علمي نوم ېې (Citrus ×limon) ده. د رو (rue) وړې ونې دي، د کورنۍ نوم ېې روتا سیای (Rutaceae) ده. د لیمو اوبه په شیریني او د خوړو وروسته خوراک کې کاریږي لکه د ټارټ (tart) او د امریکا (American lemon meringue pie) خوړو کې. په ټوله نړۍ کې ېې خلک له کبانو، کورني مرغانو… read more »
د نسل نوم ېې فورچونېلا (Fortunella) ده، د کال ۱۲ میاشتې ېې ونه شنه وي؛ د کورنۍ نوم ېې روتا سیای (Rutaceae) او اصلي ځای ېې شرقي اسیا ده. په ټولو نیمه استوايي سیمو کې کرل کیږي. تازه خوړل کیږي او یا مربا ترې جوړیږي. په چین کې د دې میوې څخه یو ډول شربت… read more »
علمي نوم ېې (Citrus ×paradisi)، او په انګریزۍ کې ورته (pomelo) نوم هم اخلي؛ د کورنۍ نومې ېې روتا سیای (Rutaceae) ده. ممکن اصلي ځای ېې جامائیکا وي او د شادوک (shaddock) له دو رګه کولو لاسته راغلې وي. د نړۍ په ډېرو سیمو کې ېې خلک د سهارنۍ په توګه خوري. اوسمهال ېې تولید… read more »
د نسل نوم ېې پسیدوم (Psidium)، د کورنۍ نوم ېې میرتا سیای (Myrtaceae) ده. اصلي ځای ېې استوایي امریکا ده. یو ډول ېې عام (Psidium guajava) ده او بل ډول ېې تروش (cattley) یا (Psidium littorale or Psidium cattleianum) امروت دي. عام ډول ېې سپین یا زېړ پوستکي لري او منځ ېې کریمي یا سپین… read more »
د نسل نوم ېې زيزي فوس (Ziziphus)، دوه ډولونه لري د کورنۍ نوم ېې رېمنې سیای (Rhamnaceae) ده. په دې ونه کې زیزي جوجوبا (Zizi jujuba) عام ډول ده چې اصلي ځای ېې چین ګڼل کیږي چېرته چې دا ونې له ۴۰۰۰ کلونو کرل کیږي. همدا د چین ډول ېې تر ۷.۶ متره پورې لوړوالی… read more »
د نسل نوم ېې ویتیس (Vitis)، د کورنۍ نوم ېې ویتا سیای (Vitaceae) ده. د ۶۰ ډولونو اصلي ځای ېې د شمال معتدله زون ده. انګور تازه خوړل کیږي، اوبه ترې د جوس جوړولو لپاره وېستل کیږي او یا د انګورو شراب ترې تخمیر کیږي، وچیږي او ممیز ترې جوړیږي. د ویتیس وینیفېرا (Vitis vinifera)… read more »
اینځر د فیکس (Ficus) نسل, کوم نسل چې د مل بېري (mulberry) کورنۍ سره تړاو لري شامل ده. د کورنۍ نوم ېې مورا سیای (Moraceae) ده. فیکس کاریکا (Ficus carica) ډول ېې د سوداګرۍ لپاره تر ټولو پېژندل شوی ډول ده. . د اینځر اصلي ځای د ترکې له اسیایي برخې تر د هند… read more »
علمي نوم ېې (Acca sellowiana) ده او په انګریزۍ کې ورته (pineapple guava or guavasteen) نومونه هم اخلي. د میرټل (myrtle) وړې ونې دي چې کال ۱۲ میاشتې شنې وي. د کورنۍ نوم ېې میرتا سیای (Myrtaceae) ده. له امروت (guava) سره تړاو لري، اصلي ځای ېې برازیل، پاراګوې (Paraguay)، یوروګوې (Uruguay) او د ارجنټاین… read more »
علمي نوم ېې (Durio zibethinus) ده. د هیبیسکاس (hibiscus) یا مالو (mallow) ونې دي. د کورنۍ نوم ېې مالوا سیای (Malvaceae) ده. دوریان په اندونیزیا، مالیزیا، فلپاین او جنوبي تایلنډ کې کرل کیږي خو ډېر کم وخت د نړۍ نورو برخو ته صادریږي. ښه شیرین خوند لري، تریخ بوي لري او بوی ېې د لیمبرګر… read more »
د نسل نوم ېې انونا (Annona)، تقریبا ۱۶۰ ډولونه لري، د کورنۍ نوم ېې انونا سیای (Annonaceae) ده. چېرته چې کرل کیږي په همغو سیمو کې ترې درمل جوړیږي مګر ځنې ډولونه ېې د خوړو وړ میوې لپاره کرل کیږي. د دې نسل ټولې ونې کال ۱۲ میاشتې شنې وي خو ځنې ډولونه ېې بیا… read more »
