Flight control surfaces – د الوتنې د کنټرول سطحې
ایروډاینامیک الې دي، د دې الو په ذریعه پیلوټ د الوتنې لوری هدایت او کنټرول کوي. په الوتکو کې د الوتنې د کنټرول سطحې توپیر سره لري خو تخنیک یې یو وي. په چورلکه او اټوجیرو کې هم په درې محورونو کې د کنټرول سطحې ورته خوځښت ترسره کوي خو طریقه یې د وزر لرونکې الوتکې سره توپیر لري. لمړی د کنټرول سطحې جوړونکي (Wright brothers) دي.
د خوځښت محورونه
یوه الوتکه له درې محورونو څرخیږي، درېواړه محورونه په یو بل باندې عمودي شکل کې واقع دي او د تقاطع ټکی یې د ثقل په مرکز کې دی. د لوري د هدایت لپاره پیلوټ ته اړینه ده چې له درېواړو محورونو د څرخېدو وړتیا ولري.
Vertical axis (yaw)
منشاء یې د ثقل په مرکز کې ده او د الوتکې لاندې لوري ته هدایت شوی. تنې او وزرو باندې عمودي شکل کې دی. په دې محور کې خوځښت ته (yaw) نوم اخلي. که چېرې مثبت خوځښت وي نو د الوتکې پوز ښي اړخ ته تاووي. د الوتکې په لکۍ کې (rudder) د (yaw) بنسټیز کنټرول دی.
Transverse axis (pitch)
په ( transverse or lateral axis) نومونو هم یادیږي. منشاء یې د ثقل په مرکز کې ده. ښي اړخ ته هدایت شوی، د وزرو له کرښې سره موازي وي. په دې محور کې خوځښت ته (pitch) نوم اخلي. په دې محور کې مثبت خوځښت د الوتکې پوز پورته او لکۍ ښکته کوي. په لکۍ کې (elevators) د (pitch) بنسټیز کنټرول دی.
Longitudinal axis (roll)
منشاء یې د ثقل په مرکز کې ده. مخکې لور ته هدایت شوی. په دې محور کې خوځښت ته (roll) وایي. په دې محور کې زاویه اي بې ځایه کېدنې ته (bank) نوم اخلي. په دې محور کې مثبت خوځښت د کیڼ اړخ وزر لوړوي او د ښي اړخ وزر لاندې کوي. په وزرو کې (ailerons) د (bank) بنسټیز کنټرول دی.
د کنټرول سطحې
په وزرو کې اېلرون (Ailerons) د وزرو له څوکو سره نږدې وي. برعکس لوريو ته خوځښت کوي. په الوتکه کې د موټر ګیر ته ورته د سټیک په نامه اله ده که چېرې یې پیلوټ کیڼ لور ته کړي او یا هم د الوتکې ویل د ساعت د ستنې برعکس لور ته تاو کړي نو د کیڼ اړخ اېلرون پورته کیږي او ښي اړخ اېلرون ښکته کیږي. که چېرې د یوه وزر اېلرون پورته وي وزر هم پورته کیږي او که یې اېلرون ښکته وي نو پرې لږېدونکی باد یې وزر پورته بیایي. او دا چاره په الوتکه کې د تاوېدو یا (roll) لامل کیږي په دې مانا چې ټوله الوتکه په یو څنګ کیږي. الوتکه بېرته افقي حالت ته هغه وخت راځي چې دواړه اېلرون صفر کې وي په دې مانا چې نه ښکته وي نه پورته.
د الوتکې د لکۍ په افقي برخه (Elevator) کې د خوځېدو وړ برخه ده. دا برخه ټوله یو ځای ښکته او پورته خوځښت کوي. په الوتکه کې ګېر ته ورته اله چې د سټیک په نامه ده که چېرې یې پیلوټ وروسته بوځي نو (Elevator) پورته کیږي که یې مخکې کړي نو (Elevator) ښکته کیږي. په دې چارې سره د الوتکې پوز پورته کیږي او یا ښکته کیږي.
د لکۍ په عمودي برخه کې (Rudder) که چېرې پیلوټ د کیڼ اړخ پایډل باندې پښه کیږدي نو (Rudder) کیڼ اړخ ته تاویږي او که چېرې پیلوټ ښي پایډل باندې پښه کیږدي نو (Rudder) ښي لور ته تاویږي. که چېرې (Rudder) ښي اړخ ته تاو شوی وي نو د الوتکې لکۍ کیڼ اړخ ته تاويږي او د الوتکې پوز ښي لور ته (yaw) څرخ کوي. که چېرې (Rudder) خنثی یا صفر حالت ته ولاړ شي د الوتکې پوز هم سیده کیږي.
Comments
So empty here ... leave a comment!