Tag: اناتومي

د مغز یوه برخه ده. په انسان کې احساساتي اصطلاح ګانې، د ستونزو هوارونه یا حل، یاد، ژبې، قضاوت او د جنسي اړیکې لپاره چلند او نورې ورته وړتیاوې کنټرول کوي. په اصل کې زمونږ د خبرو اترو او شخصیت کنټرول پېنل دی.   د عضلو موټور فعالیت یا په ارادي توګه د عضلو د خوځښت مسولیت هم په غاړه لري. د انسان په مغز کې دا برخه د هر بل ژوندي په پرتله لویه او پېچلې ده. لکه نوم یې چې ښي همداسې د مغز په مخکې برخه کې ده. د فرنټل لوب ښۍ نیمه خوا د انسان د بدن کیڼ اړخ کنټرول کوي او کیڼه نیمه برخه یې د انسان د بدن ښۍ خوا کنټرول کوي.   که د مغز دا برخه زیان وویني د انسان په شخصیت کې بدلون رامنځته کیږي، په چاپېریال کې د خطر ارزونه نشي کولای، د مخ په اشارو او خوځښت کې یې ستونزه پیدا کیږي....

له مړوند څخه وږې ته غزېدلي عصاب دي. د لاس د پنجې خوځښت یې دنده ده. په لېچو کې یوه او بله نیمه عضله ورسره نښتي. په ځانګړې توګه په څنګل کې د پوستکي لاندې د لاس په سطحه کې وي. که چېرې څنګل زیان وویني نو اولنار عصب هم زیان لیدلی شي. د څنګل له (funny bone) سره هم وصل دی او دې هډوکي کې حسي دنده لري. که چېرې په څنګل دوامداره فشار راوړل شي، د څنګل هډوکی بې ځایه شي او یا څنګل ټپي شي دا عصب زیان لیدلی شي. که چېرې زیان وویني د لاس په پنجه او مړوند کې حسي ستونزه پیدا کیږي، همداسې د مړوند په خوځښت کې هم ستونزه ورسره رامنځته کیدای شي....

د مټې پاسه برخه کې عضله ده، د (biceps muscle) عضلې لاندې وي. په لاس کې د بازو د (humerus) هډوکي او په لېچو کې د (ulna) هډوکي ترمنځ د پول په څېر ده. دوه ډوله (musculoskeletal nerve and radial nerve) عصاب ورسره وصل دي. په ځینو کسانو کې ممکن دا عضله دوه شوې ښکاره شي. بنسټیزه دنده یې په څنګل کې د لېچو عضلې قاتول دي. د بازو او څنګل ډېر ډوله خوځښت ممکن کوي.

د پښې هغو عضلو ته لارښونې راوړي چې پښه سیده کوي. لکه د (quadriceps) په څېر چې د ورون مخکې برخې کې دي. دا عصب مثلثي د تقاطع برخه لري او د خاصره لګن په سیمه کې تیر شوی. د ملا په دوېمو او څلورمو مهرو کې له شوکي نخاع جلا شوی. موټور فعالیت یې د ورون د مخې له پوستکي او د پونډۍ پوښلي له پوستکي حسي مالومات وړي. له دې عصابو د (saphenous nerve) عصب څانګه کړې کوم چې پښې ته لارښونې او حسي مالومات راوړي.  

له (right colic artery) سره موازي غزېدلی. د غټې کلمې له (right flexure and the ascending colon) برخو وینه تخلیه کوي. خپله د (right colic vein) ورید په (superior mesenteric vein) کې تخلیه کیږي. د غټې کلمې له (ascending colon) برخې سره نږدې دا ورید په دوه څانګو وېشل شوی، یوه څانګه یې صعودي او بله نزولي ده. نزولي څانګه یې د (ileocolic vein) ورید له (colic) څانګې سره وصل ده، صعودي څانګه یې له (middle colic artery's right branch) سره وصل کیږي.

د (vena sigmoideus) په نامه هم یادیږي. د (sigmoid veins) وریدونو یو ګروپ ته رجوع کوي. دا وریدونه د (mesenteric vein) ورید څانګه ده او خپله (mesenteric vein) ورید د (hepatic portal vein) څانګه ده. هر سیګمویډ ورید منحني شکل لري. دنده یې له سیګمویډ کولون څخه د وینې تخلیه ده. سیګمویډ کولون (sigmoid colon) د غټې کولمې وروستۍ مقعد ته نږدې برخه ده.