علمي نوم ېې (Citrus medica) ده, ونه ېې کال ۱۲ میاشتې شنه وي او د کورنۍ نومې روتا سیای (Rutaceae) ده. په ویسټ انډیز او د مدیترانې په ملکونو کې کرل کیږي. دا میوه د یهودانو په مذهبي تشریفاتو کې په ځانګړي ډول د سکوت (Sukkoth) پر مهال کاریږي. د نړۍ په ځنې برخو… read more »
مختلف ډوله ونې چې د پرونس (Prunus) نسل سره تړاو لري. د ګیلاس سوداګریز ډولونو: تروش ګیلاس (Prunus cerasus) کوم چې وچیږي او یا قطیو کې اچول کیږي؛ قورمه ترې جوړیږي او په شریني کې استعمالیږي. شیرین ګیلاس (Prunus avium) تازه خوړل کیږي او یا شربت ترې جوړیږي. ځنې ډولونه ېې یوازې د ښکلا لپاره… read more »
د دوه ونو میوه ده چې دواړه ډېر نږدې تړاو سره لري. د کورنۍ نوم ېې مورا سیای (Moraceae) ده. په دې ونو کې یو ډول چې ارتو کارپوس کومونیس (Artocarpus communis) ورته وایي او د ارتو کارپوس انسیسا (Artocarpus incisa)، ارتوکارپوس التیلیس (Artocarpus altilis) په نومونو هم پېژندل کیږي د جنوبي ارام سمندر سیمه… read more »
بېل میوه علمي نوم ېې (Aegle marmelos)، او (bael) هم لیکل کیږي، په انګریزۍ کې ورته (Bengal quince) هم وایي. د کورنۍ نوم ېې روتا سیای (Rutaceae) ده. د ونې اصلي ځای هند او بنګله دیش ده خو د جنوب شرقي اسیا په لویه برخه کې طبیعي شوي. د دې ونې هغه میوه چې پرې… read more »
په انګریزۍ کې ورته (West Indian Cherry, orAcerola,) نومونه هم اخلي. د نسلونو نوم ېې بنچیوسا (Bunchiosa) او مالپیګیا (Malpighia)، د کورنۍ نوم ېې مالپیګیا سای (Malpighiaceae) ده. د مالپیګیا ډول ېې د خوړو وړ میوه کوي کومه چې ډېره زېاته ویټامین C لري. د دې میوې له ویټامین C څخه سوداګریز ویټامین C هم… read more »
د نسل نوم ېې موسی (Musa) ده. د کورنۍ نوم ېې موسی سیای (Musaceae) ده. په استوایي سیمو کې وده کوي او په همدې سیمو کې خورا زېاته خوړل کیږي. د ښه خوند، د غذایي ارزښت او دکال په اوږدو کې د شتون له امله ېې خلک خوښوي. کیله ۲۲ % کاربوهایډریټ لري، خورا… read more »
په انګریزۍ کې ورته (alligator pear) هم وایي. ونې ته پیرسي امیریکانا (Persea americana) نوم هم اخستل کیږي. د کورنۍ نوم ېې لورا سیای (Lauraceae) او اصلي ځای ېې مکسیکو ده. اووکادو شین رنګه یا زېړ رنګه بدن لري لکه د زړو د مغز په څېر خوند او بوي لري. زېات وخت په سلات کې… read more »
وحشي اوربشې (Avena sativa) د پو اېسای کورنۍ (Poaceae) کورنۍ شوې ګیاه ده چې اساسا د دې بوټي د خوړو وړ دانې لپاره کرل کیږي. وحشي اوربشې په نرم یا ملایم اقلیم کې کرل کیږي او له اوربشو وروسته دوېمه غله ده چې په هغو خاورو کې کرل کېدای شي کومه چې حاصلخېزه نه وي…. read more »
ټېف (Eragrostis tef) چې ځنې وخت (tef) هم لیکل کیږي د کورنۍ نوم ېې پو اېسای ( Poaceae)، د غلې دانه ېې ډېره وړه او د بوټي اصلي ځای ایتوپیا (Ethiopia) او ایریتریا (Eritrea) ده چېرته چې د میلیونونو انسانانو خواړه دي. نبات ېې د ګېډیو په څېر شنه کیږي، نرۍ ساقې لري، د ریښو… read more »
سورغم (Sorghum) چې په انګریزۍ کې ورته (milo) نوم هم اخلي اساسا د حیواناتو د خوړو لپاره کرل کیږي. د (teff) او (millet) په نامه دوه ډولونه ېې په ډېرو ملکونو کې د انسانانو د خوړو په توګه او د حیواناتو لپاره کرل کیږي. سورغوم (Sorghum bicolor) چې په انګریزۍ کې ورته (great millet,… read more »
