Tag: Zakria Rahimi

د هند په سمندرګي کې د موریس دوه ټاپوګان دي. یو یې ۱۲.۵ کیلو متره اوږدوالی او ۱.۵ کیلو سور لري، بل یې ۷ کیلو متره اوږدوالی او ۴.۵ کیلو متره سور یا پراخوالی لري. دا ټاپوګان ښه کوپره او د (Agalega day gecko) ماده لري. یو ټاپو یې د هند پوځ ته په اجاره ورکړی او موخه یې ستراتیژیکه شتمنۍ ده.

د (Cargados Carajos Shoals) په نامه هم یادیږي. د هند په سمندرګي کې د ټاپوګانو ټولګه ده. د موریس ټاپو په شمال ختیځ کې موقیعت لري. د ټولو ټاپوګانو شمېر له ۲۸ تر ۴۰ پورې دی، شمېر یې له طوپانونو سره تړاو لري که چېرې توپان وي نو ځینې کوچني ټاپوګان بېرته اوبو کې ډوبیږي. تر ۲۰ پورې ټاپوګان یې نومونه لري. د دې ټاپوګانو د ټولګې مساحت ۱.۳ کیلومتر مربع دی, له وړو ټاپو ګانو سره لوی ریف تقریبا ۵۰ کیلومتره اوږدوالی لري او ۵ کیلو متره سور یا پراخوالی لري. مساحت یې ۱۹۰ کیلو متر مربع دی. په ټول ټاپو کې تر سلو زیات کسان نشته وي او په دې سلو کې هم ډېری کب نیونکي دي او یوازې د کب نیونې لپاره ټاپو ته تګ راتګ کوي. اقتصادي فعالیت یې یوازې کب نیونه ده. له سیاسي مخې د موریس برخه ده. د (Outer Island Development Corporation) لخوا اداره کیږي او د موریس لمړي وزیر ته یې راپور چمتو کیږي....

د هند په سمندرګي کې ټاپو هیواد دی. نور ټاپوګان یې رودریګ ټاپو، اګالېګا او سنت براندون ټاپو دی. تر ټولو غټ ښار او مرکز یې پورټ لویس دی او په موریس ټاپو کې واقع دی. لمړی المانیانو په ټاپو کنټرول لره خو په ۱۷۱۰ کې المانیانو پرېښود او په ۱۷۱۵ کې د فرانسویانو لاسته ولویده. د ۱۸۱۴ کال د مې په ۳۰ نېټه فرانسې له انګلستان سره د (Treaty of Paris) تړون لاسلیک کړ او رسما یې موریس انګلستان ته وسپاره. په دې تړون کې فرانسې د ځینو ټاپوګانو نومونه نه وو یاد کړي. په ۱۹۶۵ کې انګلستان چاګوس ټاپوګان له موریس څخه جلا کړل، همداسې یې له سیشل څخه الدبرا، فارکوهار او دېروش ټاپوګان جلا کړل. موخه یې د هند د سمندرګي انګلیس قلمرو جوړونه وه. خلک یې له ټولو جلا شوو جزیرو په زوره ووېستل. د دییګو ګارسیا په نامه تر ټولو لوی ټاپو یې متحده ایالتونو ته په اجاره ورکړ. همداسې د چاګوس جزیرو ته یې د پخوانیو خلکو، د سیلانیانو او د ...

په انګریزۍ کې ورته (isle) هم وایي. ټاپو داسې وچې ته وایي د کومې چې چار چاپېره اوبه وي. په سمندر کې کوم ټاپوګان چې منځ کې د اوبو تالاب لري د اټول (atoll) په نامه یادیږي. په اټول کې کوچنیو ټاپوګانو ته په انګرېزۍ کې د (islets, skerries, cays or keys) نومونه اخلي. کوم ټاپو چې په سیند یا لویو جهیلونو کې وي په انګرېزۍ کې ورته د (eyot or ait) نومونه اخلي. کوم ټاپوګان چې په سمندر غاړو کې وي د (holm) په نامه یادیږي. رسوبي ټاپو د (chars) نوم اخلي. د ټاپوګانو جیولوجیکي یا جغرافیایي ګروپ ته (archipelago) نوم اخلي.   ځینې ټاپوګانو ته هوایي پلونه جوړ شوي لکه سنګاپور، کازوې او ځینې د المان دلتا ټاپوګان. د ځینې ټاپوګانو تر منځ واټن ډک شوی او له وچې سره نښلول شوي خو تر اوسه د ټاپو په نامه یادیږي لکه د کوونې او کورونادو ټاپوګان. د ځینو وچې سیمې برخې په کانال جلا شوي او د ټاپو شکل یې اخیستی لکه د پ...

