List of amphibians – د دوه ژواکو نوملړ

دوه ژواکي یا ذوحیاتین د امفیبیا کلاس (class Amphibia) ده، ټول هغه ګروپونه پکې شامل دي چې په ځمکه او اوبو کې د ژوند کولو وړتیا لري. د امفیبین (Amphibian) کلیمه د یونانۍ ژبې له (amphibios) څخه اخیستل شوې او مانا یې “دوه ژونده کول” ده. خو په دوه ژواکو کې ځینې ډولونه په بشپړ توګه په اوبو کې ژوند کونکي (aquatic) دي او ځینې بیا په بشپړ توګه په ځمکه ژوند کوونکي (terrestrial) دي.

تر اوسه ۶۵۰۰ څخه زېات د دوه ژواکو ډولونه مطالعه شوي. ګمان کیږي چې دوه ژواکي تقریبا ۳۴۰ میلیونه کاله وړاندې د میسيسیپین وخت (Mississippian Epoch) په منځ کې راڅرګند شوي. د دې وخت موندل شوي پلرونه یې له تکامل څخه مخکې په اوبو کې اوسېدل چې له تکامل وروسته یې شکل بدل شو او دا وړتیا یې پیدا کړه چې په وچه کې هم ژوند وکړای شي. په اوسني وخت کې دوه ژواکي چونګښو او د زیږه پوستکي چونګښو ته وایي چې د انورا ډله (order Anura) جوړوي، نیوټ او لټکو ته وایي چې د کواداتا ډله (order Caudata) جوړوي، سیسیلینونو ته وایي چې د جیمنوفیونا ډله (order Gymnophiona) تشکیلوي. ګمان کیږي چې د درېواړو ډلو له یوه ډول څخه سرچینه اخیستې یا په دې مانا چې پلرونه یې سره یو وو. دا ژوي د ګروپ په توګه د لیسامفیبیا په نامه یو فرعي کلاس (subclass Lissamphibia) جوړوي. په اوسنیو ډلو کې هېڅ یو د دې خزندو پلار نه ګڼل کیږي.

اوسني دوه ژواکي خپلمنځ کې ځینې شریکې ځانګړنې لري لکه: لوند پوستکی لري او ډېری یې د پوستکي له لارې ساه (cutaneous respiration) اخلي. د اورېدو سیستم یې دوه کانالیزه (double-channeled hearing system) ده، د سترګو په شبکيه یا رتینونو (retinas) کې سور راډ لري چې د رنګونو توپیر پرې کوي، ساقه لرونکي (pedicellate) غاښونه لري. ممکن د یادو شو ځانګړنو یو څو په هغو دوه ژواکو کې هم وې چې اوسمهال یې نسلونه له منځه تللي.

د پورته یادو شوو درې ډلو ډولونه د شکل له مخې له یو بل سره توپیر لري: چونګښې بې لکۍ دي، وروستۍ پښې یې ځواکمنې دي د کومو په ذریعه چې ټوپ وهلی شي. د سیسیلینونو (caecilians) بدن بې غړو ده (پښې او لکې یا نور غړي نلري) او د بدن شکل یې په غارونو کې د ژوند کولو سره برابرتیا لري. لټکې او نیوټ دوه جوړه د برابرې کچې پښې لري، لکۍ لري.

زېات دوه ژواکي په ولاړو اوبو کې هګۍ کوي. کله یې چې هګۍ په لاوای بچیانو بدلې شي دا بچیان ازاد خپل سری ژوند کوي په دې مانا چې له ښکاري ژو خپله تېښته کوي، خپل خواړه پخپله ځانته پیدا کوي؛ د ژوند هر فعالیت په یوازې ځان ترسره کوي. کله چې واړه لاروای بچیان خپل لاروال دوره بشپړ کړي د غټو شکل ته بدلیږي کوم شکل چې له اوبو وچې ته د وتلو وړتیا ورکوي.

د دوه ژواکو په دې نوملړ کې کورنۍ او فرعي کورنۍ شاملې دي او په هره کورنۍ او فرعي کورنۍ کې نسلونه او په نسلونو کې ټول ډولونه د (Darrel Frost’s Amphibian Species of the World – ASW, Version 5.5 – 31 January 2011) پر بنسټ ډلبندي شوي او تشرېح شوي. په نوملړ کې د (AmphibiaWeb, by the University of California, Berkeley) هم ورکډ شوي د دواړو تر منځ توپیر

د فراسټ (Frost) ډلبندي کې فراسټ ځینې کورنۍ له نورو کورنیو جلا کړي په دې مانا چې جلا کورنۍ یې ترې جوړه کړې خو د امفیبیا وېب بیا جلا شوې کورنۍ په اصلي کورنیو کې د فرعي کورنیو په توګه ډلبندي کړي.

