ټولې لیکنې

د موجودې ساینسي پوهې استعمال ته وایي تر څو عملي موخې پرې ترلاسه کړي لکه ټکنالوجي او د اختراع لپاره د موجودې ساینسي پوهې کارونه. په طبیعي ساینس کې د ساینس بنسټیزې رشتې هغه بنسټیز مالومات چمتو کوي کوم چې د ممکنه پېښو وړاندوینه کوي. عملي ساینس د ساینسي بهیرونو او ساینسي پوهې کارونه ده تر څو یوه ګټوره پایله پرې ترلاسه شي. په دې کارونه کې د طب او انجنیري په شمول د ساینس پراخې رشتې شاملې دي. عملي ساینس رسمي ساینس هم کارولی شي لکه احصایه، احتمالي نظریه، اپیډیمولوجي. همداسې د جنتیک اپیډیمولوجي یو عملي ساینس دی او دواړه احصایوي او بیولوجیکي طریقې کاروي. عملي څېړنې Applied research عملي څېړنې په عملي توګه د ساینس کارونه ده. په عملي څېړنو کې د ځانګړي ایالت، سوداګرۍ او یا د پېرودونکو لپاره د نظریاتو، پوهې، طریقو او تخنیکونو ته لاسرسی او راغونډونه کیږي. عملي څېړنې د کره څېړنو (بنسټیزو څېړنو) متضاد ...

د نورو لخوا له احتمالي زیان څخه په امن یا امان کې پاتې کېدنې، له احتمالي زیان او د نا غوښتل شوي اجباري بدلون سره مقاومت ته امنیت وایي. دا ناغوښتل شوی اجباري بدلون یا ممکن زیان د یو وګړي، ټولنې، توکو، ایکو سیستم او یا کوم بل بنسټ ضد کیدای شي. امنیت له غلیم ځواک څخه ژغورنې ته وایي خو له دې پرته نور تعریفونه هم لري لکه د معیاري ژوند حق لرلو څخه محرومه کېدل، لکه د خوړو امنیت (د خوړو موجودیت او د ترلاسه کولو لپاره یې د هر کس وړتیا)، د ټیلیفون محفوظ لاین، ذهني حالت (اروایي امنیت) او داسې نور... له دې پرته د امنیت اصطلاح هغو کړنو او سیستمونو ته هم کاریږي کوم چې امنیت تامینوي لکه د امنیت کامرې، ساتونکی، امنیتي ځواکونه، له لرې واټن ساتنه، انټرنیټي امنیت ، ... د انګریزۍ ژبې (security) کلیمه د لاتیني ژبې له (securus) کلیمې اخیستل شوې مانا یې " له تشویش ازادي " ده. یو چاپیریال یا زیان اړونکی وي یا ه...

ساینس کلیمه د لاتیني ژبې له (scientia) کلیمې اخیستل شوې او مانا یې پوهه ده. ساینس یوه سیستماتیکه پروژه ده کومه چې د کایناتو په اړه د ازموینې وړ تشرېح او وړاندوینو شکل کې پوهه ترتیب کوي او جوړوي. د ساینس تاریخ د بین النهرین او قدیم مصر تمدنونو پورې څارل شوی له زیږیدیز کال څخه تر ۳۵۰۰ کالو وړاندې پورې تاریخ لري د پخوانیو مصریانو او بین النهرین خلکو د طب، ریاضي او ستورپېژندنې په اړه پوهه د پخواني یونان طبیعي فلسفې ته داخله شوه او یادې فلسفې ته یې ځانګړی شکل ورکړ. په دې فلسفه کې د مصریانو د پوهې تر ګډېدو مخکې هم هڅې شوې وې چې د طبیعي پېښو پر بنسټ د فزیکي نړۍ پېښو ته تشرېح چمتو کړي. کله چې د روم لویدیځه امپراتوري نسکوره شوه نو په لویدیځه اروپا کې د یوناني پوهې کارېدنه هم بس کړل شوه خو مسلمانانو یې کارونې ته ادامه ورکړه. د لسمې او دیارلسمې پېړۍ تر منځ د مسلمانانو تازه څېړنو او د یونان د پوهې ...

