La majuscule – غټ توری

Le rôle de la majuscule est important car elle contribue à délimiter les informations. Elle sert également à signaler les noms propres.

د غټ توري رول اړین ده ځکه چې د مالوماتو په محدوېدو کې مرسته کوي. همداسې د خاص نومو د ښودونې لپاره هم کاریږي.

Les emplois généraux

د غټ توري عمومي کارونه یا کارېدنه

On place une majuscule :

موږ یو غټ توری ږدو :

• au premier mot d’une phrase, d’un texte, d’un paragraphe, d’un alinéa, directement après un point :

مستقیما له یو ټکي وروسته د یوې جملې د اولې کلمې پېل کې، د یو متن په پېل کې، د یو پراګراف په پېل کې :
• dans l’en-tête d’une lettre :

د یو لیک په سرۍ کې
Monsieur le Directeur,

ښاغلی ریس
Madame,

ښاغلې
Chère Mathilde,

ګرانې ماتیلد

• au début des citations, dans le discours direct ou après un tiret dans le dialogue :

د نقل شو خبرو د اولې کلیمې لمړی توری او یا په دیالوګ کې له ډش یا لنډې کرښې وروسته
Voltaire dit un jour : « L’amitié est le mariage de l’âme, et ce mariage est sujet à divorce ».

ولټر یوه ورز ووېل: « ملګرتیا د اروا واده ده، او دا واده د طلاق لپاره پېل ده».

د دیالوګ بېلګه لاندې وګورئ
(…) Lors d’un dîner, le père d’Ahmed l’interrogea :

(…) د ماښامنۍ پر مهال د احمد پلار پوښتنه وکړه :
– « J’espère que tu as bien fait tes devoirs ce soir ! »

– « هیله ده چې نن ماښام دې خپلې کورنۍ کار ښه کړی وي ! »

• en poésie, souvent au début de chaque vers:

په شاعري کې کې اکثر د هر بیت په پېل کې:

La bouteille d’encre

د رنګ بوتل
D’une bouteille d’encre,

د رنګ په یو بوتل
On peut tout retirer :

هر څه پرې وېستلی شو:
Le navire avec l’ancre,

یوه بېړی له کنډې سره

(هغه کنډه چې ساحل کې پرې کشتۍ تړل کیږي)
La chèvre avec le pré.

وزه له شنه چمن یا علفزار سره
La tour avec la reine,

برج له ملکې سره
La branche avec l’oiseau,

څانګه له یوه مارغه سره
L’esclave avec la chaîne,

غلام له ځنځیر سره
L’ours avec l’Esquimau.

خرس له اسکیمو سره

(اسکیمو یو ماشوم وو)
D’une bouteille d’encre,

د رنګ په یو بوتل
On peut tout retirer

هر څه پرې وېستلی شو:
Si l’on n’est pas un cancre

که چېرې مونږ بې شعوره یا تنبل شاګردان و نه اوسو
Et qu’on sait dessiner.

او که انځور ګري مو زده وي

Maurice Carême, La Lanterne magique, Éd. Bourrelier et Colin, Paris.

• Au premier mot dans les titres d’œuvres. Il arrive parfois qu’un nom ou un adjectif qui précède le nom de l’œuvre prenne également la majuscule :

د چاپي اثارو (لیکنو لکه کتاب، مقاله، …) عنوانونه په غټ توري پېل کوو. داسې هم کیږي چې ځینې وخت یو اسم یا صفت چې د عنوان څخه خکې راغلی وي په غټ توري پېل کیږي:
Candide de Voltaire

د والټر کاندید
Le Nouveau Testament

نوی تفسیر (د انجیل تفسیر یا ژباړه)

• dans la plupart des abréviations et des sigles :

د لنډیزونو زیاته برخه او د ادارو د اسم مخفف
O.T.A.N N.B.
Mme Mr
Melle C.E.E.
T.V.A.

L’emploi de la majuscule pour les noms propres

په خاص نومو کې د غټ توري کارونه

• Noms propres de personnes

د کسانو خاص اسمونه
– Noms et prénoms

نوم او کورنی نوم
Albert Dupont

البرټ دیپو
– Nationalités, races, habitants

تابعیت، نژاد، او اوسېدونکي (استوګن)
les Belges, les Québécois

بلجیمیان، د کیبېک استوګن
les Peaux-Rouges, les Noirs

سره پوستي، توریان
– Titres et fonctions

مقام او دنده
Monsieur le Directeur

ښاغلی ریس
Monsieur le Doyen

ښاغلی ریس (دپوهنځي ریس)
Sa Majesté

اعلیحضرت
– Dynasties

سلسله (په کره پښتو کې پر له پسې توب)
les Bourbons

بوربونیان
– Divinités

خدایان

Dieu, Allah, Junon, Déméter, Shiva

دیو فرانسوۍ کې خدای ته وایي، الله، جونون، دېمېتېر، شیوا

• Noms propres géographiques

خاص جغرافیي اسمونه
– Astres et planètes

ستوري او سیارې
Mars, Vénus, Saturne, Terre

مریخ، زهره، زحل، ځمکه
– Les régions, les pays

سیمې او ملکونه
la France, l’Asie Mineure

فرانسه، کوچنۍ اسیا
– Les cours d’eau, les mers, les océans

د بهېدونکو اوبو اسمونه، سمندرګي، دریابونه
la mer Méditerranée, l’océan Pacifique

د مدیترانې سمندر، ارام سمندر
– Les points cardinaux quand ils désignent une région

پوا کاردینال چې جمع یې پوا کاردینو ده څلور خواو (ختیځ، لویدیځ، شمال، سوېل) ته وایي. د شمېر لپاره اعدادو ته هم وایي. کله چې یو سیمه ښي نو په غټ توري لیکل کیږي.
J’habite dans le Midi ≠ Au nord, c’est la frontière franco-belge.

زه په سوېل کې ژوند کوم. د فرانکو بېلج پوله ده.

• Les noms de rues, bateaux, avions, voitures

د لارو یا سرکونو، کشتیو، الوتکو، موټرو نومونه په غټ توري لیکل کیږي

la rue du Cygne

د سینې سرک
le Titanic

ټایټانېک کشتۍ
le Concorde

کونکورد الوتکه
une Volvo

یو ولوو موټر

• En histoire, les époques, dates et fêtes

په تاریخ کې وخت (دوره)، تاریخ او لمانځنې په غټ توري لیکل کیږي
les Temps Modernes

عصري دور
le Moyen Âge

منځنۍ پېړۍ
le Quatorze Juillet

د جولای څوارلسم
le Jour de l’An

د نوي کال ورځ