په پښه کې واقع عضله ده. دقیق موقیعت یې د پښې تله ده. په انګرېزۍ کې د پښې تلې ته (sole of foot) وایي، مستقیما د (plantar aponeurosis) له پاسه وي کوم چې د پښې د منحني شوې برخې ملاتړ کوي. په پښه کې ژور تګ کوي او یوازې د (fascia) ډېره نرۍ طبقه یې له (lateral plantar vessels) جلا کوي. فېشیا (fascia) د نښلونکو نسجونو یو ډول دی.   په (calcaneus) کې د پښې د پوندې له هډوکي او د پښې په تله کې له (plantar fascia) پیل کیږې. په انګرېزۍ کې د پښې پوندې ته (heel of foot) وایي. عصبي ریښه د (medial plantar nerve) په نامه له عصابو ترلاسه کوي....

د (pubocapsular ligament) په نامه هم یادیږي. د ورون د مفصل په لاندې برخه کې د موجود لېګامېنټ یا عضلاتي وتر ملاتړ کوي. د ورون مفصل په ثبات کې مرسته کوي. مفصل نه پرېږدي چې مخکې او وروسته او څنګ لور ته د خوځښت لپاره له نورمال سیمې زیات حرکت وکړي. د مفصل بهرنۍ څرخ هم محدود ساتي. په مفصل کې نور لېګامېنټ یا عضلاتي وترونه د دې عضلاتي وتر په پرتله د مفصل د څرخ په محدودولو کې ز یات رول لري. د مفصل د کپسول د عناصرو ملاتړ کوي.

اې اورتا (aorta) د زړه له کیڼ اړخ یا بهر ته وتلې ګېډې پیل کیږي. په ګېډه کې له (common iliac arteries) سره تر نښلېدو وروسته پای ته رسیږي. پنځه جلا برخې لري. د (descending aorta or thoracic aorta) برخه یې منحني شوې سیمه کې پیل کیږي. دا برخه په دوه ټوټو وېشل شوې نومونه یې ( thoracic and the abdominal) دي. د (thoracic aorta) ټوټې قطر یې ۲.۳۲ سانتي متره دی او شپږ جوړه شوې څانګې لري هرې یوې ته یې (bronchial arteries, mediastinal arteries, esophageal arteries, pericardial arteries, superior phrenic artery, and intercostal arteries) نومونه اخلي. د (intercostal arteries) څانګه یې نهه جوړې لري. د ښي اړخ څانګې یې د کیڼ اړخ په پرتله اوږدې دي. د خپلو مختلفو څانګو په ذریعه مری، سږو او سینې ته وینه لېږدوي....

د خاصره لګن په جوف کې واقع عضله ده. د خاصره لګن له مرکز سره نږدې له (sacrospinous ligament) سرچینه اخلي. د (coccygeal muscle and levator ani muscle) عضلې خپله کې په ګډه د خاصره لګن دیافراګم جوړوي. د ( ani muscle) عضلې درې برخې لري او درېواړه د (coccygeal muscle) عضلې مخې ته وي. په خاصره لګن کې د (Fasciae) په نامه د نښلونکو نسجونو یو ډول دی او په خاصره لګن کې ټولې عضلې سره نښلوي.   د (coccygeal muscle) عضله مثلثي شکل لري. کوم عصب یې چې کنټرول کوي د (anterior primary ramus) په نامه یادیږي. او وینه د (internal iliac artery) رګونو یوه څانګه ورته رسوي. لمړی دنده یې په خاصره لګن کې د ټولو موجودو غړو ملاتړ دی. په ښځو کې د ځلانځ ملاتړ هم کوي. د خاصره لګن د جوف وروسته برخه هم بندوي....