د اسونو نسل دی، په ایسلنډ کې یې نسل اخیستل شوی. د بدن کچه یې د پوني اسونو په څېر وړه ده. د اوږد عمر لرونکي او کلک اسونه ګڼل کیږي. په ایسلنډ کې چې کوم موجود دي خپل ځان کې ځینې ناروغۍ هم لري. د ایسلنډ قانون له بهر څخه د اسونو واردولو اجازه نه ورکوي او که کوم ژوي له ایسلنډ بهر انتقال شي ایسلنډ ته د بېرته ورتلو اجازه نه ورکوي. په ایسلنډ کې یوازې یو د اسونو نسل دی په اروپا او شمالي امریکا کې هم خورا زیات دي. په ایسلنډ کې تر اوسه د څر، په تفریحي وخت کې د سپرلۍ، نندارې او د منډې د سیالۍ لپاره کاریږي. په نهمه او لسمه پېړۍ کې چې کوم پوني اسونه ایسلنډ ته انتقال شوي له همدې پوني اسونو یې نسل اخیستل شوی. د ایسلنډ په لرغونو اسنادو کې یې یادونه هم شوې تر ټولو زوړ سند د ۱۲ پېړۍ دی په کوم کې چې د ایسلنډیک اس ذکر شوی. د سکاندیناوي یا نارس او یا هم د شمال جرمنیک خلکو په افسانو کې د یاد اس تکریم شوی. نسل ...

سمندري بېړۍ د اوبو په سر سفر کوونکې لویه تنه ده، د نړۍ په سمندرو او نورو هغو اوبو کې سفر کوي چې په کافي اندازه ژورې وي. دنده یې په خپل ځان کې د توکو انتقال، د مسافرو انتقال او یا هم ځانګړی ماموریت ترسره کوي لکه کب نیونه، ساینسي څېړنې او یا هم پوځي ماموریت. سمندري بېړۍ له کیشتیو سره په وزن، شکل، کچې او د بار وړنې په ظرفیت کې توپیر لري. له پخوا تراوسه بېړۍ د سیمو موندنو، سوداګرۍ، جګړې، کډوالۍ، د سیمو مستعمرو کولو او ساینس لپاره کارېدلې. د نړۍ د ټرانسپورټ لویه برخه په بېړیو ترسره کیږي. په ۲۰۱۶ کې تر ۴۹۰۰۰ زیاتې د سوداګریزو توکو انتقالونکې بېړۍ موجودې وې. په دې کې ۲۸% د تیلو انتقالونکې، ۴۳% د سوداګریزو توکو انتقالونکې، ۱۳% د کانټینرونو انتقالونکې بېړۍ وې. معمولا بېړۍ له کیشتۍ څخه لویه وي خو د دواړو تر منځ په نړیواله کچه منلی توپیر نشته. بېړۍ کولای شي د سمندر په منځ کې د کیشتۍ په پرتله زیات...

چاودېدونکي یا چاودېدونکي توکي یوه تحریک کوونکي ته غبرګون ښودونکې ماده ده، په خپل ځان کې بې کچې انرژي لري که چېرې یې انرژي ناڅاپه ازاده شي یا وکارول شي نو چاودنه رامنځته کوي، چاودنه یې معمولا له رڼا، تودوخې، غږ او فشار سره مل وي. په انګرېزۍ کې (explosive charge) اصطلاح د کچه شوو چاودېدونکو اندازې ته کاریږي، یاده اندازه ممکن له یوې مادې جوړه وي او یا لږ نه لږ د دوه مادو مخلوط وي. په چادېدونکو توکو کې ذخیره انرژي یا ځان کې لرونکې انرژي ممکن کیمیاوي انرژي وي لکه نایټروګلیسرین یا د غلې د دانې پوډر، ممکن د فشار لاندې ګاز وي لکه د ګاز ډبې، د ایروزول شیندونکی ډبلی، او یا هم په بند لوښي کې خوټیدونکې مایع لکه دیګ بخار، ممکن اټومي انرژي وي لکه فیسایل، یورانیم - ۲۳۵، پلوټونیم - ۲۳۹، ایزوټوپونه. چاودېدونکي د خپرېدو د سرعت له مخې کټګوري کیږي. کوم چې د غږ له سرعت څخه چټک خپریږي (high explosives) ور...

