علمي نوم یې پن پانیسکوس (Pan paniscus) ده، د پیګمي چیمپانزي (pygmy chimpanzee) نوم هم ورته اخلي. تر ۱۹۳۳ کال پورې ګمان کېده چې د چیمپانزي بیزو فرعي ډول ده. یوازې د کانګو سیند جنوبي غاړه کې پیدا کیږي. د ژوند کولو طریقه او فزیکي جوړښت یې دواړه چیمپانزي بیزو ته ورته ده خو د… read more »
د کورنۍ نوم یې ګالاګ ایدای (family Galagidae) ده، څو ډوله لومړني ژوي دي چې د شپې لخوا فعال (nocturnal)، ونه کې ژوند کوونکي (arboreal) دي. اصلي ځای یې نیمه سهارا ده. د بدن رنګ یې خړ، نصواري، سور رنګه وي. د بدن وېښته یې نرم، غټې سترګې، وروستۍ اوږدې پښې او اوږده لکۍ لري…. read more »
د بابون بیزو (Baboon) یو ډول ده.
د سیبوس نسل (genus Cebus) ده، د ساپاژو (sapajou) نوم هم ورته اخلي. د مرکزي او جنوبي امریکا لومړني ژوي دي او له پراګوې تر نیکاراګوا پورې پیدا کیږي. د نوې نړۍ تر ټولو هوښیارې بېزو ګانې دي. ګرد سرونه لري او بدن یې ډېر ځواکمن ده، د لاسونو او پښو ګوتو یې (opposable thumbs)… read more »
وړۍ لرونکې لیمور (woolly lemur) هم ورته وایي. د مداګاسکار (Madagascar) اوږده وړۍ لرونکی لیمور ده. وروستۍ پښې یې اوږدې خو مخکینې یې لنډې دي، لنډ اوربوز لري، واړه غوږونه چې په وړۍ کې پټ وي او ګرد سر لري. اېواهي د شپې لخوا فعال او ګیاه خوړونکی ده. په وچو او باراني ځنګلونو کې… read more »
د نوتوریکتېس نسل (genus Notoryctes) دوه ډوله تی لرونکي مارسوپیل دي، د نوتو ریکتیدای کورنۍ (family Notoryctidae) غړي دي چې په استرالیا کې ژوند کوي. یو ډول یې د نوتوریکتېس تیفلوپس (Notoryctes typhlops) په نامه یادیږي او د بدن کچه یې تر ۱۸ سانتي متره (۷ انچه) پورې رسېدای شي، بل ډول یې نوتوریکتېس کورنیوس… read more »
د ډول علمي نوم یې (Phascolarctos cinereus) ده، په انګرېزۍ کې ورته (koala bear) نوم هم اخلي، په ونه کې ژوند کوونکي دي، د فاسکولرک تیدای کورنۍ (family Phascolarctidae) غړي دي او په وام بتی فارم فرعي ډله (suborder Vombatiformes) کې شامل دي. د بدن اوږدوالی یې له ۶۰ تر ۸۰ سانتي متره (۲۴ تر… read more »
ګلایډر په انګریزۍ کې وړې الوتکې ته وایي کومه چې د اوږد مهالې الوتنې لپاره وړه جوړه شوې وي. دا پوسم هم د الوتنې په څېر ټوپ وهي او په انګریزۍ کې ورته (Flying Phalanger, orFlying Possum) نومونه هم اخلي. شپږ ډوله ټوپ وهونکي نولیان یا ډانګلکي (squirrel) دي. د استرالیا مارسوپیل تی لرونکي ژوي… read more »
د فیلاندر نسل (genus Philander) ده، د جنوبي امریکا مارسپیل دي، د کورنۍ نوم یې دیدېل فیدای (family Didelphidae) او دیدېلفینای فرعي کورنۍ (subfamily Didelphinae) غړي دي. نوم یې د سترګو پاسه له ټاپو اخیستل شوی. خړ څلور سترګی اوپوسم (gray four-eyed opossum) د ډول علمي نوم یې (Philander opossum) ده تر ټولو زېات خپاره… read more »
واړه مارسوپیل یا نا بشپړ پیدا کېدونکي (marsupials) دي. د ګلیډر یا ورو ګرځېدونکو مارسوپیل (gliders) یو ډول ده.