نر په اناتومي کې د نر د تناسلي الې د لاندې برخې په اوږدو کې د لکېدو وړ نسجونه دي. د (corpus cavernosa) جوړې لاندې واقع دي. کوچنۍ سیمه ده او له (corpus cavernosa) سره ورته والی لري. کله چې د نر تناسلي اله لکه شي دې برخه کې ۹۰ وینه وي.   په دې برخه کې د نسجونو درې ګروپونه، دوه (cavernosa) او (spongiosum) د پراخېدو وړ دي، سپنج ته ورته جوړښت لري او د تناسلي الې د لکېدو په بهیر کې ونډه اخلي. په (corpus spongiosum penis) نسجونو کې یورېترا هم موجوده وي د کومې له لارې چې نر ادرار او سپرم بهر ته غورزوي, دا نسجونه پراخیږي تر څو ذکر جوړ کړي - د ذکر سر ته (glans penis) نوم اخلي درېم نسج یې د نر د تناسلي الې د لکېدو پر وخت په یورېترا د فشار مخنیوی کوي....

د زنګون د مفصل جوړونکو له عضلاتي وترونو یو دی. لېګامنټ یا عضلاتي وترونه فایبري بېنډونه دي، مفصلونه سره نښلوي او ځواکمن کوي. د دې عضلاتي وتر یوه خوا د ورون له هډوکي سره وصل وي او بله خوا یې د پونډۍ له فیبولا هډوکي سره وصل وي.

له (sciatic nerve) څانګه کوي. د پښې په لاندې برخه کې له دوه عضلو (peroneus brevis and peroneus longus) سره وصل دي. په پښه کې چې کومو عضلو ته ځواک ورکوي د ګوتو او پښې جګونکې دي. که چېرې دا عصب زیان وویني د (foot drop) حالت رامنځته کوي. په دې حالت کې په پونډۍ او د پښې د پنجې پاسه برخه کې سخت درد او بې حسي پیدا کیږي، د پښې د پنجې پراخولو پر وخت د پنجې د کمزورتیا احساس وي.

د پښتورګو د سیستم برخه ده. د پښتورګو په سیستم (renal system) کې یورېټر، پښتورګي او مثانه هم شامل دي. د پښتورګو سیستم د اضافي مایع تولید، ذخیره او د خالي ادرارو په شکل کې له منځه وړنه کوي. یورېترا په مثانه کې ذخیره شوې مایع له بدن څخه بهر باسي. د اناتومي له مخې د نر او ښځې یورېترا توپیر سره لري.   د ښځې یورېترا د مثانې په لاندې برخه کې پیل کیږي د پیل برخې ته یې غاړه (neck) نوم اخلي. د خاصره لګن د سطحې په عضلاتي برخه کې لاندې لور ته کوزه شوې. مخکې تر دې چې ادرار د یورېترا له پرانیستې بهر ووځي لمړی له (urethral sphincter) تیریږي. په انګرېزۍ کې (sphincter) هغې کړۍ، حلقې یا عضلې ته وایي چې دنده یې ساتنه او یا د یوه کانال بندونه وي لکه د مقعد خوله او یا هم د معدې خوله.   یورېترا د حجرو په یوه استر پوښل شوې. دې حجرو ته د (epithelium) نوم اخلي. د یورېترا په داخل کې مرغړي موجو...

د مټې او لېچو هډوکي او مفصلونه لاسونه د بدن د پاسه برخې غړي دي. د بدن تر ټولو زیات پېچلي او تر ټولو زیات کارېدونکي غړي ګڼل کیږي. هر لاس له څلورو عمده برخو جوړ وي چې مټه (upper arm)، لېچه جمع یې لېچې (forearm)، مړوند (wrist) او د لاس پنجه (hand) ده. په مټه کې اوږه هم شامله ده چې د اوږې (shoulder) له مفصل نیولې د څنګل (elbow) تر مفصل پورې برخه مټه ګڼل کیږي. په مټه کې درې هډوکي شامل دي : سکاپولا (Scapula) په انګریزۍ کې ورته (shoulder blade) نوم هم اخلي، مثلثي شکله هوار هډوکی دی او د عضلو په ذریعه له تنې سره وصل وي. کلاویکل (Clavicle) په انګرېزۍ کې ورته (collarbone) نوم اخلي، مټه له تنې سره وصل کوي، د لاس پاتې برخې ته د ځواک په وېشلو کې هم ونډه اخلي. هومېروس (Humerus) په مټه کې اوږد هډوکی دی. د سکاپولا او څنګل ترمنځ موجود دی. له دې هډوکي سره عضل...