ډیری خلک ګمان کوي چې اداره کاغذ پراني ده، د فرمان او د دستورونو صادرونه ده، د کړنو کم ابتکار او یو څو وړتیاو ته اړتیا لري. په قاموس کې مدیر داسې کس ته ویل شوی چې د عامه چارو یا سوداګرۍ مدیریت کوي، فعالیتونه او سرچینې تنظیم کوي. ډیری خلک له همدې لنډ تعریف څخه په ذهن کې د ادارې لوی انځور جوړوي.   ناظر یا سوپروایزر څوک دی ؟ سوپروایزر هغه مدیر دی څوک چې : - د خپل لاس لاندې کار کوونکو سره یو ځای کار کوي ؛ - هغو کسانو ته کاري لارښوونه کوي چې په مستقله توګه یوه چاره پر مخ وړي.   سوپروایز مختلفې دندې لري. ممکن د بودیجې چمتو کوونه یې دنده وي، ممکن پلان جوړونه او د تکتیکي ستونزو هوارونه یې دنده وي، ممکن په نورو کار کوونکو باندې ناظر وي.   د سرچینو مدیریت یو مدیر د مختلفو سرچینو مدیریت په غاړه لري او دا دنده د خپل ټیم له همکارۍ او ګډون پرته نشي ترسره ...

د شخصي ودې د ډېرو کورسونو لویه برخه پیاوړی شخصیت جوړونه ده. پیاوړی شخصیت خورا زیات اړخونه لري او له همدې امله یې تعریف اسانه چاره نده. پیاوړی شخصیت یو بهیر دی، د وړتیاو ټولګه ده، د چلند طریقه ده. هر انسان د ژوند د هر څه کولو لپاره پیاوړي شخصیت ته اړتیا لري. تر څو مثبتې او تولیدي اړیکې پرې جوړې کړي.   د پیاوړي شخصیت جوړونه یو سفر دی لاندې یې وګورئ : - ځانته له کم احترام څخه د ځانته احترام لرلو په لور - په ځان د باور نلرلو څخه په ځان د باور لرلو په لور - زه وړتیا نلرم باندې له باور څخه زه وړتیاوې لرم باور په لور - خلک له ماسره مینه نلري باندې له باور څخه زه د خلکو خوښ کس یم په لور - په هر څه کې په نورو له تکیې یا اتکا څخه د خپلواکۍ په لور - له لټي او نا راستي څخه د فعالیت په لور - د نورو له اطاعت څخه د خپلې خوښې په لور - له نیوکو کوونکو سره ل...

د عامې مقالې اجزا ۱ - موخه : مخاطب کېدنه / د یوې پوښتنې ځواب   ۲ - مقدمه : د مقالې دا برخه له لوستونکي سره مرسته کوي چې په دې پوه شي چې تاسې د څه په اړه لیکل کړي، ولې د یو څه کول غواړی او څرنګه به موخې ترلاسه کړئ.   ۳ - د متن په اړه مالومات : د مقالې پیل باید په یوه مقدماتي جمله وي تر څو لوستونکی په دې پوه شي چې لیکنه مو د څه په اړه ده. دا جمله ممکن د موضوع تعریف وي، ممکن د موضوع اړین ټکي وي، ممکن داسې جمله وي چې لوستونکی د لیکنې لوستلو ته هڅوي، له موضوع سره تړاو لرونکی متل او یا وینا وي، ممکن د لیکنې د متن یوه اړینه برخه وي.   ۴ - موخه : په دې برخه کې باید دا ولیکل شي چې ولې مو مقاله لیکلې د لیکلو موخه مو پکې روښانه کړئ. یوه بېلګه " د جنین د سقط یا اولاد لرې کولو په اړه مو نظر څه دی ؟ " نو که ستاسې مقاله د جنین د سقط په اړه وي په دې برخه کې مو باید د همدې پو...