فراست له لاندې کورنیو نوې کورنۍ جوړې کړي

From Dendrobatidae: Aromobatidae

From Myobatrachidae: Limnodynastidae

From Ranidae: Ceratobatrachidae, Dicroglossidae, Mantellidae, Micrixalidae, Nyctibatrachidae, Petropedetidae, Phrynobatrachidae, Ptychadenidae, Pyxicephalidae, Ranixalidae, Rhacophoridae

همداسې امفیبیا وېب هم ځینې کورنۍ له نورو کورنیو جلا کړي خو د فراسټ په ډلبندۍ کې بیا یادې کورنۍ په خپلو اصلي کورنیو کې د فرعي کورنۍ په توګه ډلبندي شوي جلا شوې او اصلي کورنۍ لاندې وګورئ

From Alytidae: Discoglossidae

From Leiopelmatidae: Ascaphidae

From Ambystomatidae: Dicamptodontidae

From Caeciliidae: Scolecomorphidae, Typhlonectidae

From Ichthyophiidae: Uraeotyphlidae

په ټوله نړۍ کې تر اوسه ۶۷۷۱ ډوله دوه ژواکي پېژندل شوي او مطالعه شوي

Class Amphibia

Order Anura: Frogs and Toads

Suborder Archaeobatrachia

Family Alytidae
Family Bombinatoridae
Family Leiopelmatidae

Suborder Mesobatrachia

Family Megophryidae
Family Pelobatidae
Family Pelodytidae
Family Pipidae
Family Rhinophrynidae
Family Scaphiopodidae

Suborder Neobatrachia

Family Allophrynidae
Family Aromobatidae
- Subfamily Allobatinae
- Subfamily Anomaloglossinae
- Subfamily Aromobatinae
Family Arthroleptidae
- Subfamily Arthroleptinae
- Subfamily Leptopelinae
Family Brachycephalidae
Family Brevicipitidae
Family Bufonidae
Family Calyptocephalellidae
Family Centrolenidae
- Subfamily Centroleninae
- Subfamily Hyalinobatrachiinae
Family Ceratobatrachidae
Family Ceratophryidae
- Subfamily: Batrachylinae
- Subfamily: Ceratophryinae
- Subfamily Telmatobiinae
Family Ceuthomantidae
Family Craugastoridae
Family Cycloramphidae
- Subfamily Alsodinae
- Subfamily Cycloramphinae
Family Dendrobatidae
- Subfamily Colostethinae
- Subfamily Dendrobatinae
- Subfamily Hyloxalinae
Family Dicroglossidae
- Subfamily Dicroglossinae
- Subfamily Occidozyginae
Family Eleutherodactylidae
- Subfamily Eleutherodactylinae
- Subfamily Phyzelaphryninae
Family Heleophrynidae
Family Hemiphractidae
Family Hemisotidae
Family Hylidae
- Subfamily Hylinae
- Subfamily Pelodryadinae
- Subfamily Phyllomedusinae
Family Hylodidae
Family Hyperoliidae
Family Leiuperidae
Family Leptodactylidae
Family Mantellidae
- Subfamily Boophinae
- Subfamily Laliostominae
- Subfamily Mantellinae
Family Micrixalidae
Family Microhylidae
- Subfamily Asterophryinae
- Subfamily Cophylinae
- Subfamily Dyscophinae
- Subfamily Gastrophryninae
- Subfamily Hoplophryninae
- Subfamily Kalophryninae
- Subfamily Melanobatrachinae
- Subfamily Microhylinae
- Subfamily Otophryninae
- Subfamily Phrynomerinae
- Subfamily Scaphiophryninae
Family Myobatrachidae
Family Limnodynastidae
Family Nasikabatrachidae
Family Nyctibatrachidae
Family Petropedetidae
Family Phrynobatrachidae
Family Ptychadenidae
Family Pyxicephalidae
- Subfamily Cacosterninae
- Subfamily Pyxicephalinae
Family Ranidae
Family Ranixalidae
Family Rhacophoridae
- Subfamily Buergeriinae
- Subfamily Rhacophorinae
Family Sooglossidae
Family Strabomantidae
- Subfamily Holoadeninae
- Subfamily Strabomantinae

Order Caudata: Salamanders

Suborder Cryptobranchoidea

Family Cryptobranchidae
Family Hynobiidae
- - Subfamily Hynobiinae
  - Subfamily Protohynobiinae

Suborder Salamandroidea

Family Ambystomatidae
Family Amphiumidae
Family Plethodontidae
- - Subfamily Bolitoglossinae
  - Subfamily Hemidactyliinae
  - Subfamily Plethodontinae,
  - Subfamily Spelerpinae
Family Proteidae
Family Rhyacotritonidae
Family Salamandridae
- - Subfamily Pleurodelinae
  - Subfamily Salamandrinae
  - Subfamily Salamandrininae

Suborder Sirenoidea

Family Sirenidae

Order Gymnophiona: Caecilian

Family Caeciliidae

Subfamily: Scolecomorphinae
Subfamily: Typhlonectinae
Family Ichthyophiidae
Family Rhinatrematidae

Andrias japonicus (synonym Cryptobranchus japonicus). Photo by Y. de Hoev.

Post Views: 149