یې U+2642 ♂ MALE SIGN (HTML ♂ · Alt...

ډېر ژوي په ځانګړې توګه کورني شوي د نر، ښځې، بچیانو او ډلې لپاره خپل نومونه لري. په انګریزۍ کې د ژو د ډلو نومونه زیات له (The Book of Saint Albans) کتاب څخه اخیستل شوي کوم چې جولیانا بېرنر ته نسبت شوی کتاب دی او په ۱۴۸۶ کې چاپ شوی. په لاندې چارټ کې چې کوم نومونه دي د ځانګړو بیولوجیکي کورنیو، کلاسونو او کلیډ په ټولو ټاکزا کې کارېدلي. د مرغانو د کلاس نوم (Aves) دی، بچیانو ته یې (chick) نوم اخلي، ښځې ته یې (hen) او نر ته یې (cock) نومونه اخلي، سیل ته (flock) وایي، صفت یې الوتونکي (avian) دی او خپله ژو ته مرغه (bird) نوم اخلي. د غوییزو د کلاس نوم (Bovinae) دی، خسکي / خسکۍ ته (calf) وایي، کله چې غوا شي او بچی وزېږوي نو (cow) نوم ورته اخلي او که چېرې یې بچی نه وي زېږولی (heifer) نوم ورته کاریږي، نر یې که خسي نه وي د (bull) په نامه یادیږي او که خسي وي نو (ox or ...