۱ - د ټولو انسانانو مغز یو لوی ځواک دی خو یوازې یو څو یې کاروي ؛ ۲ - هر انسان د خلاقیت وړتیا لري، د هوښیار فکر وړتیا لري ؛ ۳ - مغز د حافظې، تصور کولو، نوښت او خلاقیت سرچینه ده.   ډېری خلک په دې وخت ضایع کوي چې د فکر کولو وړتیا ځان کې اضافه کړي. ځینې کسان فکر کوي چې د فکر کولو وړتیا طبیعي ده او له پیدا کېدو سره په ځینو کسانو کې موجوده وي او د نړۍ تر ټولو لوی فکر کوونکو طبیعي وړتیا لرله. خو اوسنۍ څېړنې ښي چې د هر انسان مغز لویه وړتیا لري او کله چې د ژوند له ستونزو سره مخ کیږو دا لویه پټه وړتیا کاروو.   کله چې انسان ارام کوي په دې وخت کې د بدن لخوا د تولید کېدونکې انرژي پنځمه برخه مغز اخلي، په دې اندازه انرژي په دوامداره توګه د لګېدونکي ۲۰ واټه ګروپ سره مساوي ده. مغز تقریبا له ۱۰۰ بیلیونه حجرو جوړ وي، هره حجره له نورو ۱۰۰۰ مغزي حجرو سره وصل کیږي او د ټولو حجرو شم...

د سر په کوپړۍ کې ۱۲ عصاب موجود دي پنځم یې (Trigeminal) عصب دی. د سر د کوپړۍ عصاب تل جوړه وي او مغز د بدن له نورو برخو سره وصل کوي. ځینې یې مغز ته حسي مالومات لېږدوي چې په دې کې بوي، خوند، لید او غږ هم شامل دي. نور یې د عضلاتو خوځښت او د ځینو مرغړیو فعالیت کنټرول کوي. کوم چې حسي مالومات مغز ته لېږدوي دندې ته یې (sensory functions) وېل کیږي او کوم چې عضلات او د مرغړیو فعالیت کنټرول کوي دندې ته یې (motor functions) نوم اخیستل کیږي. په دې عصابو کې ځینې دواړه دندې پر مخ وړي. د سر د کوپړۍ عصاب د موقیعت له مخې په رومي اعدادو ښودل شوي. د سر د کوپړۍ په عصابو کې (Trigeminal) عصب ته په انګرېزۍ کې (cranial nerve V) نوم هم اخلي.   د (Trigeminal) عصب د سر د کوپړۍ په عصابو کې تر ټولو غټ عصب دی. عمومي دنده یې پوستکي ته، سینوسونو او مخاطي غشاګانو ته په مخ کې حسي مالومات لېږدونه ده. د زنې عضلاتو ک...

د اینډوکرین سیستم یوه برخه ده. عمومي دنده یې په وینه کې د هورمونونو ترشح ده. دا هورمونونه د بدن په نورو غړو او نورو هورمونونو اغیز کوي په ځانګړې توګه په تایرویډ، د مثل د تولید غړي او ادرېنال مرغړیو. دې مرغړیو ته (master gland) نوم هم اخلي او لامل یې په زیاتو بهیرونو کې ګډون دی.   واړه مرغړ دي، هګۍ ته ورته شکل لري، د پوزې شاته د انسان د مغز لاندې برخه کې موقیعت لري، له هیپوتالاموس (hypothalamus) سره صل دي. په مغز کې هیپوتالاموس (hypothalamus) د مغز یوه وړه برخه ده او د بدن د فعالیت د توازن په کنټرول کې اړین رول لري. له (Pituitary gland) چې کوم هورمون ترشح کیږي هم یې د مغز همدا برخه کنټرول کوي.   د (Pituitary) مرغړي په دوه برخو وېشل شوي وروستۍ نرمۍ او مخکینۍ نرمۍ (anterior and posterior lobes)   مخکینۍ نرمۍ (Anterior lobe) د دې مرغړي مخکینۍ نرمۍ له مختل...

د نر د خاصره لګن هډوکي Male pelvis bones خاصره لګن د شمزي یا د ملا د تیر لپاره بنیاد او د ورانه د مفصلونو لپاره ساکت جوړوي. د خاصره لګن په هډوکي کې د ورانه د مفصل هډوکي، سکروم او کوکسیکس شامل وي. د نر د خاصره لګن هډوکي د ښځې په پرتله تنګ او واړه وي، د خاصره لګن پای (pubic arch) هم په نر کې د ښځې په پرتله کوچنی وي. د ورانه د مفصل درې هډوکي لري او کله چې انسان وده کوي د وخت له تېرېدو سره خپله کې فیوز کیږي. د درېواړو نومونه او لنډه تشرېح لاندې وګورئ : Ilium د ورون د مفصل د هډوکي پورتنۍ برخه ده Ischium د ورون په مفصل کې منحني شوې برخه ده د ورون د مفصل د هډوکو بنیاد جوړوي Pubis د ورون د مفصل د هډوکي مخکینۍ برخه جوړوي پورته درېواړه برخې خپله کې سره یو ځای کیږي او د خاصره لګن د هډوکي ساکت (acetabulum) جوړوي، په دې ساکت کې د ورون...

