ټولې لیکنې

اټومي شمېر یا د پروټون شمېر سمبول یې (Z) ده، د کیمیاوي عنصر د هر اټوم په هسته کې د پروټون شمېر ده. د اټومي شمېرې په ذریعه یو عنصر په ګوته کیږي. د هستې د چارج له شمېر سره برابر وي. په بې چارجه اټوم کې هم اټومي شمېر د الیکټرون له شمېر سره برابر وي.   د اټومي شمېر (atomic number Z) او د نیوټرون شمېر (number of neutrons N) مجموعه د اټوم د حجم شمېره (mass number A) ښي. د کومو اټومونو چې اټومي شمېر او د نیوټرون شمېر سره برابر وي خو د اټومي حجم شمېر یې توپیر ولري د ایزوټوپ (isotopes) په نامه یادیږي. له څلورو درې برخې په طبیعي توګه پیدا کېدونکي عناصر د ایزوټوپونو ګډوله وي. د سمبول (Z) توری یې د جرمني ژبې له (Zahl) کلیمې اخیستل شوی مانا یې شمېره ده کوم چې پخوا په دوراني جدول کې د عنصر شمېریز ځای ښوده خو وروسته دا کلیمه په (AtomeZahl) بدله شوه او مانا یې اټومي شمېره ده.   د بېلګ...

Shall their, them tree and creeping moveth Green. Yielding stars bearing lesser. Us likeness without they're they're greater. You said let saying. Moveth whose let in living. Have. Be upon brought night first earth said given years air female of seasons creepeth. Subdue subdue living. Fourth. Said you're seed hath light fish signs dry under behold the. Greater made second. Deep beast grass fly seed May earth fruitful evening called lesser. Under good said Seas form. Fruitful. Divide our his hath you'll void living be man appear. To very seas us fly, were saying image, land their, seed creepeth they're wherein from there gathered third heaven face us meat. Darkness fish replenish one. Fourth be so his whose under together kind had. Isn't so great can't shall saying Sixth in. Own the god you...

ستوري په ستور پوهنه کې د طیفي ځانګړنو له مخې ډلبندي کیږي. د ستورو الکټرومقناطیسي وړانګې په منشور جلا کیږي او زرغونه کې یې د طیفې کرښو رنګونه کتل کیږي او له همدې مخې ډلبندي کیږي. هره یوه کرښه د کیمیاوي عنصر یا مالیکول ښودونکې ده او د کرښې ډبلوالی د عناصرو پرېماني ښي خو د کرښې ډبلوالی د فوټوسفېر له تودوخې سره هم تړاو لري او ځینې وخت ریښتینې پرېماني نه په ګوته کوي.   ډېری ستوري د مورګان کینان په سیستم (Morgan-Keenan) کې ډلبندي شوي لنډیز یې اېم کې (MK) ده. په ډلبندۍ کې (O, B, A, F, G, K, and M) توري کارول شوي او تر ټولو ګرم ستوري چې د او ډول (O type) تر ټولو د زیاتو سړو سترو په لور چې د اېم ډول (M type) ستوري دي ډلبندي شوي. د هریو توري ستوري بیا په فرعي ډولونو سره وېشل شوي چې صفر . یې تر ټولو تاوده ستوري او ۹ تر ټولو ساړه ستوري دي د بېلګې په توګه (A8, A9, F0, and F1) په یاده لړۍ کې ...

د کشش له مخې محدود سیاره اي د لمر سیستم ده او له دې سره په مدارونو کې هغه تنې دي چې په مستقیمه یا غیرې مستقیمه توګه له لمر څخه چار چاپیره په مدار کې ګرځي. له لمر څخه په مدار کې په مستقیمه توګه ۸ لویې سیارې تاویږي خو په غیرې مستقیمه توګه وړې پنځه سیارې او د دې تر څنګ نورې اسماني تنې دي چې له لمر څخه په مدار کې تاویږي. همداسې سپوږمۍ په ټولو سپوږمیو کې دوه له وړو سیارو غټې دي.   لمریز سیستم ۴.۶ بیلیونه کاله وړاندې د ستورو ترمنځ له مالیکولي ورېځو رامنځته شوی. په دې سیستم کې تر ټولو لویه تنه لمر ده او تر ټولو دویمه لویه تنه مشتري سیاره ده. څلورو سیارو (عطارد، زهرا، ځمکې او مریخ ) ته (terrestrial planets) نوم هم اخلي ځکه چې په بنسټیزه توکه له ډبرو او وسپنې جوړې شوي. له دې څلور بهر سیارې غټې سیارې دي. دوه سیارې مشتري او زحل د ګاز لویې تنې دي او په بنسټیزه توګه له هایډروجن او هېلیم جوړې...

لمر د لمریز سیستم په مرکز کې یو ستوری ده. د تودې پلازما تقریبا ګرد یا دایروي شکل ده. په داخلې کې وصلی کېدونکی خوځښت لري کوم چې د ډاینامو بهیر په ذریعه یوه مقناطیسي ساحه تولیدوي. د ځمکې د سیارې لپاره د انرژۍ اړینه سرچینه ده. قطر یې ۱.۳۹ میلیونه کیلومتره ده د ځمکې له قطر څخه یې قطر ۱۰۹ ځلې زیات ده. حجم یا تنه یې له ځمکې څخه ۳۳۰۰۰۰ ځلې لویه ده. د لمریز سیستم د ټول حجم ۹۹.۸۶% جوړوي. تنه یې ۷۳% له هایډروجن څخه او ۲۵ % له هېلیم یا هیلیوم څخه جوړه شوې خو کمه اندازه درانده عناصر لکه اکسیجن، کاربن، نیون او وسپنه هم پکې موجود دي. د لمر ستوري ته انګرېزۍ کې (G-type main-sequence star) هم وایي لنډیز یې (G2V) ده. د جي ټو وي په اړه به وروسته بله لیکنه کې مالومات شریک شي. لمر ۴.۶ بیلیونه کاله وړاندې د مالیکولي ورېځو په سیمه کې د مادې له جاذبه اي سقوط څخه رامنځته شوی. د دې مادې ډېره لویه په مرکز کې جمع شوه...