د دولت د ځینو غړو فعالیت دی تر څو په منظم ډول هغو خلکو ته جزا ورکړي چې په ټولنې له حاکمو نورمونو او قوانینو سرغړونه کوي، له جرم کولو وروسته یې د جزا په موده کې په اروا یې توګه د قانون اطاعت ته چمتو کړي، د قانون د سرغړونې مخنیوی وکړي. یاده اصطلاح په خپل ځان کې پولیس، محکمه او سمون یا اصلاحات رانغاړي. خو دا اصطلاح ډېری وخت د هغو کسانو لپاره کاریږي چې ګشت او څارنه کوي تر څو د قانون ماتونې مخنیوی وکړي او یا هم د سرغړونکو فعالیت پیدا کړي او هغه کسان چې د جرمي قضیو په اړه څېړنې کوي تر څو مجرم پیدا کړي، د جرمي قضیو څېړنه دواړه د پولیسو او نورو د قانون پلي کوونکو ادارو لخوا ترسره کیږي. هر هغه نښان یا بج لرونکی کس چې د قانون ماتونکی نیولی شي د قانون پلي کوونې د چتر لاندې شامل دی. په انګریزۍ کې دې کس ته دوه نومونه (peace officer, or law enforcement officer) اخلي. د قانون پلي کوونې له اصطلاح مم...

یوه میکانیکي اله ده کومه چې د رنګ لرونکې سطحې باندې د فشار لپاره کاریږي د یوې ټوټې یا کاغذ له پاسه ایښودل کیږي تر څو رنګ انتقال کړي (هغه ماشین چې د رنګ په ذریعه د متن لیک او انځور کاغذ ته لیږدوی). په پخوانۍ طریقه کې به ټوټه یا کاغذ په تکراري توګه بورس کېده او یا هم به موښل کېده تر څو د رنګ انتقال ممکن کړل شي خو اوسنۍ طریقې چاپ کې ښه والی او د بهیر چټکوالی رامنځته کړ. معمولا د متن د چاپ لپاره کاریږي. په ۱۴۴۰کې په جرمني کې ګولډ سمېت جوهانس ګوتنبرګ د مطبعې ماشین اختراع کړ او دې چارې سره د چاپ انقلاب رامنځته شو. د ګولډ سمېت تر اختراع وړاندې پېچ ته ورته تاوېدونکې د چاپ اله (screw presses) کارېده او کولډ سمېت د همدې الې په طرحه کې اضافه وکړه. د رنسانس دورې یوازې یوه ماشین په یوه کاري ورځ کې تر ۳۶۰۰ پورې پاڼې چاپ کولای شوې خو تر دې په پخواني ماشین یوازې ۴۰ پاڼې چاپ کیدای شوې. د ګولډ سمېت ګو...