کیسو ته ورته د مرغړیو جوړه ده او د نر په خاصره لګن کې موجودې وي. دنده یې د منیو اکثریت اجزا جوړونه ده. د پروستات مرغړیو له پاسه او د مثانې لاندې موقیعت لري. هره د منیو کیسه یو تاو شوی تونل لري او له دې تونل څخه نورې کیسې څانګې کوي. تونل یې له درې مختلفو طبقو جوړ شوی وي لاندې هره طبقه وګورئ :   - لنده داخلي طبقه په دې طبقه کې ځانګړې حجرې موجودې دي کومې چې د منیو د کیسې مایع تولیدوي - منځنۍ طبقه د عضلې له نرم نسج څخه جوړه وي - بهرنۍ طبقه او له نښلونکي نسج څخه جوړه وي   د منیو د کیسې یوه برخه او (vas deferens) سره یو ځای کیږي ترڅو د منیو د انزال تونل (ejaculatory duct) جوړ کړي. د منیو د انزال پر وخت د نرمې عضلې برخه انقباض کوي یا ځان غونډوي او مني د انزال کانال ته داخلوي. د دې کیسې دنده د مایع تولید او د همدې مایع ذخیره کول دي کوم چې ممکن په منیو تبدیل شي. په دې ...

حجاب حاجز یا دیافراګم د ساه اخیستنې په بهیر کې کارېدونکې عضله ده. ګنبزې ته ورته شکل لري. د زړه او سږو لاندې وي. کله چې ساه داخل ته اخلی او بهر ته یې باسی دا پرده په دوامداره توګه انقباض کوي. اسکلیټي عضله ده د سینې په بیخ کې ښکته شوې او سینه له ګېډې جلا کوي. کله چې ساه اخلی او بهر یې باسی نو پړسیږي او بېرته داخل ته کوزیږي. د ساه اخیستنې له بهیر پرته نورې دندې هم لري، د ګېډې فشار زیاتوي تر څو د کانګو، ادرارو او فضله موادو مخه ډب کړي. همداسې له مرۍ سره مرسته کوي چې د اسیدو د بېرته ګرزونې مخه ډب کړي. له مرۍ څخه د (phrenic nerve) عصب دیافراګم ته غزېدلی او همدا عصب یې خوځښت یا حرکت کنټرول کوي. دیافراګم کې درې پرانیستې موجودې دي د همدې پرانیستو له لارې ځینې جوړښتونه د ګېډې او سینې ترمنځ تېر شوي. درېواړه پرانیستې یې لاندې وګورئ : Esophageal opening له دې پرانیستې مری او واګوس عصب تېر شو...

د سر په کوپړۍ کې ۱۲ عصاب موجود دي لسم یې واګوس عصب دی. د سر د کوپړۍ عصاب تل جوړه وي او مغز د بدن له نورو برخو سره وصل کوي. ځینې یې مغز ته حسي مالومات لېږدوي چې په دې کې بوي، خوند، لید او غږ هم شامل دي. نور یې د عضلاتو خوځښت او د ځینو مرغړیو فعالیت کنټرول کوي. کوم چې حسي مالومات مغز ته لېږدوي دندې ته یې (sensory functions) وېل کیږي او کوم چې عضلات او د مرغړیو فعالیت کنټرول کوي دندې ته یې (motor functions) نوم اخیستل کیږي. په دې عصابو کې ځینې دواړه دندې پر مخ وړي. د سر د کوپړۍ عصاب د موقیعت له مخې په رومي اعدادو ښودل شوي. د سر د کوپړۍ په عصابو کې واګوس عصب ته په انګرېزۍ کې (cranial nerve X) نوم هم اخلي لنډیز یې (CN X) لیکل کیږي. که واګوس عصب ستونزه پیدا کړي د یوې بریښنایي الې په ذریعه تحریک کیږي. دا اله د (epilepsy) او ډېپرېشن د ځینو حالتونو درملنه هم کوي. د واګوس عصب د تحریک لپاره د سینې د...