غټ ومبټ (giant wombat) هم ورته وایي، د وام بتي فارم فرعي ډلې (suborder Vombatiformes) له منځه تللي غړي دي. په پلیسټوسېن وخت (Pleistocene Epoch) کې یې ژوند کوه (۱۱۷۰۰ کاله او ۲.۶ میلیونه کاله وړاندې تر منځ) اصلي ځای یې استرالیا وو او اوسنیو ومبټ (wombat) او کوالا (koala) ته ورته وو. نوم یې… read more »
د ډاسیوریدا کورنۍ (family Dasyuridae) ټول غړي دي، نابشپړ پیدا کېدونکي تی لرونکي (marsupials) دي، چې پیشو ته ورته موږک (quoll) مارسوپیل مږه (antechinus), ډونارټ (dunnart)، تاسماني شینطان (Tasmanian Devil) او نور متحدین یې پکې شامل دي. د دې کورنۍ ټول غړي تقریبا له ۶۰ ډولونو جوړ شوي چې په نیو ګینې، ارو ټاپو، استرالیا… read more »
د ټوپ وهونکی نولي یا ټوپ وهونکی ډانګلکي د نسل (genus Phalanger) اووه ډولونه دي. د سر او بدن اوږدوالی یې له ۳۰ تر ۶۰ سانتي متره (۱۲ تر ۲۵ انچه) پورې اوږده شته او د لکۍ اوږدوالی یې له ۲۵ تر ۶۰ سانتي متره (۱۰ تر ۲۴ انچه) پورې وي. زېړ رنګه پوزه لري،… read more »
د ډول علمي نوم یې مېتاکیروس نودي کوداتوس (Metachirus nudicaudatus) ده، په انګرېزۍ کې ورته (rat-tailed opossum) نوم هم اخلي. د امریکا مارسوپیل ده، د دیدېلفیدای کورنۍ (family Didelphidae) غړۍ او د دېدیلفینای له فرعي کورنۍ (subfamily Didelphinae) سره تړاو لري. لکه د نورو مارسوپیل په څېر خېټه کې کڅوړه نلري. نوم یې له رنګ… read more »
د جنوبي امریکا نا بشپړ پیدا کېدونکو ژو (marsupials) له منځه تللې (extinct) کورنۍ ده. د دې کورنۍ غړي تی لرونکي وو، په پالیو سېن وخت (Paleocene Epoch) کې یې ژوند کوه ( د ۵ میلیونه تر ۶۳.۵ میلیونه کاله وړاندې ترمنځ چې د پلیوسېن پېل ګڼل کیږي). د بدن جوړښت یې کوږ یا کوږ… read more »
د ډول علمي نوم یې ماکروتیس لاګوتیس (Macrotis lagotis) ده، په انګریزۍ کې ورته (greater bilby, dalgyte, or greater rabbit-eared bandicoot) نومونه هم اخلي. وړوکی د شپې لخوا فعال یا ژوند کوونکی (nocturnal)، کندی کیندونکی مارسوپیل ده. د تایلا کومي ایدا (family Thylacomyidae) کورنۍ غړی ده، د پېرا مېلې مورفیا ډله (order Peramelemorphia) کې شامل… read more »
د استرالیا نا بشپړ پیدا کېدونکي ژوي (masupials) دي، ۲۲ ډولونه لري، د پېرامېلیدای کورنۍ (family Peramelidae) غړي دي. باندي کوټ له ۳۰ تر ۸۰ سانتي متره (۱۲ تر ۳۱ انچه) پورې اوږده شته دي چې په دې کې له ۱۰ تر ۳۰ سانتي متره (۴- تر ۱۲ انچه) اوږده لکۍ هم شامله ده. اوربوز… read more »
تر ۲۵۰ زېات ډولونه دي د مېتاتېریا انفرا کلاس (infraclass Metatheria) سره تړاو لري, دا کلاس ځینې وخت د مارسوپیالیا (Marsupialia) په نامه هم یادوي. (انفرا کلاس د طبقه بندۍ په ساینس کې یوه وېشنیزه یا کټګورۍ ده چې د فرعي کلاس څخه لاندې صف یا ډله کیږي). د تی لرونکو یوه ډله ده… read more »
علمي نوم یې نیوتراګوس پیګماوس (Neotragus pygmaeus) ده، د صحرایي سوی سره یې کچه برابره ده، د غربي افریقا په ځنګلونو کې پیدا کیږي او د نړۍ تر ټولو واړه انتېلوپ دي. چابک انتېلوپ چې علمي نوم یې نیو تراګوس باتېسي (Neotragus batesi) ده سلطنتي انتېلوپ ته ورته دي خو په کچه او وزن کې… read more »
درې ډوله د منځۍ کچې اتېلوپ دي چې د رېډنکا نسل (genus Redunca) جوړوي. د کورنۍ نوم یې بوویدای (Bovidae) ده او د افریقا د نیمه سهارا په لوړو وښو لرونکو سیمو کې ژوند کوي. د هرې سیمې انتېلوپ یې په کچه او وزن کې له یو بل سره توپیر لري. د ډولونو نومونه یې… read more »