کاغذ نرۍ ورقه شوي مواد دي، په کیمیاوي او/ یا میکانیکي توګه له پروسس شوي سلولوز فایبر څخه جوړیږي، د سلولوز فایبر یې له لرګي، له ټوټو او جنډو، وښو او نورو موادو ترلاسه کیږي. له موادو څخه اوبه وچیږي. مخکې په لاس جوړیدل خو اوس وخت کې هر ډول کاغذ په ماشین جوړیږي. د کاغذ جوړونې ځینې حلقې تر ۱۰ متره پورې پراخې وي او په یوه دقیقه کې ۲۰۰۰ متره تاویږي او په یو کال کې تر ۶۰۰۰۰۰ ټنه پورې کاغذ تولیدوي. کاغذ د مختلفو موخو لپاره کاریږي لکه د توکو پوښ، لیکلو، پاکولو، فلټر، کتاب، د پیسو چاپ، تشناب کاغذ او داسې نورو موخو لپاره. د کاغذ جوړونه په ختیځې اسیا کې پیل شوې او ممکن په لمړي ځل چین جوړ کړی وي. له زېږیدیز کال څخه د دوه پېړیو وړاندې لرغونې ټوټې یې په چین کې موندل شوي. په اوس وخت کې د نړۍ لوی د کاغذ تولیدونکي چین او ورپسې متحده ایالتونه دي. تاریخ پوهان په دې اند دي چې په ۷۵۱ کال کې د تالاس له جګړې (Ba...

.Au début de l'aviation, les voyageurs étaient rares د هوایي صنعت په پیل کې، مسافر ډېر نادر (کم) وو. .Les appareils étaient lents et assez petits وسیلې یا ماشینونه (الوتکې) ډېر ورو او واړه وو. ,Les aéroports étaient de grands terrains plats هوایي ډګرونه سترې هوارې ځمکې وې، .avec des abris pour les passagers et les marchandises, des hangars pour les aéroplanes د مساپرو لپاره له پنا ځای (تم ځای)، د سوداګریزو توکو لپاره پنا ځای یا ګودام (ساتنځای) او د الوتکو لپاره ګراج سره. .Un grand aéroport moderne international a d'ordinaire un trafic de 50 000 à 100 000 voyageurs par jour یو عصري، نړیوال لوی هوایي ډګر په یوه ورځ کې له ۵۰۰۰۰ تر ۱۰۰۰۰۰ پورې د مساپرو تګ را تګ لري. .Il y a aussi des tonnes de fret ټنونه سوداګریز توکي هم پکې وي. .Certains avions transportent 400 personnes ځینې الو...

په فرانسوي کې یوازې (affaire) “معاملې” ته وایي. که چېرې (avoir affaire) وي نو اصطلاح ده او مانا یې “له یو کس یا یو شي سره مخ اوسېدل یا هم په ساده توګه ورسره مخ اوسېدل” ده. د (avoir affaire) او بشپړونکې جملې تر منځ تل (à, au, aux, avec) کارېدلي وي. د (avoir affaire) په ځای د مترادف په توګه ( être en rapport avec /être confronté à) اصطلاح ګانې هم کارولی شو. د (à faire) مانا “ترسره کول” ده. د (à faire) په ځای د مترادف په توګه (avoir à réaliser/accomplir/refaire/effectuer) هم کارولی شو. .Elle a eu affaire à un public bien cultivé هغه د پوهې لرونکو خلکو سره مخ وه. .Le suspect a eu certainement affaire avec la justice له شک پرته، مشکوک کس له قانون سره مخ وو. .Cette année, j'ai affaire à des élèves très indisciplinés سږکال زه له ډېر بې نظمو شاګردانو سره مخ یم. .Le client auquel j'ai eu a...

په فرانسوي کې یوازې (affaire) “معاملې” ته وایي. که چېرې (avoir affaire) وي نو اصطلاح ده او مانا یې “له یو کس یا یو شي سره مخ اوسېدل یا هم په ساده توګه ورسره مخ اوسېدل” ده. د (avoir affaire) او بشپړونکې جملې تر منځ تل (à, au, aux, avec) کارېدلي وي. د (avoir affaire) په ځای د مترادف په توګه ( être en rapport avec /être confronté à) اصطلاح ګانې هم کارولی شو. د (à faire) مانا “ترسره کول” ده. د (à faire) په ځای د مترادف په توګه (avoir à réaliser/accomplir/refaire/effectuer) هم کارولی شو. .Aujourd'hui, j'ai beaucoup à faire, on se verra demain نن زه ډېرې چارې لرم، سبا به سره ګورو. .Aujourd'hui, j'ai beaucoup de travail à réaliser, on se verra demain زه نن ډېرې چارې لرم چې ترسره یې کړم، سبا به سره ګورو. .Albert va avoir affaire à ses créanciers s'il ne rembourse pas ses dettes که چېرې...