وړه کلمه له درې برخو جوړه شوې، یوه برخه یې جوجونم ده. جوجونم د هاضمې د سیستم یوه برخه ده او د خوړو په تجزیه او جذب کې اړین رول لري. له (pyloric sphincter) څخه پیل او په (ileocecal valve) پای ته رسېدلې. د وړې کلمې نورو دوه برخو ته (duodenum and the ileum) نومونه اخلي.   له معدې څخه چې کله خواړه د وړې کلمې (duodenum) برخې ته ولاړ شي نو دې برخه کې د لوز المعدې یا د پانقراص انزایمونه او په ځیګر کې د تولید شوې صفرا په مرسته خوځښت کوي او د کلمې جوجونم برخې ته داخلیږي. جوجونم د وړې کلمې له پنځه برخو دوه برخې جوړوي. د جوجونم عمومي دنده د اړینو خوړو لکه د بورې، غوړو اسیدو او امینو اسیدو جذب دی. د کلمې څپو ته ورته بې اختیاره خوځښت ته د کوم په مرسته چې خواړه په کلمو کې حرکت کوي (Peristalsis) وایي، په جوجونم کې دا خوځښت ځواکمن او چټک دی.   د وړې کلمې په کومه برخه کې چې جوجونم پیل...

په عربي کې ورته مهبل نوم اخلي کوم چې پښتو او فارسي کې هم کاریږي. ډېری خلک د ولوا (vulva) او واجینا (vagina) تر منځ توپیر نکوي. ولوا د ښځې د تناسلي الې بهرنۍ برخې یا شونډو او د شونډو منځ ته وایي او واجینا عضلاتي کانال دی او د ښځې د تناسلي الې له خولې د ځېلانځ تر خولې پورې وي.   په ولوا کې (labia) شامله ده کومه چې د ولوا د چین یا تاو شوو برخو داخل او بهر دی، د واجینا خوله (vagina opening) شامله ده، ولوا پاسه برخه کې (clitoris) وي کوم چې ولاړ یا نېغ شکل لري، یورېترا او یا د ادرارو بهر ته غورزونکي کانال (urethra) خوله شامله ده.   واجینیا عضلاتي کانال دی کوم چې په عصبي رګونو او مخاطي غشا استر شوی. ځېلانځ او د رحم خوله سره وصل کوي او د میاشتینۍ ناروغۍ، نر سره جنسي اړیکې نیونې او اولاد زېږونې کې مرسته کوي. د واجینا خولې ته (vagina opening) نوم اخلي د (vaginal vestibule or intr...

سږي د تنفسي جهاز مرکز دی. د بدن د هر غړي ټولې حجرې اکسیجن ته اړتیا لري تر څو ژوندۍ پاتې شي. همداسې ستاسې بدن دې ته اړتیا لري چې له کاربن ډایوکسایډ څخه ځان کړي. کله چې حجرې هره ورځ خپل نورمال فعالیت ته دوام ورکوي نو د کاربن ډایوکسایډ ګاز د اضافي ګاز په توګه یا زیاتي تولید په توګه تولیدوي. کله چې تاسې ساه داخل ته اخلی او بهر ته یې باسی نو د اخیستلو پر وخت اکسیجن له نورو ګازونو سره د مخلوط په توګه او د ساه وېستلو پر وخت ګاربن ډایوکسایډ بهر باسی.   سږي سپنجي، ګلابي رنګه غړي دي، ښی اړخ ېې له درې نرمیو جوړ وي او چپ اړخ یې یوازې له دوه نرمیو جوړ وي کوم چې زړه ته خونه هم جوړوي. سږي د (trachea) په پای کې پیل کیږي کوم چې د هوا تونل دی او سږو ته هوا داخلوي او له سږو یې بېرته بهر باسي. هر سږی یو تونل لري کوم ته چې د (bronchus) نوم اخلي او سږي له (trachea) سره وصل کوي. د سږو دوه تونلونه د Y ...

په انګرېزۍ کې ورته (frenulum) نوم هم اخلي. د خولې پاسه او لاندې برخه کې او همداسې د دواړو شونډو د بیخ او ووریو ترمنځ د نرمو نسجونو پردې ته ورته شکل دی. د ژبې لاندې هم موجوده ده. په هر کس کې یې ډبلوالی او اوږدوالی توپیر لري. که چېرې وینې شي زیاته وینه ترې بهیږي خو د وینې کېدو پر وخت که خوله پاکه وساتل شي نو کومې درملنې ته اړتیا نلري. که چېرې څو ځلې پرې یا وینې شي نو ممکن د غاښونو ډاکټر یا د خولې جراح یې د عملیات له لارې پرې کړي او دې ډول عملیات ته په انګرېزۍ کې (frenectomy) نوم اخلي.   په خوله کې دوه ډوله غشايي چین موجود دی :   یو ډول ته (Lingual frenum) نوم اخلي دا پردې د ژبې د لاندې خوا بیخ د خولې له سطحې سره وصل کوي. که چېرې شخه شي یا ونیول شي د ژبې نیول کېدنه یا غوټه کېدنه (tongue tie) ورته وایي او دا حالت د ژبې پر خوځښت اغیز کوي.   بل ډول ته یې (Labia...