Natural gas – طبیعي ګاز
بې رنګه په لوړه کچه د اور اخیستونکې وړ هایدرو کاربن ګاز ده په اساسي توګه میتان (methane) او ایتان (ethane) پکې شامل وي. د پیټرولیم یو ډول ګڼل کیږي کوم چې له خامو تیلو سره ګډ پیدا کیږي. طبیعي ګاز امکان لري چې د فشار له امله د خامو تیلو په ذخیره کې له خامو تیلو سره حل شوی پیدا شي او یا هم د خامو تیلو له پاسه پیدا شي. کله کله له خپل ځان سره پروپېن او بېوټېن مایع هم لري او له همدې امله ورته لوند ګاز نوم اخلي دا ډول ګاز ډېر وخت دخامو تیلو په ذخیره کې موجود وي او (associated gas) په نامه یادیږي. کوم ګاز سره چې تیل نه وي د (Nonassociated gas) په نامه پېژندل کیږي. د داسې ذخیرې ګاز ته چې له تېلو سره نه وي نښتې د وچ ګاز نوم اخیستل کیږي.
طبیعي ګاز په لمړي ځل په ایران کې له زېږېدیز کال د ۲۰۰۰ او ۶۰۰۰ کاله وړاندې ترمنځ موندل شوی. ډېرو پخوانیو لیکوالانو لیکلي چې طبیعي پېټرولیم په منځني ختیځ کې او یا په باکو کې چې اوسمهال ازربایجان ده پیدا شوي. پوهان ګمان کوي چې ممکن پخوانیو اور پرسته ایرانیانو له ګاز څخه د دایمي اور لګونې په توګه د عبادت لپاره کار اخیستی وي. په چین کې داسې اسناد موندل شوي چې د چین خلکو له زېږېدیز کال څخه ۹۰۰ کاله وړاندې د ګاز په اړه لیکل کړي او د ګاز د ذخیرې لپاره یې تر ۱۵۰ متره پورې ځای ژور کړی وو.
په اروپا کې خلک له طبیعي ګاز سره تر هغه وخته پورې نا اشنا وو کله چې په ۱۶۵۹ کال کې انګلستان کې کشف کړ خو بیا هم په پراخه کچه ونه کارېده او د طبیعي ګاز پر ځای به له کاربنایز شوو سکرو ګاز اخیستل کېده کوم ته چې انګرېزانو د ټاون ګاز (town gas) نوم اخیسته. ټاون ګاز په اروپا کې لمړی سونګ توکي وو چې له ۱۷۹۰ څخه را په دېخوا یې د اروپا کوڅې او کورونه روښانه کول. سوداګریز طبیعي ګاز په لمړي ځل په ۱۸۲۱ کې په شمالي امریکا کې سوداګریز شو کوم ګاز چې د نیویارک په فرېډونیا کې په یوه ژوره څاه کې موندل شوی وو او د وړو کانالونو له لارې کورونو ته د رڼا او پخلنځي لپاره انتقال شوی وو.
Comments
So empty here ... leave a comment!