.Chaque jour, elle conduit sa fille à l'école هغه هره ورځ خپله لور موټر کې ښونځي ته بیایي. ! Elle a raison : aller à pied en ville, c'est trop pénible هغه په حقه ده یا هغه سم وایي، ښار ته پیاده تلل سخت دي. .Sonia l'a abandonné depuis cinq ans له پنځه کالو سونیا ترک کړی / له پنځه کالو سونیا پریښی. .Malgré mes encouragements, Paul n'a pas réussi à vaincre sa peur زما له تشویق سره سره، پال نه دی توانېدلی چې په خپلې ویرې برلاسی شي. .Je suis trop fatiguée, je suis prête à abandonner زه ډېره ستړې یم، زه چمتو یم چې تسلیم شم .Elle ne se risque jamais à prendre la route quand il neige کله چې واوره اوري هغه هېڅکله سرک ته د تلو خطر په غاړه نه اخلي / کله چې واوره اوري هغه هېڅکله موټر نه چلوي .Ils sont près de 1000 à participer à ce rallye د موټرو په دې مسابقه کې تقریبا ۱۰۰۰ کسانو ګډون کړی...

.Je dois rentrer en vitesse à la maison زه باید په چټکۍ کور ته ننوځم / زه باید په چټکۍ کور ته ولاړ شم. .Tu as de la chance aujourd'hui, je peux t'accompagner نن دې قسمت کار کړی، زه دې ملتیا کولای شم / نن دې قسمت ښه دی زه کولای شم ملتیا دې وکړم. .Alex a toujours aussi peur des araignées الېکس اوس هم لکه تل له غڼو وېره لري. .Maman va rentrer à dix-huit heures. La maison doit être propre مور شپږ بجې کور ته راځي. کور باید پاک وي. .Tu as toujours du mal à dormir dans les endroits inconnus ته اوس هم په نا بلده ځای کې سم خوب نشې کولای. تاته اوس هم په نابلده ځای کې خوب نه درځي. .Alix va préparer des choux a à la crème pour ton anniversaire الېکس به ستا د زوکړې د ورځې لپاره کرم په کریمو کې پوخ کړي (چمتو کړي). .Tu m'as tellement énervé que je m'en vais زه دې دومره غسه کړم چې زه نور ځم. ...

د (à) مانا "په، ته" ده د (en) مانا "په" ده. که چېرې ضمیر وي او د مخکې یاد شوي نوم په ځای کارېدلی وي نو مانا یې "یې" ده. د (sur) مانا "پر یا له پاسه" ده. د (dans) مانا د یو څه "د ن نه یا په" ده. .Ces travaux vont vous coûter dans les trois mille euros په درې زره یورو به درته دا چارې تمامې شي. .Il a lâché son chien à dans l'intention de nuire à ses voisins هغه ګاونډیانو ته د زیان اړولو په نیت خپل سپی پریښی / هغه ګاونډیانو د زیان اړولو په موخه خپل سپی پریښی. .Dépose ce bloc-notes sur mon bureau, près du téléphone دا بلاک نوټ ټیلیفون سره نږدې زما پر مېز کېږده. .Je vais être mis à la rue car je n'arrive plus à payer mon loyer زه به په سرک واچول شم ځکه چې زه نوره کرایه نشم ورکولی. .À l'hôtel où j'habite, ma fenêtre donne sur la rue په کوم هوټل کې چې زه اوسم کړکۍ د سرک لور ته ده. ....