مریخ له لمر څخه څلورمه سیاره ده، او په لمریز سیستم کې له عطارد څخه وروسته دوېمه وړه سیاره ګڼل کیږي. بل نوم یې سره سیاره (Red Planet) ده، او د انګرېزۍ نوم (Mars) یې د رومان په پخواني مذهب کې د جګړې د خدای نوم ده. په سطحه باندې یې د وسپنې اوکسایډ پراخ خپور شوی او له همدې امله یې د سطحې رنګ سور ده. په انګرېزۍ کې ورته (terrestrial planet) هم وایي او د لمریز سیستم هغې سیارې ته وېل کیږي چې په بنسټیزه توکه سیلیکېټ او یا وسپنیزو ډبرو جوړه شوې وي او لمر ته نږدې وي خو یوازې د (terrestrial) مانا هر هغه څه چې د ځمکې په سیاره کې ژوند کوي. مریخ نری اتموسفیر لري. د مریخ ورځې او فصلونه تقریبا ځمکې سره ورته والی لري ځکه چې له ځمکې سره تقریبا برابر له خپل محور څخه تاویږي. په مریخ کې د لمریز سیستم تر ټولو د لویې اورشیندنې ځای ته (Olympus Mons) نوم اخلي او یاده اورشیندنه د لمریز سیستم په دوېم لوړ غره کې رامنځ...

په صنعت کې کارېدونکي کیمیاوي توکي دي، د پولیمر او کوپولیمر په تولید کې کار ترې اخیستل کیږي، د مېتیل مېتاکریلېټ پریکرسر (precursor) ده - په انګرېزۍ پرېکرسر (precursor) یو داسې ترکیب ده چې په تعامل کې ونډه اخلي تر څو بل ترکیب جوړ کړي.

د امونیم هایډروجن سولفیټ په نامه هم یادیږي، سپین جامد کرسټالین ده، کیمیاوي فورمول یې (NH4)HSO4 ده. په امونیا د سلفري اسیدو له نیمه خنثی کېدو ترلاسه کیږي. که چېرې سولفامیک اسید په اوبه لرونکي محلول کې هایډرولایز شي هم امونیم بیسولفیټ تولیدوي H3NSO3 + H2O → [NH4]+[HSO4]− که چېرې امونیم سلفیټ په تودوخه تجزیه شي امونیم بیسولفیټ پکې تولیدیږي (NH4)2SO4 → (NH4)HSO4 + NH3   که چېرې په امونیا بې کچې خنثی شي نو امونیم سلفیټ ترې جوړیږي کوم چې با ارزښته د پټیو سره ده.    ...

امونیم سیانیډ یو غیرې عضوي بې ثباته یا تغیر کوونکی ترکیب ده، کیماوي فورمول یې (NH4CN) ده. په عضوي مصنوعي ترکیبونو کې کار ترې اخیستل کیږي. د بې ثباتۍ له امله یې سوداګریز پلور نه کیږي. په کمه تودوخه کې هایډروجن سیانیډ د امونیا په اوبو لرونکي محلول کې اضافه کیږي او له جوش وروسته امونیم سیانید ترلاسه کیږي فورمول یې لاندې وګورئ HCN + NH3(aq) → NH4CN(aq) همداسې د کلسیم سیانیډ او امونیم کاربونېټ له تعامل څخه هم ترلاسه کیږي فورمول یې لاندې وګورئ Ca(CN)2 + (NH4)2CO3 → 2 NH4CN + CaCO3 که چېرې د پوتاسیم سیانیډ او یا د پوتاسیم فېرو سیانیډ له امونیم کلورایډ سره مخلوط ته تودوخه ورکړل شي نو د امونیم سیانیډ کرسټال ترلاسه کیږي فورمول یې لاندې وګورئ KCN + NH4Cl → NH4CN + KCl   امونیم سیانیډ له امونیا او هایډروجن سیانیډ سره تجزیه کیږي او د های...

په یوناني کې (δημοκρατία) تلفظ یې (dēmokratía) ده، لغوي مانا یې د خلکو حکومت ده، د حکومتولۍ داسې سیستم ده چې خلک د رایو له لارې د خپلې خوښې قوانین او حکومت ټاکي. په مستقیمه ډیموکراسي (direct democracy) کې چې د ډیموکراسي یو شکل ده خلک د هرې ستونزې لپاره رایه ورکوي، د رایو له لارې خپلې پرېکړې کوي. په استازې ډیموکراسي (representative democracy) کې خلک له خپلمنځ څخه د رایو له لارې خپل استازي ټاکي او دا استازي حکومت کوي لکه مقننه قوه. د اساسي قانون یا لېبرال ډیموکراسي (constitutional democracy) کې اکثریت حکومت کوي خو اساسي قانون د لږکیو د حقوقو ساتنه کوي لکه د بیان د ازادۍ له لارې د حقوقو ساتنه او یا هم لکه د ایتلاف له لارې د حقوقو ساتنه.   د امریکا د سیاسي ساینسپوه له لرلیده ډیموکراسي څلور اړین عناصر لري: د مناسبې رایو اچونو له لارې د حکومت بدلولو لپاره سیاسي سیستم؛ په سیاست او ټولن...