په کره پښتو کې د (à cause de) مانا "له امله یا له لامله" ده. په کره پښتو کې د (grâce à) مانا "په مرسته" ده. -> À cause de/du/des/d' + groupe nominal پورته جوړښت د یوه حالت، یو شي یا یوه کس له امله د رامنځته شوي منفي حالت پایله ښي. همداسې ( en raison de, par la faute de) یې د مترادفو جملو په توګه کارولی شو. .Ils sont fâchés à cause d'un différend sur le choix de la couleur des murs هغوي د دیوالونو د رنګ په اړه، د نظر د اختلاف له امله په غسه دي. .Il est fâché à cause de Marie. هغه د ماري له امله په غسه دی. -> Grâce à/au/aux/à la/à l' + groupe nominal پورته جوړښت د یوه حالت، یو شي یا یوه کس له امله د رامنځته شوي مثبت حالت پایله ښي. همداسې ( au moyen de, à l'aide de) یې د مترادفو جملو په توګه کارولی شو. .Ces fleurs vont être magnifiques grâce à mes bons soins زما د خیال ساتن...

مصدر (infinitif) د عمل نوم ښي. که (participe passé) چېرې یوازې وي نو هرو مرو کیڼ اړخ کې نوم ورسره وي او د نوم لپاره ستاینوم وي، په بله مانا کیڼ اړخ کې نوم تشرېح کوي، که چېرې کیڼ اړخ کې (avoir ou être) کمکي فعلونه ورسره وي نو ترکیبي زمانې (les temps composés) جوړوي. .J'adore manger du chocolat au lait le matin په سهار کې، زما شودې لرونکی چاکلېټ خوړل خوښیږي. .Mon téléphone a sonné trop tôt زما ټیلیفون ډېر وخته زنګ وکړ .A la gare, le train est arrivé avec une heure de retard رېل سټېشن ته، رېل ګاډی یو ساعت ناوخته را ورسېده. ! Aujourd'hui, il fait très beau, ce n'est pas comme hier نن هوا ډېره ښه ده، د پرون په څېر نه ده. .Je me suis trompé dans mon calcul, il faut que je recommence زه په خپل حساب کې تېروتم، باید بیا یې پیل کړم. .Ma couleur préférais préférée est le bleu clair, mais j...

.Je montais a à cheval quand tu arrivas کله چې ته را ورسېدې، زه په اس سپرېدم. .Je parle à ma meilleure amie زه له خپلې تر ټولو نږدې ملګرې سره خبرې کوم. .Hier, il a acheté une nouvelle voiture پرون هغې یو نوی موټر واخیست. .J'ai mal à l'épaule depuis que je suis tombée له کله چې غورېدلې یم، په وږه کې مې درد دی. ! Ne touche pas à ça دې ته لاس مه ور وړه ! .Nous sommes allés à Paris le mois dernier مونږ تېره میاشت پاریس ته ولاړ. .Il a enfin accepté de me répondre په پای کې یې ما ته ځواب ویل ومنل.

.Le bateau à voile a dû attendre avant de rentrer au port بندر ته د ننوتلو لپاره باید په باد چلېدونکې کیشتۍ انتظار کړی وای. .Toute la journée, la tempête a soufflé très fort ټوله ورځ ډېر تېز باد لګېده / ټوله ورځ ډېر تېز توپان وو. .Surnommé perroquet de mer, le macareux moine a l'apparence d'un petit pingouin د سمندر توتي لقب ورکړل شوی، د اتلانتیک پوفین کوچني پېنګوېن ته ورته دی. .Les navires se sont mis a à l'abri des bourrasques بېړیو له تېز لنډ تند باد څخه ځان پنا کړ. .L'aigle royal a surgi en rase-mottes de derrière la crête طلایي باز د څوکې له شا په ټیټه ارتفاع کې راڅرګند شو. .Je préfère la vie a à la campagne plutôt qu'en ville زه د ښار په پرتله په کلي کې ژوند خوښوم. .Le cactus a des racines peu profondes, mais très étalées کاکټوس کمې ژورې ریښې لري، خو ډېر خپرې شوې وي / کا...

تریتون فکري وده لمړۍ برخه فکري وده دوېمه برخه